- Όλα όσα συνέβησαν στην Μικρασιατική εκστρατεία που οδήγησαν στην καταστροφή
Της Αγγελική Κίτσου-Μαγαράκη*
Μετά τη Σμύρνη το ένα μετά το άλλο τα χωριά κι οι κωμοπόλεις της χερσονήσου της Ερυθραίας, Τσεσμές, Αλάτσατα, ΐΛιθρί, Ρεΐσντερε, Καράμπουρνα, Βουρλά, υποδέχονται τον ελληνικό στρατό σαν ελευθερωτή. Όλα πλέουν σ’ ένα γαλανόλευκο όνειρο!
Ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει όραμα για τη Μ. Ασία, για το μέλλον. Θέλει να ιδρύσει πανεπιστήμιο με το λεκτικό σύμβολο «Φως εξ Ανατολών». Αναθέτει την οργάνωσή του στο μεγαλύτερο μαθηματικό μυαλό που έβγαλε η Ελλάδα, στον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή. Επίσης ονειρεύεται τον εποικισμό των ορίων της ελληνικής ζώνης από αγρότες χωρίς κλήρο από τον ελλαδικό χώρο που θα εγκατασταθούν εκεί, προωθώντας την καλλιέργεια καπνού, αμπελιού κ. ά. Αυτοί θα είναι και το ουσιαστικό ανάχωμα σε κάθε τουρκική επιβολή.
Ο Βενιζέλος ζητά από τις Μεγάλες Δυνάμεις να επεκταθεί η ζώνη κατοχής του ελληνικού στρατού για αμυντικούς και στρατηγικούς λόγους ώστε να είναι ασφαλείς όσοι ζουν σ’ αυτήν. Θέλει επίσης να περιορίσει τους Ιταλούς που κάνουν νέα απόβαση στο Κουσάντασι.
Ενισχύεται ο στρατός
O ελληνικός στρατός ενισχύεται με νέες μεραρχίες που φτάνουν στη Μ. Ασία. Είναι της «Αμύνης τα παιδιά» που είχαν πολεμήσει στο μακεδονικό μέτωπο. Καταλαμβάνεται η Μαινεμένη και ακολούθησαν η Μαγνησία, το Αϊβαλί κι αργότερα η Πέργαμος. Νότια, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε το Αϊδίνι. (Όρια ιταλικής ζώνης).
Υποχώρησε όμως σε λίγες ημέρες, λόγω σφοδρής επίθεσης των Τούρκων, οι οποίοι πυρπόλησαν τις ελληνικές συνοικίες και έσφαξαν τους κατοίκους. Οι πρόσκοποι του Αϊδινίου, έφηβοι που υπερασπίστηκαν την πόλη τους, βρήκαν μαρτυρικό θάνατο. Όταν οι Έλληνες ανακατέλαβαν το Αϊδίνι, αντίκρισαν μια νεκρή πόλη. Με ελάχιστα διαλείμματα οι επιθέσεις στα χωριά και τις κωμοπόλεις που βρίσκονταν στα όρια της ελληνικής ζώνης, από τουρκικές αντάρτικες ομάδες, τους γνωστούς Τσέτες, συνεχίζονται αμείωτες.
Οι διαβουλεύσεις και ο Κεμάλ
Ενώ η τουρκική αντίσταση εντείνεται με την πάροδο του χρόνου, οι διαβουλεύσεις στη Διάσκεψη της Ειρήνης συνεχίζονται. Το Νοέμβριο του 1919 υπογράφεται η συνθήκη του Νεϊγι με τη Βουλγαρία, η οποία παραχωρεί τη Δ. Θράκη στους συμμάχους και εκείνοι σε λίγους μήνες τη θέτουν υπό ελληνική διοίκηση. Ήταν μια μεγάλη διπλωματική νίκη του Βενιζέλου. Την ίδια εποχή συγκροτείται η Μεραρχία Σμύρνης από Έλληνες της Μ. Ασίας. Είναι η πρώτη φορά, μετά την πτώση του Βυζαντίου, που Μικρασιάτες κατατάσσονται στον ελληνικό στρατό. Επίσης κατατάχτηκαν πολλοί Αρμένιοι. Πρέπει ακόμα να σημειώσουμε ότι οι Κιρκάσιοι πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων.
Τι συμβαίνει με τους Τούρκους; Η ώρα του Μουσταφά Κεμάλ έχει φτάσει. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, αφού έγινε αξιωματικός συμπλήρωσε τη στρατιωτική του μόρφωση στη Γερμανία. Διακρίθηκε στις επιχειρήσεις των Δαρδανελίων και πήρε το βαθμό του στρατηγού. Όπως λένε οι βιογράφοι του, «την αντρίκεια φυσιογνωμία του κατέτρωγε η εσωτερική φωτιά μιας τεράστιας φιλοδοξίας. Αυτή φλόγιζε με κοφτερή ματιά δυο γεμάτα αξιοθαύμαστη αυτοσυγκέντρωση και επιβολή μάτια».
Λίγες ημέρες μετά την απόβαση των Ελλήνων στη Σμύρνη ο Κεμάλ πήγε στη Σαμψούντα όπου κήρυξε εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα εναντίον των ξένων κατακτητών, αποκηρύσσοντας τη νόμιμη κυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης και το Σουλτάνο. Έγινε η ψυχή και ο εγκέφαλος της τουρκικής αντίστασης και δούλευε πυρετωδώς για το ξεσήκωμα όλου του μουσουλμανικού κόσμου. Για να προσδώσει πανεθνικό αλλά και νομότυπο χαρακτήρα στο κίνημά του, συγκάλεσε την πρώτη τουρκική εθνοσυνέλευση, η οποία θα κανόνιζε τα ζητήματα της ειρήνης και θα έβαζε τους όρους της Τουρκίας προς την Αντάντ. Έδρα της αντίστασης έγινε η Άγκυρα.
Έχουμε μπει πια στο 1920. Η Διάσκεψη της Ειρήνης συνεχίζεται στο Λονδίνο και αργότερα στο Σαν Ρέμο. Ο Βενιζέλος αγωνίζεται στον τομέα της διπλωματίας, σαν βιρτουόζος παίκτης, γεγονός που αναγνωρίζουν και οι αντίπαλοί του. Πιστεύει στο δίκαιο της Ελλάδας, πιστεύει και στο άστρο του. Τον Ιούνιο του 1920 οι Άγγλοι δέχονται επίθεση από τον Κεμάλ στη Νικομήδεια. Στόχος η έξοδός του στα Στενά η εδραίωσή του εκεί και η επίθεση εναντίον του ελληνικού στρατού από τα νώτα. Τα σχέδιά του σκόνταψαν στη διορατικότητα του Βενιζέλου.
- Η Αγγελική Κίτσου-Μαγαράκη είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός
