- «Το διοικεῖνἐστίνπροβλέπειν(Η διοίκηση είναι πρόβλεψη)». Αλκιβιάδης(450-404) Αθηναίος πολιτικός και στρατιωτικός
Του Ιωάννη Κρασσά*
Την 10:30 της 17ης Ιανουαρίου 1966, ένα βομβαρδιστικό αεροσκάφος τύπου B-52Stratofortress της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, κατέπεσε στο παραθαλάσσιο χωρίο Παλομάρες, στις ακτές της Μεσογείου στην Ισπανία.
Η πτώση του προκλήθηκε λόγω συγκρούσεως με ιπτάμενο τάνκερ KC-135,κατά τον ανεφοδιασμό του σε καύσιμα σε ύψος 10.000 μέτρων. Το βομβαρδιστικό μετέφερε τέσσερεις βόμβες υδρογόνου ΜΚ-28R1, ισχύος 20 μεγατόνων (800 φορές ισχυρότερες από την βόμβα που ρίχθηκε στην Χιροσίμα).
Το αεροσκάφος συμμετείχε στην επιχείρηση «Θόλος Χρωμίου (ChromeDome)». Ο σκοπός της επιχειρήσεως αφορούσε την πτήση βομβαρδιστικών εξοπλισμένων με πυρηνικά όπλα επί εικοσιτετραώρου βάσεως, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα αμέσου ανταποδόσεως σε περίπτωση αιφνιδιαστικής πυρηνικής επιθέσεως εκ μέρους της ΕΣΣΔ. Την εποχή εκείνη ο ψυχρός πόλεμος βρισκόταν στο απόγειό του.
Η Επιχείρηση Ανευρέσεως των Πυρηνικών Όπλων
Τα 4 μέλη του ιπτάμενου τάνκερ και τα 3 από τα 7 μέλη του Β-52 σκο
τώθηκαν κατά την σύγκρουση, ενώ τα 4 μέλη του βομβαρδιστικού διασώθηκαν, χρησιμοποιώντας τα αλεξίπτωτα τους. Τα 3 από τα 4 πυρηνικά όπλα ευρέθησαν επί του εδάφους πλησίον του χωριού Παλομάρες.
Τα μη πυρηνικά εκρηκτικά από τις 2 βόμβες εξερράγησαν με την πρόσκρουση, μολύνοντας έκταση 2 τετραγωνικών χιλιομέτρων με πλουτώνιο, προερχόμενο από το πρωτεύον ραδιενεργό υλικό που ενεργοποιεί την κυρία πυρηνική κεφαλή. Η τέταρτη βόμβα κατέληξε στον βυθό της θαλάσσης.
Στη τεράστια επιχείρηση που οργανώθηκε για την ανεύρεσή της συμμετείχαν 30 πολεμικά σκάφη και διήρκεσε 80 ημέρες. Των ερευνών προΐστατο ο Δρ. John Craven, ο οποίος εφήρμοσε την μαθηματική μέθοδο ανευρέσεως χαμένων αντικειμένων «Bayesian».
Η βόμβα ανασύρθηκε από μη επανδρωμένο βαθυσκάφος των ΗΠΑ από βάθος 900 μέτρων. Στον εντοπισμό της σημαντική υπήρξε η βοήθεια του Ισπανού αλιέως Φραγκίσκου Σίμο Όρτς, ο οποίος υπέδειξε το σημείο πτώσεως. Μετά την ανέλκυσή της ο Όρτς προσέφυγε σε δικαστήριο της Νέας Υόρκης, διεκδικώντας το 2% της αξίας των 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων βόμβας, βάσει του νόμου περί «δικαιωμάτων διασώσεως» του δικαίου της θαλάσσης. Η υπόθεση δεν εκδικάσθηκε μετά από εξωδικαστικό συμβιβασμό, χωρίς ποτέ να γίνει γνωστό το ποσό που έλαβε ο Όρτς.
Οι συνέπειες
Αμερικανική εταιρεία μετέφερε 2.000 κυβικά μέτρα μολυσμένου χώματος σε βαρέλια τα οποία εναπέθεσε σε περιοχή της πολιτείας της Νεβάδας στις ΗΠΑ. Από την βόμβα που ανασύρθηκε από την θάλασσα δεν διαπιστώθηκε ραδιενεργός διαρροή. Το κόστος καθαρισμού της περιοχής κόστισε δύο εκατομμύρια δολάρια. Μετά το ατύχημα η Ισπανία απαγόρευσε την υπέρπτηση αμερικανικών αεροσκαφών με πυρηνικά όπλα από το έδαφός της, ενώ διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις με αίτημα την απαγόρευσή τους, οργανώθηκαν σ’ όλο τον κόσμο με επίκεντρο την Ευρώπη.
Δεν αναφέρθηκαν περιστατικά ραδιενεργού μολύνσεως σε κατοίκους της περιοχής. Ο Μίκης Θεοδωράκης με αφορμή το ατύχημα στο Παλομάρες, συνέθεσε το τραγούδι «Οι Κλάρες», σε στίχους Φώντα Λάδη. Ισχύς χωρίς υπευθυνότητα, οδηγεί σε συμφορές.
- Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.
