«Δεν είναι πόλεμος(εισβολή στη Ουκρανία) είναι μια Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση»-«Δεν ήταν στάση, ούτε πραξικόπημα, ήταν μια Ειδική Επιχείρηση Καταλήψεως της Εξουσίας».
Ο Ρώσος επιχειρηματίας Γιεβγκένι Πριγκόζιν, ιδιοκτήτης της «Ιδιωτικής Στρατιωτικής Εταιρείας Βάγκνερ στασίασε κατά της Ηγεσίας των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων και κατά του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο Πριγκόζιν ηγείται ένοπλης μισθοφορικής δυνάμεως, με την οποία συμμετέχει στην «Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση» κατά της Ουκρανίας. Η δραστηριοποίηση της «εταιρείας» του στη χώρα ξεκίνησε το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε παράνομα την Κριμαία.
Ο Πριγκόζιν δημοσιοποίησε βίντεο στο οποίο αποκάλεσε την ρωσική στρατιωτική ηγεσία «καθάρματα» και επικέντρωσε τα πυρά του κατά του Υπουργού Εθνικής Αμύνης Σεργκέϊ Σοϊγκού, τον οποίο κατηγόρησε ότι εξαπάτησε τον Πούτιν και το ρωσικό λαό, ξεκινώντας ένα αχρείαστο πόλεμο. Οι αιτίες που επικαλέστηκε σχετικά με την απειλή από το ΝΑΤΟ, την ανάγκη αφοπλισμού, την αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας, και την προστασία των ρωσόφωνων της Ουκρανίας δεν υφίσταντο. Όλα συνέβησαν για να προαχθεί σε Στρατάρχη και να του απονεμηθεί το δεύτερο αστέρι του ήρωα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Επεσήμανε επίσης ότι αποκρύπτει το γεγονός ότι οι ρωσικές δυνάμεις ηττώνται από τις Ουκρανικές.
Την ίδια ημέρα βομβαρδίσθηκε στρατόπεδο της «Βάγκνερ» με αποτέλεσμα το θάνατο 30 στρατιωτών και την κατάρριψη 1 αεροσκάφους και 5 ελικοπτέρων της ρωσικής αεροπορίας. Ο Πριγκόζιν εξαγριωμένος δήλωσε ότι πρέπει να απονεμηθεί δικαιοσύνη για τους χιλιάδες αδικοχαμένους Ρώσους στρατιώτες.
Το ρωσικό υπουργείο εσωτερικών ξεκίνησε τις διαδικασίες για την παραπομπή του στη δικαιοσύνη, ενώ η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας (FSB) προέτρεψε τους μαχητές της Βάγκνερ: «Να μην εκτελέσουν τις εγκληματικές εντολές του Γιεβγκένι Πριγκόζιν και να ενεργήσουν για τη σύλληψή του».
Σάββατο 24 Ιουνίου
Οι δυνάμεις της Βάγκνερ έθεσαν υπό τον έλεγχό τους άνευ αντιστάσεως, το Στρατηγείο της Νότιας Στρατιωτικής Περιφέρειας στο Ροστόφ επί του Ντον. Δεν συνέβη το ίδιο για τον έλεγχο των στρατιωτικών εγκαταστάσεων στη περιοχή Βορονέζ, όπου δόθηκε μάχη, με τους κατοίκους να παραμένουν στα σπίτια τους. Σε βίντεο φαίνεται να συνομιλεί με τον Στρατηγό Γιουνούς-Γιεβκούροφ, Αναπληρωτή Υπουργό Άμυνας της Ρωσίας, και με τον Αντιστράτηγο Βλαντιμίρ Αλεξέγιεφ, Πρώτο Αναπληρωτή Αρχηγό της GRU (Ρωσική Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών). Ο Πριγκοζίν τους ανακοίνωσε την απόφασή του για την αποστολή δυνάμεων της Βάγκνερ προς την Μόσχα την οποία ονόμασε «Πορείας Δικαιοσύνης» με σκοπό να σταματήσει «το κακό» προκαλεί η Ρωσική Στρατιωτική Ηγεσία.
Το πρωί του Σαββάτου, ο Πούτιν σε τηλεοπτικό διάγγελμα, φανερά θυμωμένος, υποσχέθηκε να συντρίψει την «στρατιωτική ανταρσία», χαρακτηρίζοντάς την «προδοσία» και «πισώπλατη μαχαιριά» στους μαχόμενους στην Ουκρανία Ρώσους στρατιώτες.
Μια φάλαγγα οχημάτων της Βάγκνερ με απροσδιόριστο αριθμό στρατιωτών αναχώρησε προς την Μόσχα κινούμενη επί της κυρίας εθνικής οδού(Μ4), χωρίς να αντιμετωπίσει καμία αντίδραση από τις κυβερνητικές δυνάμεις. Η κατάσταση χαρακτηρίσθηκε ως κρίσιμη, στρατιωτικά τμήματα αναπτύχθηκαν στη Μόσχα, αυξημένα μέτρα ασφαλείας ελήφθησαν σ’ όλη τη χώρα, ενώ η Δευτέρα κηρύχθηκε αργία.
Ο Σεργκέι Ναρίσκιν, επικεφαλής της Υπηρεσίας Εξωτερικών Πληροφοριών (SVR) της Ρωσίας, δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων TASS ότι, «ο Πριγκόζιν υποδαυλίζει ένα αδελφοκτόνο εμφύλιο πόλεμο». Το Ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε τις δυτικές χώρες να μην χρησιμοποιήσουν την «εσωτερική κατάσταση στη Ρωσία για την επίτευξη των ρωσοφοβικών στόχων τους»
Την 18:00, ο Πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο διαμεσολάβησε και έπεισε τον Πριγκόζιν να σταματήσει την «ανταρσία του». Οι δυνάμεις της Βάγκνερ που κινούνταν προς την Μόσχα ανέστρεψαν τη πορεία τους, ενώ παράλληλα αποσύρθηκαν από το Στρατιωτικό Αρχηγείο της Ρωσίας στο Ροστόφ επί του Ντον, υπό τις επευφημίες των πολιτών. Από την πλευρά του ο Πούτιν εγγυήθηκε ότι δεν θα υπάρξουν ποινικές κυρώσεις για κανένα. Όσοι από το προσωπικό δεν συμμετείχαν στην «ανταρσία» δύνανται να ενταχθούν στο ρωσικό στρατό ως επαγγελματίες οπλίτες. Σε κάθε περίπτωση η πλήρης αφομοίωση τους θα είναι δύσκολη, γιατί δεν είναι πιστοί, ούτε στη χώρα, ούτε στο σύνταγμα, ούτε στην ιεραρχία, αλλά μόνο στο Πριγκόζιν.
Ο Λουκασένκο παρείχε άδεια διαμονής στο Πριγκόζιν στη Λευκορωσία. Προς το παρόν δεν έχουν κοινοποιηθεί όλοι οι όροι της συμφωνίας. Ο Στράτηγος Σεργκέϊ Σουροβίκιν, Υπαρχηγός των Ρωσικών Δυνάμεων στην Ουκρανία μετά την τηλεοπτική του έκκληση το Σάββατο προς τον Πριγκόζιν να σταματήσει το εγχείρημά έχει εξαφανισθεί και πιθανολογείται ότι τελεί υπό περιορισμό, διότι γνώριζε την κίνηση του Πριγκόζιν, δυο ημέρες πριν εκδηλωθεί. Σε διάστημα 36 ωρών η Ρωσία αντιμετώπισε μια ραγδαίως εξελισσόμενη ένοπλη εξέγερση, η οποία εκτονώθηκε το ίδιο γρήγορα, χωρίς να μπορεί να αποκλεισθεί μετά βεβαιότητας ότι δεν θα αναζωπυρωθεί.
Τα αναπάντητα ερωτήματα
Η εξέγερση του Πριγκόζιν απασχόλησε την παγκόσμια κοινή γνώμη και αποτέλεσε το κύριο αντικείμενο συζητήσεως των περισσοτέρων πρακτορείων ειδήσεων. Συνέβησαν πολλά επί μέρους γεγονότα, ορισμένα εκ των οποίων μεταδόθηκαν σε πραγματικό χρόνο. Υπάρχουν άλλα που τα πληροφορηθήκαμε χωρίς προς το παρόν να υπάρχει αποδεικτικό υλικό. Το βέβαιο όμως είναι ότι διαδραματίσθηκαν πολλά περισσότερα, τα οποία πιθανόν να μην κοινοποιηθούν ποτέ. Από τα διαδραματισθέντα γεγονότα δημιουργηθήκαν εύλογα ερωτήματα, επί των οποίων θα δώσω απαντήσεις σύμφωνα με την δική μου αντίληψη των πραγμάτων, τις γνώσεις και την εμπειρία μου.
α. Τι προκάλεσε την απόφαση του Πριγκοζίν να κινηθεί προς τη Μόσχα και να στραφεί κατά του Πούτιν; Οι κατηγορίες του Πριγκόζιν προς τη Στρατιωτική Ηγεσία είχαν ξεκινήσει από διμήνου, ποτέ όμως δεν τοποθέτησε τον Πούτιν στο κάδρο των κατηγοριών του. Ο βομβαρδισμός του στρατοπέδου τον επηρέασε σημαντικά. Θεωρώ πολύ πιθανόν να συνειδητοποίησε ότι αυτός ήταν ο πρώτος στόχος, για το οποίο να είχε και επιβεβαίωση από δικές του πηγές, στο περιβάλλον του Πούτιν. Ο Πριγκόζιν αποφάσισε να τα παίξει όλα για όλα και να μην περιμένει το δεύτερο πλήγμα, αλλά να επιτεθεί. Δεν θα παρακαλούσε, αλλά θα απειλούσε προκειμένου να επιβιώσει σε ένα περιβάλλον που δεν δείχνει καμία επιείκεια και συνθλίβει τους αδύνατους.
β. Γιατί οι ρωσικές δυνάμεις δεν αντιστάθηκαν στο Πριγκόζιν, όταν κατέλαβε το Στρατηγείο της Νότιας Στρατιωτικής Περιφέρειας στο Ροστόφ επί του Ντον; Το συγκεκριμένο στρατηγείο διευθύνει τις επιχειρήσεις στην Ουκρανία και προστατεύεται από στρατιωτικές μονάδες. Το πιθανότερο είναι να ήθελαν να αποφύγουν την σύγκρουση με τους μαχητές της Βάγκνερ, γιατί γνώριζαν ότι δεν υπήρχε πιθανότητα να τους νικήσουν. Δεν μπορούμε επίσης να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να ήθελαν να προβάλλουν τη διαφωνία τους σε ένα πόλεμο που δεν πιστεύουν. Ο Αναπληρωτής Υπουργός Άμυνας της Ρωσίας, Γιουνούς Γεβγκούροφ και ο πρώτος αναπληρωτής αρχηγός της GRU (Ρωσική Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών), Αντιστράτηγος Βλαντιμίρ Αλεξέγιεφ υπό ποιο καθεστώς συνομιλούσαν με τον Πριγκόζιν, όταν τους κοινοποίησε την απόφαση του να κινηθεί προς την Μόσχα για να εξαλείψει «το κακό»; Οι δύο Στρατηγοί παρουσιάσθηκαν φανερά αμήχανοι και σε δύσκολη θέση και δεν έδειχναν ικανοί να σταματήσουν το Πριγκόζιν. Εφόσον διαφωνούσαν έπρεπε να αρνηθούν να συνομιλήσουν μαζί του και να δηλώσουν ότι βρίσκονται υπό κράτηση.
γ. Γιατί κατά την διάρκεια της κινήσεως των δυνάμεων της Βάγκνερ προς τη Μόσχα δεν εστάλησαν δυνάμεις προς αναχαίτιση τους; Θεωρώ ότι ο Πούτιν δεν εμπιστεύονταν τα στρατεύματά του και φοβόταν μην συμπράξουν με τους στασιαστές. Το τμήμα που κατευθύνονταν στη Μόσχα, έστω και εάν η δύναμή του ήταν 10.000 άνδρες, δεν αποτελούσε απειλή. Η πρωτεύουσα της Ρωσίας έχει έκταση 2.100 τετρ. Χλμ., είναι ίση σε μέγεθος με την Λέσβο και τη Σάμο μαζί. Ο Πριγκόζιν θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόβλημα, μόνο στη περίπτωση που στρατιωτικές μονάδες συντασσόντουσαν μαζί του.
δ. Γιατί ο Πούτιν επέλεξε το συμβιβασμό και δεν επιχείρησε να εκμηδενίσει τους προδότες; Για τον ίδιο λόγο που δεν απέστειλε δυνάμεις προς αναχαίτιση τους. Δεν ήταν σίγουρος για την αφοσίωση στο πρόσωπο του, όσων είχαν στρατιωτικές δυνάμεις υπό τη διοίκησή τους.
Την 24 Ιουνίου ο Πούτιν στο διάγγελμα του παρομοίασε την κίνηση του Πριγκόζιν «με την Οκτωβριανή επανάσταση το 1917, η όποια έκλεψε την νίκη από την Ρωσία κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο(1914-1918). Οι ίντριγκες, οι διαπληκτισμοί και η πολιτικοποίηση πίσω από την πλάτη του στρατού και του λαού αποδείχθηκαν η μεγαλύτερη καταστροφή, η καταστροφή του στρατού και του κράτους, η απώλεια τεράστιων εδαφών, με αποτέλεσμα μια τραγωδία και έναν εμφύλιο πόλεμο». Οι τρείς πρώτες λέξεις της προτάσεως δείχνουν να αποτελούν το χειρότερο εφιάλτη του, γιατί τα γνωρίζει από «πρώτο χέρι»
Η άνοδος του Πούτιν στην εξουσία
Το Μάρτιο του 1994, ο Πούτιν από δημοτικός σύμβουλος ανέλαβε τα καθήκοντα του πρώτου Αντιπροέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου της Πετρουπόλεως. Τον Μάρτιο του 1997, τοποθετήθηκε στο πρώτο του κρατικό αξίωμα ως ο έβδομος από τους 7 αναπληρωτές επικεφαλής του «Εκτελεστικού Γραφείου του προέδρου της Ρωσίας Μπόρις Γιέλτσιν». Τον Μάιο του 1988, προωθήθηκε στην θέση του Α΄ Διευθυντού, ενώ δύο μήνες αργότερα διορίσθηκε από τον Γιέλτσιν πρόεδρος της FSB. Τον Μάρτιο του 1999 έγινε Γραμματέας του Ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας. Τον Αύγουστου 1999, διορίσθηκε υπηρεσιακός Πρωθυπουργός, με την κρατική Δούμα(Ρωσική Βουλή των Αντιπροσώπων) να επικυρώνει την εκλογή του. Η ταχύτατη ανέλιξη του δεν οφείλονταν στα ιδιαίτερα προσόντα του και δεν υπήρξε αποτέλεσμα λαϊκής ετυμηγορίας.
Ο Πούτιν υποστηρίχθηκε από τον πανίσχυρο ολιγάρχη Μπόρις Αμπράμοβιτς Μπερεζόφσκι. Επιλέχθηκε ως ο διάδοχος του Γιέλτσιν, προκειμένου να εξυπηρετήσει τα προνόμια της νέας ρωσικής νομενκλατούρας που αναδύθηκε μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ενώσεως. Το 2000 ο πρώην πράκτορας της KGB, συναντήθηκε με τον ανερχόμενο ιδιοκτήτη εστιατορίων και κέτερινγκ, Γεβγένι Πριγκόζιν. Αναμφισβήτητα υπήρξε καλή χημεία στη σχέση τους, τροφοδοτούμενη από την υπέρμετρη φιλοδοξία και την ακόρεστη βουλιμία τους.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Τζιλ Ντάγκερτι, πρώην επικεφαλής του γραφείου του CNN στη Μόσχα και εμπειρογνώμονας στις ρωσικές υποθέσεις σχολίασε. «Ο Πούτιν δεν συγχωρεί ποτέ τους προδότες. Είναι πιθανό να δούμε τον Πριγκόζιν να δολοφονείται στη Λευκορωσία, διότι αποτελεί απειλή, ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται». Ο Ρώσος Πρόεδρος θα πρέπει να ανησυχεί περισσότερο για την φυσική του ασφάλεια. Η όλη ιστορία πιθανόν να αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου της δυσαρέσκειας προς το πρόσωπο του Πούτιν, από την οποία προκλήθηκαν οι πρώτες ρωγμές στην εικόνα του. Ο χρόνος θα δείξει το μέγεθος της ζημίας. Ο Πούτιν θα πρέπει να ανησυχεί περισσότερο για τους πολίτες στο Ροστόφ που επευφημούσαν του άνδρες της Βάγκνερ, κατά την αποχώρησή τους από τη πόλη.
Η Ρωσία δεν λειτουργεί με τις ίδιες συνθήκες που λειτουργούν οι Δυτικές Δημοκρατίες. Η αναδιανομή ισχύος και πλούτου με βίαιες μεθόδους, αποτελεί σύνηθες φαινόμενο στη ρωσική ιστορία. Η επί 30 χρόνια διακυβέρνηση του Στάλιν(1922-1953) άφησε μια σκληρή παρακαταθήκη. Οι διάδοχοι του προσπάθησαν να διαφοροποιηθούν από τον τρόμο της σταλινικής τυραννίας, διατήρησαν όμως τα προνόμια και τους μηχανισμούς ελέγχου και καταστολής που είχαν κληρονομήσει, προκειμένου να διατηρήσουν μία εξουσία που στηριζόταν στον τρόμο και την καταπάτηση των ατομικών ελευθεριών. Ο τρόπος με τον οποίο έχουν εθισθεί να λειτουργούν οι συμπατριώτες του, περιέγραψε πολύ εύστοχα ο Ρώσος νομπελίστας συγγραφέας Αλεξάντερ Σολτζενίσκι: «Η βία συγκαλύπτεται μόνο με ψέματα και τα ψέματα συντηρούνται μόνο με τη βία».
Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.
