- Τα δικαιούνται ΜΟΝΟ όσοι έχουν ασκήσει αγωγές
και ήταν διάδικοι στην «πιλοτική δίκη» ενώπιον του ΣτΕ, «Η πιλοτική δίκη αφορά αποκλειστικά τους διαδίκους»,
επιμένει το ΣτΕ
Του Αλέξη Π. Μητρόπουλου*
Ι. Τα οκτώ (8) βασικά σημεία των αποφάσεων του ΣτΕ (1403-1407/2022 Ολομέλεια ΣτΕ)
Τα οκτώ (8) βασικά σημεία των πρόσφατων αποφάσεων της Ολομέλειας του ΣτΕ (1403-1407/2022 Ολομέλειας ΣτΕ) που φέρνουν και νέες μεγάλες ανατροπές, είναι τα εξής:
- Η πιλοτική δίκη αφορά αποκλειστικά και «μόνο τους διαδίκους της συγκεκριμένης δίκης, τους αρχικούς και τους παρεμβάντες, ενώπιον του ΣτΕ»!
- Η δημοσιονομική σταθερότητα της χώρας προέχει έναντι πάντων!
- Πρέπει να καλυφθούν οι οικονομικές ανάγκες της χώρας στους τομείς της υγείας, της άμυνας και της διαχείρισης μεταναστατευτικών και προσφυγικών ροών.
- Η κατάργηση γεγενημένων αξιώσεων μετά τη δημοσίευση του ν. 4174/31-7-2020 είναι συμβατή με το Σύνταγμα!
- ΔΕΝ δικαιούνται αναδρομικά 11μήνου όσοι δεν έχουν ασκήσει αγωγή μέχρι 31-7-2020 (δημοσίευση του ν. 4174/2020)!
- ΔΕΝ παραβιάστηκαν θεμελιωμένα περιουσιακά δικαιώματα των συνταξιούχων με τον ν. 4174/2020!
- ΔΕΝ παραβιάστηκαν οι διατάξεις του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη!
- Τα Σωματεία των Συνταξιούχων που παραστάθηκαν ΔΕΝ εκπροσωπούν τα περιουσιακά δικαιώματα των φυσικών προσώπων-μελών τους!
ΙΙ. Αποφάσεις σε βάρος των συνταξιούχων.
Από τα αναδρομικά των 84 μηνών (2012-2018) που επιδίκασαν οι αποφάσεις του 2015 (2287-2288/2015) στα αναδρομικά των 11 μηνών με την απόφαση-ανατροπή 1439/2020 Ολομέλειας ΣτΕ (Πρόεδρος Αικ. Σακελλαροπούλου) και τώρα στα αναδρομικά των 11 μηνών ΜΟΝΟ για όσους άσκησαν αγωγές μέχρι 31-7-2020 και ήταν διάδικοι στην «πιλοτική δίκη» ενώπιον του ΣτΕ στις 15-1-2021!
Οι υπ’ αριθ. 1403-1407/2022 αποφάσεις Ολομέλειας ΣτΕ που δημοσιεύθηκαν και επίσημα, για τις υποθέσεις που συζητήθηκαν στις 15-1-2021 με βάση τον νόμο για «πιλοτική δίκη» (ν. 3900/2010), εξέπληξαν αρνητικά όλους ανεξαιρέτως τους συνταξιούχους και ανατρέπουν δικαστικά δεδομένα πολλών δεκαετιών.
Το «δόγμα Σακελλαροπούλου», όπως αποτυπώθηκε κυρίως με την 1439/2020 απόφαση Ολομέλειας ΣτΕ, με την οποία ανετράπησαν οι ιστορικές, ευνοϊκές για τους συνταξιούχους, αποφάσεις του 2015 (2287-2288/2015 Ολομέλειας ΣτΕ) που είχαν κηρύξει τις μνημονιακές περικοπές των συντάξεων και την κατάργηση των Δώρων ως αντισυνταγματικές, κυριάρχησε και στις αποφάσεις 1403-1407/22 Ολομέλειας ΣτΕ που εκδόθηκαν μάλιστα με καθυστέρηση 18 ολόκληρων μηνών.
Σύμφωνα με την πλειοψηφία των ανωτάτων δικαστών του ΣτΕ (μειοψήφισαν μόνο τρεις), «προέχει η διαφύλαξη της δημοσιονομικής σταθερότητας» και όχι η αξιοπρεπής διαβίωση των φτωχών συνταξιούχων που έχουν αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια.
Το 2022, τέσσερα χρόνια δηλαδή μετά την υποτιθέμενη …έξοδο από τα Μνημόνια (2018), οι ανώτατοι Έλληνες δικαστές συνεχίζουν να επικαλούνται τη δημοσιονομική πειθαρχία και να εφαρμόζουν τους πιο σκληρούς μνημονιακούς νόμους σε βάρος των συνταξιούχων μας (νόμοι 4051/2012 και 4093/2012), επικαλούμενοι μάλιστα τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας που έπρεπε ήδη να είχαν λυθεί, αφού όλος ο ελληνικός λαός μάτωσε και μόνο οι περικοπές των συνταξιούχων ξεπερνούν μέχρι σήμερα τα 120 δις ευρώ!
Τι επικαλούνται
Υποτίθεται ότι, μετά την «έξοδο από τα Μνημόνια» και την αφαίμαξη των Ασφαλιστικών Ταμείων και τη λεηλασία των συνταξιούχων μας, οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης θα αποκαθιστούσαν μέρος της αδικίας σε βάρος τους.
Παρά τις εξοντωτικές απώλειες των συνταξιούχων, «η χρηστή δημοσιονομική διαχείριση», που επικαλούνται στις αποφάσεις τους οι ανώτατοι δικαστές, έχει οδηγήσει σε υπερδιπλασιασμό τού χρέους κράτους και ιδιωτών. Σύμφωνα με τις 1403-1407/2022 αποφάσεις Ολομέλειας ΣτΕ, οι χαμηλοσυνταξιούχοι έπρεπε να είχαν ασκήσει αγωγές για τα αυτονόητα!
Ήταν όμως οι κυβερνητικοί υπουργοί που τους απέτρεπαν εμφαντικά να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη και εν πολλοίς τούς έπεισαν! Όπως υποστήριζαν, το αποτέλεσμα μιας πιλοτικής δίκης αφορά και επηρεάζει όλους!
Όμως, σύμφωνα με όσα αναφέρουν οι ανώτατοι δικαστές στη σκέψη με αριθμό 15, ακόμη και όσοι άσκησαν αγωγές εγκαίρως (πριν 31-7-2020), αλλά δεν ήσαν διάδικοι ή παρεμβάντες στη δίκη ενώπιον του ΣτΕ, δεν είναι σίγουρο ότι θα λάβουν τα αναδρομικά!
ΙΙΙ. Ποιούς αφορά η πιλοτική δίκη, σύμφωνα με το ΣτΕ
Ειδικότερα, αναφορικά με τη δεσμευτικότητα της απόφασης για την «πιλοτική δίκη» (ποιούς δεσμεύει και σε ποιούς αφορά), η πλειοψηφία των δικαστών της Ολομέλειας του ΣτΕ υποστηρίζει ότι: «Όμως, η, υπ’ αυτή την έννοια, «συμμόρφωση» δεν αποτελεί αντικείμενο ελέγχου με βάση την κατά το άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγματος υποχρέωση συμμορφώσεως προς τις δικαστικές αποφάσεις, η οποία αφορά μόνον εκείνους που διετέλεσαν διάδικοι στη σχετική δίκη και νομιμοποιούνται να προβάλλουν παράλειψη, άρνηση ή πλημμελή συμμόρφωση προς τα κριθέντα με την δικαστική αυτή απόφαση όχι όμως και τρίτους οι οποίοι δεν υπήρξαν διάδικοι στην οικεία δίκη και οι οποίοι δεν νομιμοποιούνται σχετικώς. Τα ανωτέρω δεν μεταβάλλονται στην περίπτωση της κατ’ άρθρο 1 του ν. 3900/2010 (Α΄ 213) [άρθρο 40 παρ. 1 ν. 4055/2012, Α΄ 51] «πρότυπης» ή «πιλοτικής» δίκης. Διότι, και στην περίπτωση αυτή, κατά το γράμμα και τον σκοπό των σχετικών ρυθμίσεων, η απόφαση επί της εν λόγω δίκης δεσμεύει, όπως ρητώς ορίζεται στον νόμο, μόνον τους διαδίκους της συγκεκριμένης δίκης -τους αρχικούς και τους παρεμβάντες ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας (άρθρο 1 παρ. 1)».
- IV. Προέχει η δημοσιονομική σταθερότητα, σύμφωνα με το ΣτΕ
Όσον αφορά στην κατάργηση των περιουσιακών αξιώσεων επί των συντάξεων εκ μέρους των συνταξιούχων με τον ν. 4714/2020 και την προτεραιότητα της διαφύλαξης της δημοσιονομικής σταθερότητας, η πλειοψηφία των ανωτάτων δικαστών υποστηρίζει, μεταξύ των άλλων, και ότι:
«Η πρόβλεψη, όμως, με το άρθρο 114 παρ. 4 του ν. 4714/2020 ότι με την καταβολή των ποσών που αντιστοιχούν σε περικοπές των κύριων συντάξεων οι αξιώσεις των συνταξιούχων του ιδιωτικού τομέα για ποσά που αφορούν σε «περικοπές, μειώσεις και καταργήσεις κύριων [εκτός των καταβαλλομένων κατά την παρ. 1 του ίδιου άρθρου ποσών], επικουρικών συντάξεων, επιδομάτων αδείας και εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα, κατά το χρονικό διάστημα από τις 11.6.2015 έως τη δημοσίευση του ν. 4387/2016, δυνάμει του ν. 4051/2012 και του ν. 4093/2012» αποσβέννυνται, αποβλέπει, ενόψει και της σημαντικής επιβαρύνσεως της δημοσιονομικής καταστάσεως της χώρας λόγω απροβλέπτων καταστάσεων που ανέκυψαν μετά την δημοσίευση των ανωτέρω αποφάσεων, στην διαφύλαξη της δημοσιονομικής σταθερότητας, ώστε να είναι δυνατή η κάλυψη οικονομικών αναγκών της χώρας και σε άλλους τομείς, όπως η υγεία, η άμυνα, η διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών, κατά τα αναφερόμενα στις οικείες αιτιολογικές εκθέσεις, δηλαδή στην εξυπηρέτηση σκοπών, που συνιστούν, κατ’ αρχήν, σοβαρούς λόγους δημοσίου συμφέροντος.
Το επίμαχο δε μέτρο δεν παρίσταται, κατ’ αρχήν, απρόσφορο, και μάλιστα προδήλως, για την επίτευξη των επιδιωκομένων με αυτό σκοπών, ούτε μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν ήταν αναγκαίο, λαμβανομένου, άλλωστε, υπόψη ότι η εκτίμηση του νομοθέτη ως προς τα ληπτέα μέτρα για την διαφύλαξη της δημοσιονομικής σταθερότητας και την διασφάλιση της δυνατότητας ταυτόχρονης καλύψεως επιτακτικών οικονομικών αναγκών της χώρας σε διαφορετικούς τομείς υπόκειται σε οριακό μόνον δικαστικό έλεγχο.».
- V. Δεν παραβιάζεται το Σύνταγμα και οι Διεθνείς Συμβάσεις, σύμφωνα με το ΣτΕ!
Για το αν οι συνταξιοδοτικές παρεμβάσεις του ν. 4714/2020 παραβιάζουν τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), η Ολομέλεια του ΣτΕ αναφέρει ότι:
«Περαιτέρω, με την επίμαχη ρύθμιση προβλέπεται απόσβεση αξιώσεων, οι οποίες αφορούν αφενός σε περικοπές συνταξιοδοτικών παροχών, που ανάγονται στο παρελθόν, και μάλιστα ορισμένων μόνον συνταξιοδοτικών παροχών (των επικουρικών συντάξεων και των καταργηθέντων επιδομάτων εορτών και αδείας) και για περιορισμένο χρονικό διάστημα (έντεκα μηνών), και αφετέρου συνταξιούχους, οι οποίοι δεν είχαν ασκήσει ένδικα βοηθήματα για την ικανοποίηση των εν λόγω αξιώσεων και οι οποίοι λαμβάνουν σε σύντομο χρόνο (έως 31.12.2020) το ποσό που αντιστοιχεί στις περικοπές των κύριων συντάξεών τους (το οποίο, μάλιστα, προβλέπεται ως ανεκχώρητο και ακατάσχετο), απαλλασσόμενοι από την δικαστική δαπάνη για την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων και την αναμονή της εκδόσεως δικαστικής αποφάσεως για να καταστεί δυνατή η ικανοποίηση των αξιώσεών τους.
Κατόπιν τούτων, τηρείται, εν προκειμένω, η δίκαιη ισορροπία μεταξύ της προσβολής της περιουσίας των ανωτέρω συνταξιούχων (δια του περιορισμού των προβλεπομένων να χορηγηθούν σε αυτού αναδρομικών ποσών) και του δημοσίου συμφέροντος και, ως εκ τούτου, οι διατάξεις του άρθρου 114 του ν. 4714/2020 δεν αντίκεινται στο άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ε.Σ.Δ.Α., ούτε στην κατοχυρωμένη από το άρθρο 25 παρ. 1 εδ. δ΄ του Συντάγματος αρχή της αναλογικότητας.».
Αναφορικά με το εάν τα Σωματεία των Συνταξιούχων, που παρέστησαν ως διάδικοι ή άσκησαν παρεμβάσεις κατά την εκδίκαση της πιλοτικής δίκης ενώπιον του ΣτΕ στις 15-1-2021, δικαιούνται να εκπροσωπούν τα μέλη τους στη συγκεκριμένη δίκη, η Ολομέλεια του ΣτΕ δέχθηκε ότι: «Συνεπώς, τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα, κατ’ αρχήν παραδεκτώς μόνον από τα αιτούντα σωματεία, ενόψει των εκτεθέντων στη σκέψη 12, είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. Τούτο δε ανεξαρτήτως αν τα αιτούντα σωματεία μπορούν να επικαλεστούν παράβαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ε.Σ.Δ.Α., ενόψει του ότι επικαλούνται επέμβαση όχι σε δικά τους περιουσιακά δικαιώματα, αλλά σε περιουσιακά δικαιώματα φυσικών προσώπων, χωρίς ούτε να κατονομάζουν συγκεκριμένα τα πρόσωπα αυτά, ούτε να ισχυρίζονται ότι ενεργούν εν προκειμένω ως εκπρόσωποι συγκεκριμένων φυσικών προσώπων.».
- VI. Να δοθούν σε όλους τα αναδρομικά, ανεξαρτήτως προσφυγής
Μετά από όσα εκθέσαμε παραπάνω, καλούμε την κυβέρνηση να δώσει τα Δώρα και επικουρικά του 11μήνου 2015-2016 σε ΟΛΟΥΣ τους συνταξιούχους, ανεξάρτητα αν είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη ή όχι! Η αδικία αυτή σε βάρος τους, μετά τις νέες αποφάσεις του Συμβουλίου Επικρατείας, μπορεί να αρθεί μόνο με νόμο.
Για δεκαετίες οι αποφάσεις της Ολομέλειας ΣτΕ, όταν έκριναν με τη διαδικασία της «πιλοτικής δίκης», αφορούσαν και κατελάμβαναν όλους ανεξαιρέτους όσοι αντιμετώπιζαν το ίδιο νομικό ζήτημα. Αυτό άλλωστε είναι το λειτουργικό νόημα και το εννοιολογικό περιεχόμενο της «πιλοτικής» δίκης, που επιχειρείται να αλλοιωθεί με τις τελευταίες αποφάσεις της Ολομέλειας ΣτΕ. Αυτό έπραξαν (και ορθώς!) και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, όταν χορήγησαν αναδρομικά ποσά σε μισθωτούς ή συνταξιούχους προς συμμόρφωση με δικαστικές αποφάσεις Ανωτάτων Δικαστηρίων (ΣτΕ, Άρειος Πάγος, Ελεγκτικό Συνέδριο) που εκδόθηκαν με τη διαδικασία της «πιλοτικής δίκης» (ν. 3900/2020).
Έπρεπε να είχαν ματώσει στα έξοδα και την αγωνία οι χαμηλοσυνταξιούχοι για να λάβουν αναδρομικά ΜΟΝΟ 11 μηνών αντί για τους 84 μήνες που διεκδικούσαν (7 έτη από 2012 έως 2018 Χ 12 μήνες), όπως έκριναν οι ιστορικές αποφάσεις της Ολομέλειας ΣτΕ του 2015 (2287-2288/2015), πριν ανατραπούν από την υπ’ αριθ. 1439/2020 απόφαση Ολομέλειας ΣτΕ (Πρόεδρος Αικ. Σακελλαροπούλου).
- Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι Καθηγητής-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ
