«Τό εὔδαιμον τό ἐλεύθερον, τό δ’ ἐλεύθερον το εὔψυχον (Εὐτυχισμένοι εἶναι οἱ ἐλεύθεροι καὶ ἐλεύθεροι εἶναι οἱ γενναῖοι». Από τον Επιτάφιο του Περικλέους, Θουκυδίδης(460-394 π.Χ). Η φράση «Ελεύθερον το Εύψυχον», αναγράφεται στο Έμβλημα του ΓΕΣ(Γενικό Επιτελείο Στρατού).
Ο όρος Casus Belli χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια δίκαιη και εύλογη αιτία, προκειμένου ένα κράτος να κηρύξει πόλεμο εναντίον άλλου, ή να συμμετάσχει σε στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ περισσοτέρων εθνών.
Από την αναγνώριση της εθνικής ανεξαρτησίας μας (3 Φεβρουαρίου 1830), οι σχέσεις μας με τη Τουρκία ήσαν συγκρουσιακές κατά το μεγαλύτερο διάστημα, με μικρά διαλείμματα ηρεμίας. Η βασική αιτία της αντιπαλότητας αναφύεται από το γεγονός ότι διεκδικούμε τον ίδιο γεωγραφικό χώρο. Τα εθνικά συμφέροντα των δύο χωρών συνδέονται άμεσα με τον έλεγχο του Αιγαίου και των παρακείμενων θαλάσσιων περιοχών. Η γεωγραφία αποτελεί θεμελιώδη συνιστώσα της ισχύος των κρατών. Ο επί εικοσαετία πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν περιγράφει την αύξηση των ορίων της κυριαρχίας της χώρας του ως το βασικό εθνικό στόχο, στα πλαίσια υλοποιήσεως του οράματος του αιώνος της Τουρκίας, την οποία στηρίζει κατά μεγάλο μέρος στην στρατιωτική ισχύ.
Οι Τουρκικές Διεκδικήσεις
Η Τουρκία αμφισβητεί για την πατρίδα μας:
α. Το δικαίωμα επεκτάσεως της ελληνικής αιγιαλίτιδος ζώνης (χωρικών υδάτων) στα 12 ναυτικά μίλια(ν.μ.), [22.224 μέτρα(1 ν.μ.=1852 μ] θεωρώντας μια τέτοια πράξη ως αιτία πολέμου (casus belli).
β. Το προσδιορισμό των ορίων των Θαλάσσιων Ζωνών, δηλαδή της Υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης(ΑΟΖ).
γ. Το εύρος του Ελληνικού Εθνικού Εναερίου Χώρου, ο οποίος εκτείνεται στα 10 ν.μ.
δ. Την ελληνική κυριότητα σε αριθμό νησίδων.
ε. Τα ελληνικά θαλάσσια σύνορα.
στ. Τα όρια του ελληνικού FIR (Flight Information Region- Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεως).
η. Την ελληνική δικαιοδοσία εντός της περιοχής ευθύνης για θέματα έρευνας και διάσωσης.
θ. Την διατήρηση στρατιωτικών δυνάμεων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
ι. Την ύπαρξη θαλασσίων ζωνών νοτίως της Κρήτης της Ρόδου, της Κάσου, της Καρπάθου και του Καστελλόριζου, όπως περιγράφεται στο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο (27 Νοεμβρίου 2019).
Στις ελληνοτουρκικές διαφορές πρέπει να ενταχθούν το θέμα κατοχής του 37% της Κύπρου από την Τουρκία(1974) και η αμφισβήτηση του συνόλου της Κυπριακής ΑΟΖ(2011).
Οι Ελληνικές Θέσεις
Η Ελλάδα από την Ιούνιο του 1995, έχει επικυρώσει με το Νόμο 2321/1995 τη Διεθνή Σύμβαση του Δικαίου της θαλάσσης, βάσει του οποίου δύναται να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σε 12 ν.μ.(22 χιλιόμετρα), από την ακτογραμμή. Η πατρίδα μας είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο η οποία έχει χωρικά ύδατα εύρους 6 ναυτικών μιλίων (11 χιλιομέτρων). Η Τουρκία δεν την έχει υπογράψει, αλλά στην Μαύρη Θάλασσα και στις ακτές στη Μεσόγειο Θάλασσα έχει χωρικά ύδατα 12 ν.μ., ενώ κατά μήκος των θαλασσίων συνόρων της με την Ελλάδα 6 ν.μ.
Οι Τουρκικές Θέσεις
Τον Ιούνιο του 1995, «Η Τουρκική Εθνοσυνέλευση εκχώρησε στην τουρκική κυβέρνηση όλες τις αρμοδιότητες, περιλαμβανομένων και αυτών που θα κριθούν αναγκαίες από στρατιωτική άποψη για την υπεράσπιση των ζωτικών συμφερόντων της στο Αιγαίο, σε περίπτωση που η ελληνική κυβέρνηση αποφασίσει οποιαδήποτε επέκταση των χωρικών της υδάτων πέρα των 6 ναυτικών μιλίων». Η απόφαση περιγράφεται στις ελληνοτουρκικές διαφορές ως «Casus Belli(Αιτία Πολέμου)»
Τα Πλεονεκτήματα της Επεκτάσεως των Χωρικών Υδάτων στα 12 ν.μ.
Το κύριο πλεονέκτημα είναι ότι μπορούμε να κηρύξουμε την επέκταση τους, χωρίς να απαιτείται συνεννόηση με τα όμορα κράτη της περιοχής, όπως σαφώς ορίζεται στη σύμβαση για το Δίκαιο της Θαλάσσης.
Η πατρίδα μας με χωρικά ύδατα 6 ναυτικών μιλίων κατέχει το 43%, του θαλασσίου χώρου του Αιγαίου και η Τουρκία το 7,5%. Εάν τα επεκτείνουμε σε 12, θα καρπωθούμε το 72% του Αιγαίου, ενώ η Τουρκία θα αυξήσει τη κυριαρχία της κατά 1,2% και θα ελέγχει το 8,7%.
Θα παύσει να υφίσταται η διαφορά μεταξύ εναερίου χώρου(10ν.μ.) και χωρικών υδάτων(6νμ), η οποία αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία και την βασική δικαιολογία της Τουρκίας για τις παραβιάσεις από τα πολεμικά τους αεροσκάφη.
Οι τουρκικές αμφισβητήσεις σχετικά με την κυριότητα ελληνικών νησίδων θα στερηθεί νοήματος γιατί θα περιέλθουν στην ελληνική κυριαρχία, ευρισκόμενες σε απόσταση μικρότερη των 12ν.μ., πλην της νήσου Γαύδου(21 ν.μ. νοτίως της Κρήτης) και της νησίδος Καλόγηροι(στο μέσο της αποστάσεως μεταξύ Χίου και Εύβοιας).
Το ελληνικό FIR και η περιοχή «Έρευνας και Διάσωσης», θα είναι υπό ελληνική κυριαρχία σε ποσοστό 72%.
Ένα Σύνθετο Πρόβλημα
Η πατρίδα μας αναγνωρίζει ως το μοναδικό θέμα διαπραγματεύσεως με την Τουρκία την οριοθέτηση των Θαλάσσιων Ζωνών, δηλαδή της Υφαλοκτηπίδος και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης(ΑΟΖ), σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το «Νόμο για Δίκαιο της Θαλάσσης». Για να συνομιλήσουμε θα πρέπει να προηγηθεί η απόφαση για το εύρος των χωρικών υδάτων, γιατί από τα όρια τους ξεκινάει η μέτρηση της υφαλοκρηπίδος. Εάν προχωρήσουμε χωρίς να το διευθετήσουμε, στην ουσία θα έχουμε παραιτηθεί αυτού του δικαιώματος μας. Εάν την επεκτείνουμε στα 12ν.μ., τότε θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε το ενδεχόμενο πολεμικής αναμετρήσεως με την Τουρκία. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορούμε να το παραπέμψουμε στην κρίση οποιοδήποτε διαιτητικού οργάνου(πχ Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης), γιατί αφορά στην άσκηση ενός δικαιώματος που εναπόκειται αποκλειστικά στην δικιά μας βούληση. Αποδοχή εκ μέρους της ελληνικής πλευράς οτιδήποτε πέραν της οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδος, θα σημαίνει ότι αμφισβητείται από την ίδια την Ελλάδα η εδαφική της υπόσταση, όπως αυτή ορίστηκε από τη Συνθήκη του Λονδίνου το 1830 και τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923. Η όποια συμφωνία συνεπάγεται συμβιβασμό και εκχώρηση μέρους των διακηρυγμένων από εμάς κυριαρχικών δικαιωμάτων. Δεν νομίζω ότι οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση μπορεί να επωμισθεί την ευθύνη μιας τέτοιας αποφάσεως.
Υπάρχει Λύση;
Το πρόβλημα θα παραμένει και θα διευθετηθεί μόνο μετά από στρατιωτική σύγκρουση, υπό την έννοια ότι ο νικητής θα αποκτήσει ένα μοχλό πιέσεως για την επιβολή των όρων του. Η κατάκτηση από εμάς μιας τουρκικής νήσου (πχ της Ίμβρου) μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικό μέσο. Το αντίστροφο είναι δυνατόν να συμβεί εκ μέρους της Τουρκίας.
Την 31 Ιανουαρίου 1996, την ημέρα εκτονώσεως της κρίσεως των Ιμίων, ο πρωθυπουργός της Ελλάδος Κώστας Σημίτης από το βήμα της βουλής, υπεραμύνθηκε της αποφάσεως, σχετικά με την αποχώρηση, πλοίων σημαιών και ανδρών από τα Ίμια, λέγοντας: «Σκεφτήκαμε το τι πρέπει να κάνουμε, όχι με κριτήριο την θυσία. Γιατί η θυσία ήταν αποφασισμένη και δεδομένη. Σκεφθήκαμε με το κριτήριο το τι συμφέρει αυτή τη χώρα. Σύρραξη λοιπόν, γενικευμένη σύρραξη. Έχει κανείς την εντύπωση ότι θα μπορούσαμε σε 3,4,5,6,7 μέρες πολέμου να καταγάγουμε μια ολοκληρωτική νίκη απέναντι στη Τουρκία, η οποία θα τέλειωνε μια για πάντα το θέμα;… ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα ; Ο ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ, οι σύμμαχοι, να αρχίσουν να πιέζουν και να επεμβαίνουν…Και επειδή θα είχε ξεκινήσει ο πόλεμος θα είμασταν εμείς μέσα στο λούκι, το οποίο θα κατέληγε στο να καθίσουμε στο τραπέζι. Και αυτό, δεν το θέλαμε με κανένα τρόπο και ποτέ γιατί δεν διαπραγματευόμαστε». Ο Έλληνας πρωθυπουργός την 02:00 της 31ης Ιανουαρίου, βρέθηκε αντιμέτωπος με τη λήψη μιας αποφάσεως που θα μπορούσε να καταλήξει σε στρατιωτική σύρραξη. Ο πόλεμος αποτελεί πάντοτε ένα υπαρκτό ενδεχόμενο στις σχέσεις μας με την Τουρκία, το αποτέλεσμα του οποίου ουδείς μπορεί να προδικάσει. Αυτό που μπορεί να κάνουμε είναι να προετοιμασθούμε κατάλληλα προκειμένου να νικήσουμε ώστε να αποφύγουμε μία δυσμενή για τα ελληνικά συμφέροντα έκβαση.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από την αρχή της ιστορίας, στο τρόπο διεξαγωγής των πολεμικών συγκρούσεων έχουν αλλάξει σχεδόν τα πάντα(όπλα, τακτικές, μέσα προστασίας, μέσα μεταφοράς, επικοινωνίες κ.α.). Η μόνη παράμετρος που παραμένει αμετάβλητη είναι η θέληση του πολεμιστή για την κατάκτηση της νίκης. Υπό αυτή την έννοια, τα κύρια πεδία στα οποία οφείλουμε να εστιάσουμε, προκειμένου να αυξήσουμε την αποτελεσματικότητα των Ενόπλων μας Δυνάμεων είναι:
α. Η αύξηση των ψυχικών δυνάμεων του προσωπικού, αλλά και του λαού, η υποστήριξή του οποίου επιδρά καταλυτικά στο ηθικό των μαχόμενων τμημάτων.
β. Η θέσπιση αυστηρών κριτηρίων αξιολογήσεως σ’ όλα τα στρατιωτικά σχολεία. Όσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό των αποτυχόντων, τόσο υψηλότερες θα είναι οι επιδόσεις των επιτυχόντων.
γ. Η προμήθεια συγχρόνων οπλικών συστημάτων, ο βαθμός αξιοποιήσεως των οποίων εξαρτάται άμεσα από τις δύο πρώτες παραμέτρους.
Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.
