Του Κώστα Τσουκαλά
Οι συνταξιούχοι, αποτελούν μια από τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και σίγουρα την κοινωνική ομάδα εκείνη που «πλήρωσε» δυσανάλογο βάρος την δύσκολη περίοδο των μνημονίων. Οι ίδιοι συνταξιούχοι βομβαρδίζονται καθημερινά από ταμέσα ενημέρωσης και τους υπουργούς της κυβέρνησης περί ανάπτυξης και βελτίωσης της ελληνικής οικονομίας. Την ίδια ώρα όμως βλέπουν το πορτοφόλι τους να αδειάζει στις πρώτες δέκα ημέρες του κάθε μήνα και να μην μπορούν να εξασφαλίσουν ούτε τα απαραίτητα για μια αξιοπρεπή διαβίωση.
Μπορεί λοιπόν να προβάλλεται η ανάπτυξη από την κυβέρνηση η κατάσταση όμως είναι πολύ διαφορετική. Οι συνταξιούχοι την προηγούμενη δεκαετία έχασαν πολλά από τα δικαιώματα τους και είδαν τις συντάξεις τους να συρρικνώνονται δραματικά. Η συγκεκριμένη κατάσταση δεν αλλάζειμε ευχολόγια και ωραία δελτία τύπου από τους κυβερνητικούς υπουργούς αλλά απαιτεί άμεσα και δραστικά μέτρα. Απτές παρεμβάσειςγια την άρση των αδικιών που υπέστησαν οι συνταξιούχοι στην χώρα τόσα χρόνια. Το ΠΑΣΟΚ είναι το μόνο κόμμα που έχει στο επίκεντρο του τους απομάχους της ζωής και έχει ξεκάθαρες απόψεις και θέσεις που θα βελτιώσουν την ζωή τους. Άλλωστε είναι πασίδηλη αλήθεια πως η κυβέρνηση της Ν.Δ. που σαν αντιπολίτευση στηλίτευσε τον νόμο Κατρούγκαλο τον εφαρμόζει κατά γράμμα και κυρίως εμμένει να μην καταργεί τις άδικες ρυθμίσεις του. Ωραία είναι η επικοινωνία αλλά όταν μιλάμε για ζωές συνταξιούχων απαιτούνται πράξεις και μάλιστα άμεσες.
Επιτακτική ανάγκη
Αρχικά στην σημερινή Ελλάδα της ακραίας ακρίβειας και του πληθωρισμού η γίνεται επιτακτική η ανάγκη για επαναφορά του μόνιμου επιδόματος για τους χαμηλοσυνταξιούχους (ΕΚΑΣ). Το ΕΚΑΣ ή κάποιο σχετικό βοήθημα αποτελεί έσχατη «σανίδα σωτηρίας» για χιλιάδες χαμηλοσυνταξιούχους, οι οποίοι δυσκολεύονται να καλύψουν ακόμα και τις βασικές βιοποριστικές τους ανάγκες καθώς μια απλή βόλτα στο σούπερ μάρκετ αρκεί να εξαντλήσει το εισόδημα τους. Η επαναφορά του ΕΚΑΣ αποτελεί άλλωστε αίτημα, το οποίο το ΠΑΣΟΚ έφερε πρώτο και επιτακτικά στο δημόσιο διάλογο και παλεύει με κάθε δύναμή για την υλοποίηση του. Άλλωστε η ήταν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, εκείνη που αντιλαμβανόμενη την σημασία του το θέσπισε το 1996 και αρχικά χορηγήθηκε για 300.000 συνταξιούχους.
Με τον νόμο 4387/2016, όμως προβλέφθηκε η σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ έως το 2019. Το Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχων αποτέλεσε την κεντρική ασπίδα προστασίας των χαμηλοσυνταξιούχων καθώς διασφάλιζε ένα ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης. Ενώ αξίζει να τονιστεί ότι έως το 2015, ΕΚΑΣ ελάμβανε το 10% των συνταξιούχων. Η τρόικα επέβαλλε την περικοπή του με την αιτιολογία ότι δεν αποτελούσε ασφαλιστική παροχών, καθώς υπήρχε ανταποδοτικότητα σε σχέση με τις εισφορές που είχαν καταβάλλει οι συνταξιούχοι. Αν και το κόστος του ΕΚΑΣ, δεν ήταν υπέρογκο για τα δημοσιονομικά μεγέθη, οι δανειστές το στοχοποίησαν από την αρχή των Μνημονίων.
Από 1-1-2020 οι χαμηλοσυνταξιούχοι δεν λαμβάνουν ΕΚΑΣ ούτε κάποιο άλλο βοήθημα. Το ΕΚΑΣ κυμαινόταν από 57,5 ευρώ για τα πιο υψηλά κλιμάκια και έφτανε έως τα 230 ευρώ για τους πιο αδύναμους οικονομικά χαμηλοσυνταξιούχους. Όπως γίνεται αντιληπτό, υπάρχουν συνταξιούχοι που απώλεσαν 230 ευρώ Χ 12 μήνες=2760 ευρώ ετησίως μετά την περικοπή του ΕΚΑΣ. Η εκτίναξη του πληθωρισμού και της ακρίβειας, οδηγεί τους χαμηλοσυνταξιούχους στην ακραία φτώχεια. Πως μπορεί να ζήσει σήμερα κάποιος με 400 ευρώ το μήνα. Αποτελεί λοιπόν επιτακτική ανάγκη η επαναφορά ενός νέου βοηθήματος που θα καταβάλλεται σε μηνιαία βάση στους χαμηλοσυνταξιούχους με ατομικό εισόδημα έως 7.200 ευρώ και οικογενειακό εισόδημα έως 14.400 ευρώ.
Το καταβαλλόμενο ποσό θα είναι κυμαινόμενο ανάλογα με την συνταξιοδοτική παροχή που λαμβάνει ο συνταξιούχος. Η επαναφορά ενός τέτοιου μόνιμου μηχανισμού ενίσχυσης των χαμηλοσυνταξιούχων δεν αποτελεί χάρη καμίας κυβέρνησης προς τους συνταξιούχους αλλά αντιθέτως αποτελεί στοιχειώδη υποχρέωση του κράτους απέναντι στους απόμαχους της ζωής. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. από την άλλη, ενώ είχε υπερψηφίσει την επαναφορά της λεγόμενης 13ης σύνταξης όταν ήταν αντιπολίτευση ως κυβέρνηση την κατήργησε με συνοπτικές διαδικασίες χωρίς δε να μεριμνήσει για κάποιο άλλο σχετικό επίδομα στήριξης των συνταξιούχων. Οι συνταξιούχοι δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται ως επαίτες και να παραμένουν σε ομηρία και κάθε χρονιά να περιμένουν κουπόνια και επιταγές ακρίβειας, οι οποίες άλλωστε εξαρτώνται και από την εκάστοτε δημοσιονομική κατάσταση. Είναι πια καιρός η κυβέρνηση να προχωρήσει στην δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού στήριξης των χαμηλοσυνταξιούχων.
Είναι δε καιρός να σταματήσουν οι υπουργοί εργασίας της κυβέρνησης να κωφεύουν μπροστά στις ανάγκες των απομάχων της ζωής και να αρνούνται πεισματικά έστω και να συζητήσουν τις προτάσεις του ΠΑΣΟΚ για θέσπιση νέου ΕΚΑΣ ή ακόμη και την θέσπιση ενός κατώτερου πλαφόν στις συντάξεις. Οι χαμηλοσυνταξιούχοι έχουν αφεθεί παντελώς απροστάτευτοι στην ακρίβεια. Ενδεικτικά από 1-1-2021 και μετά, πάνω από 600.000 χαμηλοσυνταξιούχοι με μεικτή σύνταξη μέχρι 500 ευρώ, επιβαρύνθηκαν για την αγορά των φαρμάκων τους, με άλλα λόγια η πενιχρή σύνταξή τους μειώθηκε ακόμη περισσότερο.
Η εισφορά αλληλεγγύης
Στην συνέχεια μπορεί η φορολογική εισφορά αλληλεγγύης να καταργήθηκε, αλλά η εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων του ν.3863/2010 παραμένει… στο ύψος της. Συγκεκριμένα, η παρακράτηση είναι 3% για συντάξεις από 1.400,01 έως 1.700 ευρώ, 6% για συντάξεις από 1.700,01 έως 2.000 ευρώ και 7% για συντάξεις από 2.000,01 έως 2.300 ευρώ, 9% για συντάξεις από 2.300,01 έως 2.600 ευρώ, 10% για συντάξεις από 2.600,01 έως 2.900 ευρώ, 12% για συντάξεις από 2.900,01 έως 3.200 ευρώ,13% για συντάξεις από 3.200,01 έως 3.500 ευρώ και 14% για συντάξεις από 3.500,01 ευρώ και άνω. Η εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων έχει ακόμα ένα χαρακτηριστικό. Αφορά το σύνολο των συντάξεων είτε έχουν εκδοθεί πριν την 13η -5-2016 είτε εκδίδονται τώρα. Η διατήρηση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων αποτέλεσε και την αιτία που χιλιάδες συνταξιούχοι με υψηλές συντάξεις, ενώ είδαν αύξηση 7,75% επί των μεικτών αποδοχών τους, στον λογαριασμό έλαβα το 1/3 της αύξησης αυτής.
Για παράδειγμα, παλαιός συνταξιούχος με 1582 ευρώ μεικτή κύρια σύνταξη, έπρεπε αν έχει αύξηση 7,75%, δηλαδή 122,6 ευρώ. Επειδή υπερέβη η σύνταξη του τα 1.700 ευρώ μεικτά, η εισφορά αλληλεγγύης αυξήθηκε από 3% σε 6%με αποτέλεσμα η νέα κράτηση να ανέλθει στα 102 ευρώ και η τελική αύξηση που είδε ο συνταξιούχος να περιοριστεί στα 22 ευρώ. Όπως προκύπτει, η διατήρηση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων, αποτελεί έναν μόνιμο μηχανισμό «κουτσουρέματος» των αυξήσεων που χορηγούνται βάσει του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ και του πληθωρισμού, καθιστώντας τις όποιες αυξήσεις κολοβές σύμφωνα με την έκθεση του συστήματος ΗΛΙΟΣ, περίπου 240.000 συνταξιούχοι λαμβάνουν σύνταξη από 1.500 έως 2.000 ευρώ, 50.000 από 2.000 έως 2.500 και μόλις 18.000 υψηλότερα ποσά.
Το ποσό που συγκεντρώνεται από την παρακράτηση της εισφοράς αλληλεγγύης στις κύριες συντάξεις είναι περίπου 145,2 εκατ. ευρώ ετησίως και 15.4 εκατ. ευρώ από τις επικουρικές άνω των 300 ευρώ. Είναι πραγματικά αδιανόητο να μην έχουν ήδη ξεκινήσει οι διεργασίες ώστε να καταργηθεί ή έστω να τροποποιηθεί το εν λόγω άδικο μνημονιακό μέτρο.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ακόμα πως το 2012 με τον ν.4093/2012 καταργήθηκαν τα δώρα και τα επιδόματα. Η περικοπή τους κρίθηκε μεν αντισυνταγματική από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Η κυβέρνηση όμως δεν χορήγησε ούτε τα αναδρομικά του 11μήνου 2015-2016, ούτε προέβη σε αποκατάσταση την κομμένων επιδομάτων. Οι συνταξιούχοι λαμβάνουν 12 συντάξεις. Την ίδια ώρα που όπως προ είπαμε οι χαμηλοσυνταξιούχοι έχασαν και 2 συντάξεις το χρόνο και το ΕΚΑΣ, με αποτέλεσμα να απολέσουν εν τέλει το 60% του έως το 2012 ετησίου εισοδήματος τους. Ενώ πάντα αξίζει να θυμόμαστε πως κορυφαίοι υπουργοί και στελέχη της σημερινής κυβέρνησης προέτρεπαν τους συνταξιούχους να μην κινηθούν νομικά, καθησυχάζοντας τους για πολιτική λύση. Λύση που ακόμα αγνοείται και την ίδια ώρα όσοι συνταξιούχοι προσέφυγαν στην δικαιοσύνη ταλαιπωρούνται από τις καθυστερήσεις και τις στρεβλώσεις της διεκδικώντας την αξιοπρέπεια τους.
Η προσωπική διαφορά
Τέλος με τον νόμο 4387/2016 αλλά και το νόμο 4670/2020, επανυπολογίστηκαν όλες οι συντάξεις που είχαν απονεμηθεί έως 13-5-2016. Η διαφορά μεταξύ του παλαιού υπολογισμού και του νέου υπολογισμού του ν.4387/2016, διατηρήθηκε ως προς την καταβολή της ως προσωπική διαφορά. Ενώ από το 2018, η χώρα έχει εξέλθει της μνημονιακής επιτήρησης και όπως αναφέρεται, είναι έτοιμη να ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα, η προσωπική διαφορά διατηρείται με αποτέλεσμα , περίπου 950.000 συνταξιούχοι να μην έχουν δει έως τώρα την παραμικρή αύξηση ενώ άλλοι περίπου 280.000 συνταξιούχοι είδαν μόνο ένα μέρος της αύξησης.
Η πρακτική αυτή του Ελληνικού κράτους, είναι παράνομη, καθώς συγκρίνει τις νέες επανυπολογισμένες συντάξεις με τις καταβαλλόμενες συντάξεις πριν τον ν.4387/2016 συνυπολογίζοντας τις περικοπές των νόμων 4093/2012 και 4051/2012 που έχουν κριθεί παράνομες και αντισυνταγματικές από το ΣΤΕ. Το αποτέλεσμα είναι η προσωπική διαφορά να υπολογίζεται λανθασμένα σε βάρος των συνταξιούχων που λαμβάνουν λιγότερα από όσα δικαιούνται. Σε κάθε περίπτωση η διατήρηση της προσωπικής διαφοράς διαιρεί τους συνταξιούχους σε διαφορετικές ταχύτητες. Θα πρέπει να καταργηθεί και οι αυξήσεις να γίνονται επί των καταβαλλομένων συντάξεων, για να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη και το να ενισχυθεί πραγματικά το εισόδημα των συνταξιούχων.
Η κατάσταση που αντιμετωπίζουν σήμερα οι χαμηλοσυνταξιούχοι συμπολίτες μας είναι εξαιρετικά δύσκολη και απαιτεί άμεσες και δραστικές λύσεις. Άλλωστε για το κοινωνικό σύνολο και ιδίως για τις περισσότερο ευάλωτες κοινωνικά ομάδες πρέπει να εξασφαλίζεται ένα αξιοπρεπές πρόγραμμα κοινωνικής πρόνοιας και να στηρίζεται έμπρακτα η κοινωνική αλληλεγγύη. Η αρχή του κοινωνικού κράτους κάνει αναγκαία την στήριξη των χαμηλοσυνταξιούχων σήμερα. Είναι αποτυχία όλων μας να μην μπορούν συνάνθρωποι μας που εργάστηκαν σκληρά και μόχθησαν στην ζωή τους να μην δύνανται να απολαύσουν αξιοπρεπή γεράματα.
Ο Κώστας Τσουκαλάς είναι Δικηγόρος-Εργατολόγος-Εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ
