Του Γιώργου Σπ. Κουτρουμάνη
Μεγάλο θέμα έχει προκύψει με τις συντάξεις χηρείας, μετά από εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, σύμφωνα με την οποία δεν καταβάλλονται δύο εθνικές συντάξεις, όταν η μία είναι σύνταξη χηρείας και η άλλη σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος.
Η εφαρμογή της συγκεκριμένης εγκυκλίου έχει επί του παρόντος παγώσει, ωστόσο το θέμα δεν έχει κλείσει. Στις 4 Νοεμβρίου εκδικάστηκε στο Συμβούλιο Επικρατείας προσφυγή φορέων κατά της εγκυκλίου και αναμένεται απόφαση τους επόμενους μήνες.
Ας δούμε όμως το ιστορικό της υπόθεσης και τι διακυβεύεται για τους σημερινούς και μελλοντικούς συνταξιούχους. Σύμφωνα με το προϊσχύον του νόμου 4387/2016 καθεστώς, ο ή η συνταξιούχος που ελάμβανε σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος ή εργαζόταν ,έπαιρνε για μία τριετία το 70% της σύνταξης του θανόντος και μετά από την τριετία το 35%. Μάλιστα ο επιζών των συζύγων είχε το δικαίωμα να επιλέξει τη σύνταξη επί της οποίας θα γινόταν η μείωση μετά την τριετία, στην περίπτωση βεβαίως που υπήρχε και σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος.
Ρητή πρόβλεψη
Όταν θεσμοθετήθηκε η εθνική σύνταξη με το νόμο 3863/2010 προβλεπόταν ρητά ότι στην περίπτωση σύνταξης χηρείας και σύνταξης εξ ιδίου δικαιώματος καταβάλλονται και οι δύο εθνικές συντάξεις που αναλογούν και διατηρείτο το δικαίωμα επιλογής.
Με τις διατάξεις του νόμου 4387/2016 προβλέφθηκε η καταβολή μιας εθνικής σύνταξης όταν υπάρχουν δύο ή περισσότερες συντάξεις, σωστό για τις συντάξεις εξ ιδίου δικαιώματος, χωρίς όμως να διατυπώνεται η εξαίρεση για τις συντάξεις χηρείας. Παράλληλα καταργήθηκε η δυνατότητα επιλογής από το συνταξιούχο της σύνταξης επί της οποίας θα γίνεται η μείωση μετά την συμπλήρωση της τριετίας από το θάνατο του ή της συζύγου. Η στέρηση της δυνατότητας επιλογής εφαρμόζεται κανονικά για τις συντάξεις μετά τις 13/5/2016, ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του νόμου 4387/2016.
Ωστόσο, σε ότι αφορά την καταβολή μιας εθνικής σύνταξης, δεν υπήρξε μια τέτοια εφαρμογή από την Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.
Το θέμα προέκυψε μετά την σχετική εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης με την οποία καλούνται οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ να προχωρήσουν στην περικοπή της μιας εθνικής σύνταξης, εγκύκλιος που όπως ήδη αναφέραμε δεν έχει τεθεί ακόμη σε εφαρμογή.
Η Κυβέρνηση επικαλείται σήμερα τη σχετική διάταξη του νόμου 4387/2016. Όμως το θέμα δεν είναι νομικό, είναι πρωτίστως κοινωνικό και πολιτικό. Εάν η Κυβέρνηση διαφωνεί με το νόμο 4387/2016 σε ότι αφορά της συντάξεις χηρείας δεν έχει παρά να τον αλλάξει.
Είναι σύνηθες το φαινόμενο να επικαλείται μια Κυβέρνηση ρυθμίσεις που έκαναν προηγούμενες Κυβερνήσεις για να στηρίξει τις επιλογές της. Όταν, όμως, εφαρμόζεις ένα νόμο και δεν τον αλλάζεις, σημαίνει ότι υιοθετείς πλήρως το περιεχόμενό του και δεν μπορείς να εγκαλείς τους προηγούμενους.
Η ουσία
Να έρθουμε όμως περισσότερο και στην ουσία της υπόθεσης. Το βασικό και κρίσιμο ερώτημα, στο οποίο θα πρέπει να απαντήσει σήμερα η Κυβέρνηση, είναι τι πραγματικά θέλει η ίδια.
Να σημειώσουμε ότι η εθνική σύνταξη ήταν και είναι ένα ποσό, σήμερα 426 ευρώ η πλήρης, που αντιστοιχεί σε κάθε συνταξιούχο ως αποτέλεσμα των φόρων που έχει καταβάλει και τη συμμετοχή του στην ανάπτυξη της χώρας. Επομένως δεν μπορείς να το στερήσεις από τους επιζώντες. Πολύ περισσότερο από τη στιγμή που έχει συρρικνωθεί η λεγόμενη ανταποδοτική σύνταξη.
Εάν η Κυβέρνηση θέλει να παραμείνουν οι συντάξεις χηρείας, έστω στο σημερινό επίπεδο, μπορεί να το κάνει με σαφέστερη διατύπωση του νόμου 4387/2016, χωρίς να επικαλείται ευθύνες προηγούμενων που υπάρχουν και έχουν κριθεί ούτε να περιμένει μια ενδεχόμενη καλή για την ίδια απόφαση του ΣτΕ.
Εάν πάλι θεωρεί ότι οι συντάξεις χηρείας θα πρέπει να μειωθούν ακόμη περισσότερο και να γίνουν απλά μικρά βοηθήματα, ας το κάνει και φυσικά θα κριθεί για τις επιλογές της.
Ο Γιώργος Σπ. Κουτρουμάνης είναι πρώην Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης
