- Θα χτυπάει ιδιαίτερα τους μισθωτούς και συνταξιούχους και θα δίνει τη δυνατότητα σε κερδοσκόπους να θησαυρίζουν σε βάρος του κοινωνικού συνόλου
Του Παναγιώτη Λιαργκόβα*
Στη δεκαετία του ’80, ο πληθωρισμός ήταν ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της οικονομίας μας. Ήταν πάντα διψήφιος, συχνά πάνω από το 20%. Αποτελούσε βασικό στόχο των σταθεροποιητικών προγραμμάτων των κυβερνήσεων της εποχής.
Παρά τις προσπάθειες, ο πληθωρισμός δεν έπεφτε. Άλλοτε τρεφόταν από την πληθωριστική έκδοση νέου χρήματος, άλλοτε από τις αλόγιστες δαπάνες του κράτους και άλλοτε από τις αυξήσεις των τιμών των εισαγομένων αγαθών. Όλοι μιλούσαν τότε για το «τέρας του πληθωρισμού».
Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, το τέρας άρχισε να αποδυναμώνεται μπροστά στο φόβο των σχεδίων των Ευρωπαίων για τη δημιουργία της ζώνης του ευρώ. Μη βρίσκοντας πρόσφορο έδαφος, ο πληθωρισμός μας εγκατέλειψε πηγαίνοντας σε άλλες χώρες με αδύναμα νομισματικά συστήματα (π.χ. Τουρκία).
Δημιουργούν αποθέματα
Μέχρι που ήρθε ο κορωνοϊός και δημιούργησε τεράστια αναστάτωση στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Υπήρξαν ανισορροπίες προσφοράς και ζήτησης, απότομη διακοπή και επανέναρξη των εφοδιαστικών αλυσίδων. Μπροστά στον κίνδυνο νέας διακοπής της λειτουργίας των εργοστασίων, όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις δημιουργούν αποθέματα, αυξάνοντας περαιτέρω τη ζήτηση. Η προσφορά όμως δεν μπορεί να ακολουθήσει τόσο γρήγορα, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι τιμές. Τα τελευταία γεγονότα στην κινεζική Σαγκάη, είναι σίγουρο ότι θα ρίξουν λάδι στην ήδη αναμμένη φωτιά του πληθωρισμού. Αυτό γιατί η Σαγκάη αντιπροσωπεύει το 3,8% του ΑΕΠ της Κίνας και το 10,4% του συνολικού εμπορίου.
Το οποιοδήποτε lockdownδημιουργεί πρόσθετα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, μειώνει την προσφορά και αυξάνει τις τιμές. Μέσα σε όλα αυτά, οι Ευρωπαίοι υιοθέτησαν ένα μεγαλόπνοο σχέδιο ενεργειακής μετάβασης. Με βάση τον σχεδιασμό, η απεξάρτηση από τον άνθρακα και το πετρέλαιο θα γίνει με μεταβατικό καύσιμο το φυσικό αέριο. Αυτό σημαίνει ότι μέχρι το 2050, με τον εξηλεκτρισμό όλων των τομέων, εκτός από πολλαπλάσιες ανανεώσιμες πηγές, θα χρειαστούμε σε παγκόσμιο επίπεδο διπλάσια ισχύ εργοστασίων ηλεκτρισμού με καύσιμο το φυσικό αέριο.
Κι άλλα δεινά
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήρθε να προσθέσει και άλλα δεινά στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και να χειροτερεύσει τις ανισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Ο πόλεμος αλλά και οι κυρώσεις της Δύσης στη Ρωσία δημιουργούν αβεβαιότητα και εμποδίζουν τις μεταφορές τροφίμων, ορυκτών και πολλών άλλων εμπορευμάτων, μειώνοντας έτσι την προσφορά ακόμη περισσότερο.
Το τέρας του πληθωρισμού επέστρεψε γιατί βρήκε καινούργια τροφή. Όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος τόσο περισσότερη τροφή θα υπάρχει για τον πληθωρισμό. Και όσο περισσότερο παραμένει τόσο περισσότερο θα ροκανίζει το εισόδημα των νοικοκυριών, θα χτυπάει ιδιαίτερα τους μισθωτούς και συνταξιούχους και θα δίνει τη δυνατότητα σε κερδοσκόπους να θησαυρίζουν σε βάρος του κοινωνικού συνόλου.
Ο πληθωρισμός, ιδίως όταν διατηρείται για μεγάλο χρονικό διάστημα, διογκώνει την φτώχεια και την ανισότητα, προκαλεί ανασφάλεια και αβεβαιότητα και ενισχύει την απαισιόδοξη στάση των πολιτών απέναντι στο πολιτικό σύστημα. Καμία κυβέρνηση από μόνη της δεν μπορεί να τα βάλει με τον πληθωρισμό. Η μάχη θα είναι άνιση. Τα κυβερνητικά μέτρα αναχαιτίζουν τον πληθωρισμό αλλά δεν τον εξαλείφουν. Βοηθούν στην άμβλυνση των επιπτώσεων αλλά δεν χτυπούν το κακό στη ρίζα του.
Η μόνη λύση
Η λύση του προβλήματος θα υπάρξει όταν ενισχυθεί η προσφορά και αυτή συναντήσει την αντίστοιχη ζήτηση. Όταν δηλαδή τελειώσει ο πόλεμος, καταφέρει η Ευρώπη να εξασφαλίσει συνεχή προσφορά ενέργειας, όταν εξαλειφθεί πλήρως ο κορωνοϊός και αποκατασταθούν οι εφοδιαστικές αλυσίδες και όταν καταφέρουν οι κοινωνίες να οικοδομήσουν ένα νέο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης, αλλάζοντας το σημερινό καταναλωτικό πρότυπο που ευθύνεται για τις κλιματικές επιπτώσεις.
Μπορούν να γίνουν όλα αυτά γρήγορα; Δυστυχώς όχι. Μέχρι τότε θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με το πρόβλημα, ζητώντας από την πολιτεία να συνεχίσει να στηρίζει τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και γνωρίζοντας ότι μια κακή κατάσταση μπορεί να γίνει χειρότερη.
- Ο Παναγιώτης Λιαργκόβας είναι Πρόεδρος του ΚΕΠΕ και του Εθνικού Συμβουλίου Παραγωγικότητας-Καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
