Να καταργηθεί άμεσα η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων

Του Αλέξη Π. Μητρόπουλου

Ι. Η ΕΑΣ στις κύριες συντάξεις

Με το άρθρο 38 του ν. 3863/2010 θεσπίστηκε η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) για όλες τις κύριες συντάξεις που υπερέβαιναν το ποσό των 1.400 ευρώ (μεικτά). Ειδικότερα, με τις ρυθμίσεις του άρθρου αυτού, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 2 (παρ. 9) του ν. 4024/2011 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 30 (παρ. 4) του ν. 4075/2012 και το άρθρο 29 (παρ. 2 και 3) του ν. 4325/2015, ορίστηκε ότι:

α) από 1.8.2010 θεσπίζεται Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων η οποία τηρείται σε Λογαριασμό με οικονομική και λογιστική αυτοτέλεια, στο Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών, σκοπός του οποίου είναι, μέχρι τις 31.12.2018, η κάλυψη ελλειμμάτων των κλάδων κύριας σύνταξης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης καθώς και η χρηματοδότηση του Προγράμματος «Πρόγραμμα κατ’ οίκον φροντίδας συνταξιούχων (παρ. 1).

β) Η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων παρακρατείται μηνιαία κατά την καταβολή της σύνταξης από τις συντάξεις κύριας ασφάλισης των συνταξιούχων του Δημοσίου, ΝΑΤ και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και καθορίζεται α. Για συντάξεις από 1.400,01 € έως 1.700,00 €, ποσοστό 3%. β. Για συντάξεις από 1.700,01 € έως 2.000,00 €, ποσοστό 6%. γ. Για συντάξεις από 2.000,01 € έως 2.300,00 €, ποσοστό 7%. δ. Για συντάξεις από 2.300,01 € έως 2.600,00 €, ποσοστό 9%. ε. Για συντάξεις από 2.600,01 € έως 2.900,00 €, ποσοστό 10%. στ. Για συντάξεις από 2.900,01 € έως 3.200,00 €, ποσοστό 12%. ζ. Για συντάξεις από 3.200,01 € έως 3.500,00 €, ποσοστό 13%. η. Για συντάξεις από 3.500,01 € και άνω, ποσοστό 14% (παρ. 2, όπως τα ποσοστά αναπροσαρμόστηκαν με το άρθρο 44 του ν. 3986/2011).

ΙΙ. Η ΕΑΣ στις επικουρικές συντάξεις

Εξάλλου με το άρθρο 44 παρ. 13α και 13β του ν. 3986/2011 (ΦΕΚ Α’ 152) θεσπίστηκε η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) επί όλων των επικουρικών συντάξεων που υπερέβαιναν τα 300 ευρώ μεικτά. Συγκεκριμένα η διάταξη αυτή ανέφερε:

«13.α) Από 1.9.2011 θεσπίζεται Ειδική Εισφορά Συνταξιούχων Επικουρικής Ασφάλισης, η οποία τηρείται σε λογαριασμό με οικονομική και λογιστική αυτοτέλεια, στο Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (Α.Κ.Α.ΓΕ.), το οποίο συστάθηκε με τις διατάξεις του άρθρου 149 του ν. 3655/2008 (Α΄ 58). Σκοπός του Λογαριασμού είναι η κάλυψη ελλειμμάτων φορέων και κλάδων επικουρικής σύνταξης.

β) Η Ειδική Εισφορά Συνταξιούχων Επικουρικής Ασφάλισης παρακρατείται μηνιαία κατά την καταβολή της σύνταξης των συνταξιούχων των φορέων επικουρικής ασφάλισης, αρμοδιότητας όλων των Υπουργείων, καθώς και των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.), τα οποία χορηγούν επικουρικές συντάξεις, δυνάμει ασφάλισης η οποία έχει χωρίσει σε υποκατάσταση υποχρεωτικής ασφάλισης σε Φ.Κ.Α.. Η εισφορά υπολογίζεται στο συνολικό ποσό της σύνταξης και καθορίζεται ως εξής:

1. Για συντάξεις από 300,01 € έως 350,00 €, ποσοστό 3%
2. Για συντάξεις από 350,01 € έως 400,00 €, ποσοστό 4%

iii. Για συντάξεις από 400,01 € έως 450,00 €, ποσοστό 5%

1. Για συντάξεις από 450,01 € έως 500,00 €, ποσοστό 6%
2. Για συντάξεις από 500,01 € έως 550,00 €, ποσοστό 7%
3. Για συντάξεις από 550,01 € έως 600,00 €, ποσοστό 8%

vii. Για συντάξεις από 600,01 € έως 650,00 €, ποσοστό 9%

viii. Για συντάξεις από 650,01 € και άνω, ποσοστό 10%.».

Απώλειες άνω των 4 δις ευρώ

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΕΝΥΠΕΚΚ, οι συνολικές απώλειες από το 2010 μέχρι και σήμερα από τις περικοπές υπέρ ΕΑΣ των κύριων και επικουρικών συντάξεων -όπου υπερέβαιναν οι μεν κύριες τα 1.400 ευρώ μεικτά, οι δε επικουρικές τα 300 ευρώ μεικτά-, ξεπερνούν τα 4 δις ευρώ. Ο μέσος όρος των περικοπών για κάθε συνταξιούχο ή τους κληρονόμους του ανέρχεται στο ποσό των 25.000 ευρώ.

ΙΙΙ. Με το «χαράτσι» της ΕΑΣ χρηματοδοτείται το ΑΚΑΓΕ

Με θλίψη εντοπίσαμε στη σελ. 118 της Εισηγητικής Έκθεσης του κρατικού προϋπολογισμού για το 2022 και στον Πίνακα 3.24 ότι η βασική πηγή εσόδων για τον προϋπολογισμό του ΑΚΑΓΕ θα προέρχεται και το 2022 (όπως και τα προηγούμενα χρόνια) από την παρακράτηση της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ν. 3865/2010, 3986/2011, 4002/2011), την οποία η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου αρχικά είχε κρίνει αντισυνταγματική με τις αποφάσεις 244/2017 και 504/2021, ενώ με τη νεώτερη απόφασή της 1477/2021 την έκρινε συνταγματική από 1-1-2019!!

Συγκεκριμένα για το 2022 προβλέπεται τα βασικά έσοδα του προϋπολογισμού του ΑΚΑΓΕ να προέλθουν από την παρακράτηση υπέρ ΕΑΣ από τους συνταξιούχους που έχουν κύρια σύνταξη 1.400 ευρώ (μεικτά) και επικουρική 300 ευρώ (μεικτά), σύμφωνα με όσα εκτίθενται παραπάνω.

Άκρως αποκαλυπτικός είναι ο παρακάτω Πίνακας 3.24 στη σελίδα 115 της Εισηγητικής Έκθεσης του Υπουργείου Οικονομικών για τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2022.

ΙV. Η Δικαιοσύνη για τη συνταγματικότητα της ΕΑΣ

Με την υπ’ αριθ. 244/10-2-2017 απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι διατάξεις των μνημονιακών νόμων 3865/2010, 3986/2011, 4002/2011 κ.ά., με τους οποίους είχε επιβληθεί «Eιδική Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων» (ΕΕΑΣ) σε όλους τους συνταξιούχους του Δημοσίου (Δημόσιο, ειδικά μισθολόγια, σώματα ασφαλείας κ.ά).

Το Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο της χώρας έκρινε με πλειοψηφία 25 έναντι 9 ότι οι διατάξεις των μνημονιακών αυτών νόμων αντίκεινται τόσο στις διατάξεις του Συντάγματος (άρθρα 4.1, 5.1 κ.ά.) όσο και στις υπερνομοθετικές πηγές δικαίου που δεσμεύουν τη χώρα μας και κυρίως στο Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).

Σύμφωνα με την απόφαση, οι δύο αυτοί νομοθετικοί κανόνες προστατεύουν την περιουσία, στην έννοια της οποίας περιλαμβάνονται οι μισθοί και οι συντάξεις!

Σημειώνουμε ότι στην Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου είχε εισαχθεί προς συζήτηση το ζήτημα της εισφοράς σύμφωνα με τον ν. 4055/2012 «περί πρότυπης δίκης», αντίστοιχο με τον ν. 3900/2010 που ισχύει για το ΣτΕ. Είχαν προσφύγει και είχαν ζητήσει την αναδρομική Επιστροφή Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων δικαστικοί-εισαγγελικοί λειτουργοί, εκπρόσωποι των ένστολων καθώς και υπάλληλοι των ειδικών μισθολογίων.

Στις 26-3-2021 με την υπ ’αριθ. 15112/24-3-2021 απόφαση του Προέδρου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κ. Ιωάννη Σαρμά, δημοσιεύθηκε η υπ’ αριθ. 504/2021 απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Με την απόφαση αυτή, η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου αποφάνθηκε επί προδικαστικού ερωτήματος (κατ’ εφαρμογή του άρθρου 108Α παρ. 2 του προεδρικού διατάγματος 1225/1981), αναφορικά με την αντίθεση στο Σύνταγμα αφενός μεν των διατάξεων του ν. 4387/2016, με τις οποίες υπήχθησαν οι στρατιωτικοί υπάλληλοι και συνταξιούχοι στο Ενιαίο Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης του ν. 4387/2016 και, αφετέρου, μετά την ένταξή τους στο καθεστώς αυτό, της παρακράτησης από τη σύνταξή τους της ΕΑΣ (κατ’ εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 38 του ν. 3863/2010 και 11 του ν. 3865/2010 και, συνακόλουθα, των άρθρων 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011), το οποίο υποβλήθηκε με την 278/2019 απόφαση του ΙΙΙ Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Το Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο της χώρας και με τη νεώτερη αμετάκλητη αυτή απόφασή του (504/2021) επανέλαβε ακριβώς όσα με την προγενέστερη υπ’ αριθ. 244/2017 απόφαση (επίσης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου) είχε κρίνει αμετάκλητα για την ΕΑΣ.

Ειδικότερα στη σκέψη 37 η Ολομέλεια αποφάνθηκε ότι: «Με τη 244/2017 απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που εκδόθηκε με τη διαδικασία του άρθρου 108 Α του προεδρικού διατάγματος 1225/1981, για την επίλυση του γενικότερου ενδιαφέροντος ζητήματος, που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων, της συνταγματικότητας των διατάξεων του άρθρου 11 του ν. 3865/2010 και των όμοιων του άρθρου 38 του ν. 3863/2010, κρίθηκε ότι οι διατάξεις αυτές, καθ’ ο μέρος επιβάλλουν την παρακράτηση εισφοράς αλληλεγγύης στις συντάξεις του Δημοσίου και, συνακόλουθα και οι ρυθμίσεις των άρθρων 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011, με τις οποίες αυξήθηκε το ύψος της επίμαχης εισφοράς για τους συνταξιούχους του Δημοσίου, η οποία είχε ως σκοπό, κατά το πρώτο στάδιο επιβολής της την κάλυψη ελλειμμάτων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης και κατά το δεύτερο στάδιο αυτής την κάλυψη και προνοιακών σκοπών, είναι αντίθετες προς τις ρυθμίσεις των άρθρων 4 παρ. 1 και 5, 2 παρ. 1, 5 παρ. 1, 22 παρ. 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και τις από αυτά απορρέουσες αρχές.».

Με την ιστορικής σημασίας απόφαση 504/2021, η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατέληξε ότι οι διατάξεις των άρθρων 38 του ν. 3863/2010 και 11 του ν. 3865/2010 (με τις οποίες επιβλήθηκε εισφορά αλληλεγγύης στις συντάξεις των πρώην δημοσίων λειτουργών και υπαλλήλων, πολιτικών και στρατιωτικών) και, συνακόλουθα, οι διατάξεις των άρθρων 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011 (με τις οποίες αυξήθηκε το ύψος της) αντίκεινται, μετά την ένταξή τους στο ενιαίο συνταξιοδοτικό σύστημα του ν. 4387/2016 όπως τροποποιήθηκε, σε συνταγματικές διατάξεις, για τους λόγους που εκτέθηκαν στις σκέψεις 56-61 και ότι για το χρονικό διάστημα έως 31.12.2018 αντίκεινται στα άρθρα 4 παρ. 1 και 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και στις από αυτά απορρέουσες αρχές.

Τέλος, στο διατακτικό της η υπ’ αριθ. 504/2021 απόφαση: «Αποφαίνεται, κατά τα αναφερόμενα στη σκέψη 64, υπέρ της αντίθεσης των άρθρων 38 του ν. 3863/2010, και 11 του ν. 3865/2010, 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011 στις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 1 και 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και στις από αυτά απορρέουσες αρχές, για το χρονικό διάστημα έως τις 31.12.2018.».

Ισόβιο χαράτσι

Ωστόσο, ακολούθησε η έκδοση της υπ’ αριθ. 1477/2021 απόφασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Σύμφωνα με αυτή τη νεώτερη απόφαση, οι συνταξιούχοι και οι κληρονόμοι τους θα πληρώνουν ισόβιο «χαράτσι» σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, αφού με την υπ’ αριθ. 1477/2021 απόφαση, η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου ακύρωσε τις δικές της προηγούμενες αποφάσεις 244/2017 και 504/2021, οι οποίες είχαν κρίνει αντισυνταγματική την παρακράτηση της ΕΑΣ!

Έτσι η ΕΑΣ, σύμφωνα με τη νεώτερη αυτή απόφαση 1477/2021 της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που ανέτρεψε τις αντίθετες αποφάσεις 244/2017 και 504/2021 του ιδίου Δικαστηρίου, θα συνεχίζει να επιβάλλεται ως μόνιμη εισφορά («χαράτσι») από 1-1-2019 κι εφεξής, σε εφαρμογή των μνημονιακών νόμων που την επέβαλαν και την αύξησαν, όπως εκθέσαμε παραπάνω.

Χαρακτηριστικά η νεώτερη αυτή απόφαση 1477/2021 της Ολομέλειας Ελεγκτικού Συνεδρίου, αναφέρει: «79. Εν όψει των ανωτέρω, η Ολομέλεια αποφαίνεται, επί του δεύτερου σκέλους του προδικαστικού ερωτήματος, ότι η παρακράτηση της ΕΑΣ από τις συντάξεις των δημοσίων λειτουργών και υπαλλήλων, για την ενίσχυση του ΑΚΑΓΕ, ήτοι Αποθεματικού Εθνικής Σύνταξης που έχει συσταθεί για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος, κατά το χρονικό διάστημα από την 1.1.2019 και εφεξής, δεν αντίκειται, ως εκ της εντεύθεν μεταβολής του προορισμού της Εισφοράς, προς τα άρθρα 4 παρ. 1 και 5 και 22 παρ. 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και τις από αυτά απορρέουσες αρχές.».

Και καταλήγει:

«Αποφαίνεται, κατά τα αναφερόμενα στη σκέψη 69, υπέρ της αντίθεσης των άρθρων 38 του ν. 3863/2010 και 11 του ν. 3865/2010, 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011 προς τις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 1 και 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και στις από αυτά απορρέουσες αρχές, για το χρονικό διάστημα έως τις 31.12.2018.

Αποφαίνεται, κατά τα αναφερόμενα στη σκέψη 79, υπέρ της μη αντίθεσης των άρθρων 38 του ν. 3863/2010 και 11 του ν. 3865/2010, 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011 προς τις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 1 και 5, 22 παρ. 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και στις από αυτά απορρέουσες αρχές, για το χρονικό διάστημα από την 1.1.2019 και εφεξής».

Μετά απ’ όσα εκθέσαμε παραπάνω, καλούμε την κυβέρνηση, μαζί με την κατάργηση της Εισφοράς Αλληλεγγύης για τους συνταξιούχους και τους δημοσίους υπαλλήλους με εισόδημα άνω των 12.000 ευρώ που θα ισχύσει από 1-1-2023, να καταργήσει ταυτόχρονα και την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων που πληρώνουν, με μεγάλες μηνιαίες περικοπές, 500.000 συνταξιούχοι ή οι κληρονόμοι τους.

• Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ