Οι φτωχοί συνταξιούχοι («poor pensioners») σε αριθμούς

Της Αγγελικής Α. Μητροπούλου*

Άκρως αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία του Ενιαίου Συστήματος Ελέγχου και Πληρωμών των Συντάξεων (ΕΣΕΠΣ) «ΗΔΙΚΑ/ΗΛΙΟΣ» του Υπουργείου Εργασίας για τον Ιανουάριο 2024, που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα.

1.Οι συντάξεις γήρατος, θανάτου και αναπηρίας σε αριθμούς

Σύμφωνα με τον Πίνακα 1 (σελ. 4 Έκθεσης), το σύνολο των συνταξιούχων τον Ιανουάριο του 2024 ανήλθε σε 2.483.559, εκ των οποίων:

– οι 1.884.088 συνταξιούχοι έλαβαν σύνταξη λόγω γήρατος,

– οι 385.313 συνταξιούχοι έλαβαν σύνταξη λόγω θανάτου (συντάξεις χηρείας),

– οι 176.608 έλαβαν σύνταξη λόγω αναπηρίας και

– οι 15.484 έλαβαν σύνταξη ανασφάλιστων υπερηλίκων ΟΠΕΚΑ.

Από τα στοιχεία του Πίνακα Σ.1 του Παραρτήματος της Έκθεσης, όσον αφορά τις συντάξεις γήρατος τον Ιανουάριο 2024, προκύπτει ότι:

-έως 700 ευρώ μεικτά (658 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 597.471 συνταξιούχοι,

-έως 600 ευρώ μεικτά (564 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 448.930 συνταξιούχοι και

-έως 500 ευρώ μεικτά (470 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 267.585 συνταξιούχοι.

Αναφορικά με τις συντάξεις λόγω θανάτου (χηρείας), κατά τον Ιανουάριο 2024, προκύπτει ότι:

-έως 700 ευρώ μεικτά (658 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 230.818 συνταξιούχοι,

-έως 600 ευρώ μεικτά (564 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 196.747 συνταξιούχοι και

-έως 500 ευρώ μεικτά (470 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 143.744 συνταξιούχοι.

Αναφορικά με τις συντάξεις λόγω αναπηρίας (αναπηρικές), κατά τον Ιανουάριο 2024, προκύπτει ότι:

-έως 700 ευρώ μεικτά (658 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 115.728 συνταξιούχοι,

-έως 600 ευρώ μεικτά (564 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 98.930 συνταξιούχοι και

-έως 500 ευρώ μεικτά (470 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 69.775 συνταξιούχοι.

Παρατίθεται ο Πίνακας Σ.1 του Παραρτήματος και τα συναγόμενα ανωτέρω συμπεράσματα:

Ιδού τα στοιχεία από το Π/Σ «ΗΛΙΟΣ»-ΗΔΙΚΑ

Τα ενδιαφέροντα και ταυτόχρονα απογοητευτικά αυτά ευρήματα του Συστήματος «ΗΔΙΚΑ/ΗΛΙΟΣ», που εποπτεύεται από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, αποτελούν και αποστομωτική απάντηση στους δανειστές και τους Έλληνες μνημονιακούς πολιτικούς και επιστήμονες, που ακόμη και σήμερα επιμένουν ότι στην Ελλάδα οι συνταξιούχοι συνεχίζουν να λαμβάνουν υψηλές κατά μέσο όρο συντάξεις.

Μεγαλύτερη θλίψη, όμως, από την παράθεση των ανωτέρω στοιχείων, προξενεί η κατανόησή τους. Οι αριθμοί που παρατίθενται στους ανωτέρω πίνακες αντιστοιχούν σε οικογένειες, σε ανθρώπους, σε ζωές και συχνά αποτυπώνουν τραγικές ιστορίες.

Γιατί είναι τραγικό το γεγονός ότι 69.775 ανάπηροι συνταξιούχοι καλούνται να επιβιώσουν με σύνταξη έως470 ευρώ καθαρά, αλλά και 98.930 ανάπηροι συνταξιούχοι με σύνταξη έως564 ευρώ καθαρά. Είναι ντροπή για τη χώρα μας 146.744 χήροι και χήρες να λαμβάνουν έως 470 ευρώ καθαρά, αλλά και 196.747 να καλούνται να ζουν αξιοπρεπώς με έως564 ευρώ καθαρά.

Αλλά και οι σχεδόν 600.000 συνταξιούχοι (597.471), με έως658 ευρώ μηνιαία σύνταξη, ζουν στα όρια της φτώχειας, αφού οι ανάγκες τους είναι μεγάλες σε ιατροφαρμακευτικά έξοδα. Γιατί, όπως έχουμε πολλάκις αναφέρει, οι νέοι βλέπουν στα μάτια των συνταξιούχων συγγενών τους το δικό τους καταδικασμένο εργασιακό μέλλον. Γι’αυτό δεν τολμούν να δημιουργήσουν δικές τους οικογένειες ή να αυξήσουν τις ήδη υπάρχουσες με συνέπεια το δημογραφικό ζήτημα να αποτελεί πλέον χρονοβόμβα για τη χώρα μας.

2. Οι κρατήσεις υπέρ υγείας λεηλατούν τις μικρές συντάξεις. 143 εκατ. €  υπέρ υγείας μόνο για τον Ιανουάριο 2024

Από τον Πίνακα 1 (σελ. 4) προκύπτει ότι τον Ιανουάριο 2024 οι συνταξιούχοι λόγω γήρατος θα πληρώσουν σχεδόν 120,5  εκατ. ευρώ υπέρ υγείας, οι συνταξιούχοι λόγω θανάτου σχεδόν 15,5 εκατ. ευρώ και οι ανάπηροι συνταξιούχοι σχεδόν 6,5 εκατ. ευρώ υπέρ υγείας.

Συνολικά, μόνο για τον Ιανουάριο 2024, οι συνταξιούχοι πλήρωσαν υπέρ υγείας σχεδόν 143 εκατ. ευρώ, που προστίθενται στα έσοδα του e-ΕΦΚΑ, γεγονός που αποδεικνύει ότι οι κρατήσεις υπέρ υγείας λεηλατούν τις συντάξεις, κυρίως τις χαμηλότερες, τη στιγμή που οι ίδιοι συνταξιούχοι είχαν ήδη καταβάλλει υπέρογκα ποσά υπέρ υγείας ως εργαζόμενοι.

Γι’ αυτό η εισφορά υπέρ υγείας πρέπει άμεσα να καταργηθεί στις συντάξεις, με πρώτη προτεραιότητα στις συντάξεις λόγω θανάτου, λόγω αναπηρίας και στις χαμηλές και μέσες συντάξεις.

3. Σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα η διάμεση σύνταξη

Από τον Πίνακα 4 στη σελ. 7 της Έκθεσης προκύπτει η διάμεση δαπάνη για όλες τις κατηγορίες και τα είδη σύνταξης.

Έτσι, για τον Ιανουάριο 2024, η διάμεση δαπάνη για κύρια σύνταξη ανήλθε σε 812,12 ευρώ, η διάμεση δαπάνη για επικουρική σύνταξη ανήλθε σε 199,72 ευρώ και η διάμεση δαπάνη για μερίσματα σε 102,07 ευρώ, οι οποίες είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη.

Τα πρόσφατα στοιχεία του ΥΠΕΚΑΚΑ, όπως ανάγλυφα παρατίθενται από τα επίσημα στοιχεία του Πληροφοριακού Συστήματος «ΗΔΙΚΑ»/«ΗΛΙΟΣ», διαψεύδουν και όσους τα τελευταία χρόνια υποστήριζαν (προκειμένου να περικόψουν τις συντάξεις και να αυξήσουν τα όρια ηλικίας) ότι δήθεν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες βγαίνουν πολύ νωρίτερα στη σύνταξη σε σχέση με τους άλλους ευρωπαίους πολίτες.

Η γενικευμένη «συνταξιοδοτική φτώχεια» («pension poverty») είναι συνέπεια των μνημονιακών περικοπών, καθώς και της απαγόρευσης της αύξησης των συντάξεων («πάγωμα» αυξήσεων) μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022, σύμφωνα με τον ν. 4475/2017 (άρθρο 3), που δυστυχώς διατηρήθηκε σε ισχύ με τον νόμο Βρούτση 4670/2020 (άρθρο 25 παρ. 4).

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.

Σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα της ΟΝΕ δεν υπάρχει το εφεύρημα της «προσωπικής διαφοράς» ούτε το θλιβερό φαινόμενο, το 1/3 σχεδόν των συνταξιούχων να λαμβάνουν γλίσχρες συντάξεις-«επιδόματα» ύψους 600 ευρώ (564 καθαρά).

Δυστυχώς, οι νέες συντάξεις με βάση τον ν. 4670/2020, που διατηρεί, θωρακίζει και ενισχύει θεσμικά τον νόμο Κατρούγκαλου 4387/2016 (βλ. το βιβλίο «Το μέλλον των Συντάξεων», Εκδόσεις «Εφημερίδα των Συνταξιούχων 60+», 2023), δημιουργούν μαζικά νέους «συνταξιούχους  πένητες» («poor  pensioners»), παρά την αύξηση κατά 7,75% στις κύριες συντάξεις το 2023 και κατά 3% το 2024, που είναι πολύ χαμηλότερη του πληθωρισμού. Αν δεν καταργηθούν οι διατάξεις των νόμων Βρούτση και Κατρούγκαλου (4670/2020 και 4387/2016), που ορίζουν ότι το ύψος των μελλοντικών συντάξεων θα εξαρτάται από τις αποδοχές-εισφορές ολόκληρου του εργασιακού βίου, τότε η μέση σύνταξη μετά το 2030 θα ανέρχεται σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα. Γι’ αυτό δεν θα σταματήσουμε να επισημαίνουμε πως η συνταξιοκτόνα αυτή ρήτρα των νόμων Βρούτση-Κατρούγκαλου πρέπει να καταργηθεί άμεσα.

• Η Αγγελική Α. Μητροπούλου είναι Διδάκτωρ-Δικηγόρος