Κινητοποιήσαμε την κοινωνία και συμβάλλαμε στο να «σπάσει» η σιωπή σε πολλές περιπτώσεις αθέατης βίας
Της Έλενας Ράπτη*
Υπολογίζεται ότι ένα στα πέντε παιδιά στην Ευρώπη πέφτει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής κακοποίησης. Τα ποσοστά είναι ιδιαίτερα υψηλά με ανυπολόγιστες σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις στα παιδιά θύματα. Μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε παιδί ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, φυλής, κοινωνικής τάξης ή θρησκείας. Το ποσοστό στην Ελλάδα σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού ανέρχεται στο 16%.
Εννιά στους δέκα δράστες είναι από το οικείο, στενό οικογενειακό, συγγενικό ή φιλικό περιβάλλον του παιδιού, τον λεγόμενο «κύκλο εμπιστοσύνης» του. Αυτό δυσκολεύει το παιδί να σπάσει τη σιωπή του, με αποτέλεσμα τα περιστατικά να μην καταγγέλλονται, καθώς συχνά τα παιδιά-θύματα εκβιάζονται συναισθηματικά, φοβούνται, παραπλανόνται και αποτρέπονται από το να μιλήσουν για αυτό που τους συμβαίνει. Για αυτό και μόλις 2 στα 100 περιστατικά φθάνουν στις αρχές. Αυτό μπορεί να ξεπεραστεί μέσα από την ενημέρωση και ενδυνάμωση των παιδιών.
Η καμπάνια «Ένα στα Πέντε» του Συμβουλίου της Ευρώπης για τον τερματισμό της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης ξεκίνησε στην Ελλάδα πριν από περίπου δέκα χρόνια. Στο διάστημα αυτό έχει γίνει ένα σημαντικό έργο. Συνεργαστήκαμε με άλλα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης για ανταλλαγή καλών πρακτικών και εργαλείων, υλοποιώντας μια μεγάλη εκστρατεία ενημέρωσης. Διοργανώσαμε πάνω από 860 δράσεις σε όλη τη χώρα, στον κόσμο της εκπαίδευσης, του αθλητισμού και των τοπικών κοινωνιών, με προβολή μηνυμάτων μέσω animation stories και ενημερωτικών εντύπων. Κινητοποιήσαμε την κοινωνία και συμβάλλαμε στο να «σπάσει» η σιωπή σε πολλές περιπτώσεις αθέατης βίας.
Γνωρίσαμε εκατοντάδες περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, ζήσαμε την αγωνία, τον πόνο, τον φόβο και την απόγνωση των θυμάτων και ταυτόχρονα ήρθαμε αντιμέτωποι και με συστημικές δυσλειτουργίες και παθογένειες που αφαιρούσαν από τη δυναμική της προσπάθειας όλων μας.
Προσπάθεια πρόληψης
Λύση σ’ αυτές τις δυσλειτουργίες και παθογένειες έρχεται να δώσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση. Πρόκειται για μια εθνική προσπάθεια πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου που γίνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα με τόσο συντονισμένο και ολοκληρωμένο τρόπο, με μηδενική ανοχή απέναντι στην σεξουαλική βία κατά των παιδιών, κινητοποιώντας όλες τις θεσμικές και κοινωνικές δυνάμεις στην εξάλειψη του φαινομένου.
Είναι ένα «συλλογικό» έργο 12 Υπουργείων υπό το συντονισμό της Προεδρίας της Κυβέρνησης. Ένα πολυσχιδές σχέδιο με 11 οριζόντιες πολιτικές και 80 επιμέρους δράσεις. Το 75% των δράσεων έχει ήδη ενταχθεί στα ετήσια σχέδια δράσης των Υπουργείων και αρκετές από αυτές υλοποιούνται ήδη.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης στοχεύει στην αναπροσαρμογή των θεσμικών λειτουργιών στην κατεύθυνση των φιλικών προς το παιδί διαδικασιών, στη μετρήσιμη ποσοτική μείωση των κρουσμάτων με την δημιουργία ενός ολιστικού πλαισίου που δίνει έμφαση στην πρόληψη, στην αποτροπή της δευτερογενούς θυματοποίησης και στην προστασία των μελών ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και τέλος, στην αύξηση αναφοράς κρουσμάτων στις αρμόδιες αρχές και υπηρεσίες για να διερευνηθούν, να διωχθούν οι δράστες και να προστατευτούν τα παιδιά.
Με το ΕΣΔ δημιουργούμε διαδικασίες και προϋποθέσεις προστασίας των παιδιών στην πράξη που σημαίνει κατάλληλες υπηρεσίες, πρωτόκολλα λειτουργίας και συντονισμού των εμπλεκόμενων φορέων και συνεκτικό νομικό πλαίσιο που θα εφαρμόζεται πλήρως.
Με οριζόντιες διυπουργικές πολιτικές και ενιαίο συντονισμό εφαρμόζουμε συστήματα όπως το «Εθνικό Πρωτόκολλο Διαχείρισης Κρουσμάτων» για την ενοποίηση των ενεργειών όλων των εμπλεκόμενων φορέων, το «Εθνικό Αρχείο Καταγραφής και Επιτήρησης κακοποιημένων παιδιών» για την παρακολούθηση της αντιμετώπισης κάθε περιστατικού και το «Ειδικό Ποινικό Μητρώο» για αδικήματα σεξουαλικής βίας για όλους όσους ασχολούνται με παιδιά.
Κλείνοντας θέλω να ευχαριστήσω θερμά, τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, για την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό μου και την τιμή να μου αναθέσει καθήκοντα Εθνικής Συντονίστριας για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης ανηλίκων. Τον ευχαριστώ για την αμέριστη στήριξή του όλα τα χρόνια στον αγώνα για τον τερματισμό της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης καθώς και για την πρωτοβουλία του να δρομολογήσει ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την προστασία τους.
Τα παιδιά είναι το πολυτιμότερο κοινωνικό μας κεφάλαιο. Με το βλέμμα στραμμένο προς το μέλλον, εργαζόμαστε ώστε να δημιουργήσουμε έναν ισχυρό κύκλο εμπιστοσύνης και ασφάλειας για κάθε παιδί, διασφαλίζοντας την προστασία του.
