Κατώτατη σύνταξη 600 ευρώ για όλους!

Ι. Οι «συνταξιούχοι-πένητες» σε αριθμούς

Ο αριθμός των «φτωχών συνταξιούχων» έχει αυξηθεί δραματικά τον τελευταίο καιρό. Από τα πιο πρόσφατα στοιχεία τού Ενιαίου Συστήματος Ελέγχου και Πληρωμών των Συντάξεων ΗΔΙΚΑ/«ΗΛΙΟΣ» του Υπουργείου Εργασίας, για τον Απρίλιο 2022, προκύπτει ότι:

α- συντάξεις έως 700 ευρώ μεικτά (658 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 1.106.809 συνταξιούχοι (45,2% επί του συνόλου 2.450.433)!

β- συντάξεις έως 600 ευρώ μεικτά (564 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 909.232 συνταξιούχοι (37,1%)!

γ- συντάξεις έως 500 ευρώ μεικτά (470 ευρώ καθαρά) λαμβάνουν 655.333 συνταξιούχοι (26,8%)!

Οι νέες συντάξεις με βάση τους νόμους Κατρούγκαλου και Βρούτση (ν. 4387/2016 και 4670/2020) δημιουργούν μαζικά νέους «συνταξιούχους-πένητες» («poor pensioners»).

Αναφορικά με το ύψος των συντάξεων, ο Πίνακας 4 στη σελ. 7 της ίδιας Έκθεσης του ΗΔΙΚΑ/ΗΛΙΟΣ για τον Απρίλιο 2022 δεν χωρεί αμφισβητήσεις. Από τα εκεί παρατιθέμενα στοιχεία προκύπτει ότι:

α- η μέση κύρια σύνταξη έχει πέσει στα 746,06 ευρώ μεικτά (701,30 ευρώ καθαρά) και είναι η χαμηλότερη σε ΟΛΕΣ τις χώρες της ΟΝΕ,

β- η μέση επικουρική σύνταξη ανέρχεται στα 194,34 ευρώ μεικτά (182,67 ευρώ καθαρά),

γ- το μέσο μέρισμα ανέρχεται στα 102,92 ευρώ μεικτά (96,74 ευρώ καθαρά)!

ΙΙ. Το «πογκρόμ» των χαμηλοσυνταξιούχων την περίοδο των Μνημονίων. 13 μέτρα εναντίον τους!

Όλες οι μνημονιακές κυβερνήσεις εφήρμοσαν έναν ιδιότυπο «κοινωνικό δαρβινισμό» σε βάρος των χαμηλοσυνταξιούχων περικόπτοντας δραστικά τις κατώτατες συντάξεις. Η συστηματική δίωξή τους και η βίαιη φτωχοποίησή τους σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε, κυρίως από την προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, η οποία με αλυσιδωτές και συνδυασμένες νομοθετικές παρεμβάσεις:

1. Αύξησε τον «θεμελιωτικό» χρόνο για πλήρη εθνική σύνταξη στα 20 έτη (ή 6.000 ΗΑ) από 15 έτη (ή 4.500 ΗΑ). Το νέο αυτό όριο, πάγιο αίτημα των δανειστών, είναι απαγορευτικό για το μεγάλο τμήμα τού ασφαλισμένου πληθυσμού της χώρας, με πρώτα θύματα τις γυναίκες και τους νέους, που, στα νέα δεδομένα της ανεργιογόνας, φτηνής και ευέλικτης αγοράς εργασίας, δύσκολα θα φτάνουν στην πολυπόθητη σύνταξη!
2. Νομοθέτησε τη χορήγηση της πλήρους εθνικής σύνταξης των 384 € ΜΟΝΟ με 40 χρόνια εργασίας στο 62^ο έτος ηλικίας ή με 20 χρόνια στο 67^ο, αποκλείοντας έτσι χιλιάδες ασφαλισμένους από την πλήρη εθνική σύνταξη!
3. Καθιέρωσε «εθνική σύνταξη πολλών ταχυτήτων», αφού ο νόμος Κατρούγκαλου 4387/2016 προβλέπει 20 περίπου διαφορετικά «είδη» εθνικής σύνταξης(!) ανάλογα με το ύψος της. Έτσι στο νέο ασφαλιστικό τοπίο έχουμε «εθνική» σύνταξη των 384 € και 346 € με 20 ή 15 έτη εργασίας, αντιστοίχως, στο 67^ο, αλλά και «εθνική» των 192 € και των 153 € για τους αναπήρους με ποσοστό αναπηρίας πάνω και κάτω από 50%, αντιστοίχως!

4-Επέβαλε και για την εθνική σύνταξη την εξοντωτική ποινή («πέναλτι») ύψους 30% για όσους αναγκάζονται ή αποφασίζουν να εξέλθουν με μειωμένη σύνταξη στο 62^ο έτος ηλικίας. Αυτοί θα λαμβάνουν «εθνική» σύνταξη ύψους 242,20 ευρώ (346 € – 30%)!

5- Κατήργησε τα κατώτατα όρια της σύνταξης, με συνέπεια να χορηγούνται εφεξής χιλιάδες συντάξεις των 200-300 €! Το μέτρο αυτό εφαρμόστηκε από 1-1-2015 και αφορά όλους τους νέους συνταξιούχους κύριας σύνταξης που η συνταξιοδότησή τους ξεκίνησε από την ανωτέρω ημερομηνία. Η μείωση έγινε με τη γνωστή «Εγκύκλιο Χαϊκάλη» (αριθ. πρωτ. Φ80000/οικ.36954/1255/14.8.2015 Εγκύκλιος του ΥΠΕΚΑΚΑ), σε εφαρμογή του σκληρότερου σε ισχύ ασφαλιστικού νόμου στην Ευρώπη τότε, του ν. 3863/2010 (άρθρο 3, παρ. 3) της πρώτης μνημονιακής κυβέρνησης Γεωργίου Α. Παπανδρέου, βάσει του οποίου προβλέφθηκε (ήδη από το 2010!) ότι από 1-1-2015 η κατώτατη κύρια σύνταξη θα ισούται με 15 ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη σύμφωνα με την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας του έτους 2015. Αφού, με την υπ’ αριθ. 6/2012 Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου, μειώθηκε μονομερώς το ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη, μειώθηκε και η ήδη μειωμένη κατώτατη κύρια σύνταξη, από 1-1-2015 και καθορίστηκε σε 392,70 € (26,18 € Χ 15 ημερομίσθια = 392,70 €). Η μείωση της κατώτατης κύριας σύνταξης από 486 € σε 392 €, που αφορά όλους όσοι συνταξιοδοτήθηκαν και συνταξιοδοτούνται από 1-1-2015 και μετά (μέχρι 12-5-2016), σύμφωνα με τον ανωτέρω νόμο της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, εφαρμόστηκε σε όλους τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ). Η ανωτέρω δραστική μείωση της κατώτατης κύριας σύνταξης κατά 100 € δημιούργησε το έδαφος για τη θέσπιση της εθνικής σύνταξης κατά τις επιταγές του γ’ Μνημονίου και τη διάκρισή της σε αυτούς που λαμβάνουν 345 € με 15 έτη ασφάλισης (4.500 ΗΕ) και σε αυτούς που λαμβάνουν 384 € με 20 έτη ασφάλισης (6.000 ΗΕ), σύμφωνα και με τα ειδικότερα οριζόμενα στο άρθρο 7 (παρ. 6) του ν. 4387/2016, στο οποίο αναφέρεται επί λέξει ότι: «Για την πρώτη εφαρμογή του νόμου αυτού η εθνική σύνταξη ορίζεται σε τριακόσια ογδόντα τέσσερα (384) ευρώ μηνιαίως και καταβάλλεται ακέραια εφόσον έχουν συμπληρωθεί τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης. Το ποσό της εθνικής σύνταξης βαίνει μειούμενο κατά 2% για κάθε έτος ασφάλισης που υπολείπεται των 20 ετών, εφόσον έχουν συμπληρωθεί τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης. Η εθνική σύνταξη αναπροσαρμόζεται, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 3 του άρθρου 14 του παρόντος.».

6- Αυστηροποίησε απάνθρωπα τις συντάξεις χηρείας και διαζευγμένων, με ρυθμίσεις που προσκρούουν στις συνταγματικές διατάξεις περί προστασίας της οικογένειας.

7-Αυστηροποίησε περαιτέρω τις προϋποθέσεις της σύνταξης από διαδοχική ασφάλιση.

8- Κήρυξε ουσιαστικά διωγμό κατά των αναπήρων, αφού χορηγεί αναπηρικές συντάξεις με τέσσερις (4) κλίμακες (384, 288, 192 και 153€) ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας, ωσάν να μην είναι κοινό χαρακτηριστικό τους η αδυναμία εργασίας εντός ενός εργασιακού πεδίου, τη στιγμή μάλιστα που ακόμη και οι πιο προσοντούχοι και υγιείς νέοι ξενιτεύονται αφού η εσωτερική αγορά της πλήρους και ασφαλισμένης εργασίας έχει καταρρεύσει!

9-Τιμώρησε εξοντωτικά την εργασία των συνταξιούχων με την πρωτοφανή παρακράτηση του 60% της σύνταξης!

10- Διατήρησε σε ισχύ την τριτομνημονιακή ρύθμιση (υποπαρ. Ε2 ν. 4336/2015 σελ. 982) για «πάγωμα» των κατωτάτων ορίων σύνταξης μέχρι το 2021, η οποία παρατάθηκε και μέχρι το 2022 με τον ν. 4475/2017 (ΦΕΚ Α’ 83).

11- Κατήργησε το ΕΚΑΣ, τον κοινωνικότερο θεσμό του Ελληνικού Συνταξιοδοτικού Συστήματος, μέχρι τα τέλη του 2019, με συνέπεια, από 1-1-2020, 350.000 σημερινοί δικαιούχοι του ΕΚΑΣ να περιπέσουν αυτόματα σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας. Αρχικά το ΕΚΑΣ θεσπίστηκε με τον ν. 2334/1996 (ΦΕΚ Α’ 188). Είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ήδη από τη συμφωνία της 12ης Ιουλίου 2015 είχε δεσμευτεί για την περικοπή του και την εξοικονόμηση 2,5 δις ευρώ (συνολικά) έως το τέλος του 2019, από τη συγκεκριμένη μη ανταποδοτική προνοιακή παροχή, όπως υποστήριζαν οι δανειστές και οι ηγεσίες των μνημονιακών κομμάτων στην πατρίδα μας. Ακολούθως, με το τρίτο Μνημόνιο (ν. 4336/2015 σελ. 1021) ΚΑΙ τα πέντε κόμματα του μνημονιακού τόξου (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΠΟΤΑΜΙ) ψήφισαν την οριστική κατάργηση του ΕΚΑΣ.  Τέλος, με το άρθρο 92 του νόμου «Κατρούγκαλου» (ν. 4387/2016) η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ψήφισε την κατάργηση του ΕΚΑΣ από 1-1-2020, ο δε ν. 4670/2020 νομιμοποίησε την προϊούσα μείωσή του από το έτος 2015 και την οριστική κατάργησή του τον Δεκέμβριο του 2019.

12-Στέρησε το ΕΚΑΣ από τους νέους δικαιούχους κατωτάτων συντάξεων που παράγονται μαζικά στο νέο αντικοινωνικό ασφαλιστικό τοπίο.

13- Κατέστησε σχεδόν απαγορευτικό το επίδομα των ανασφάλιστων υπερηλίκων με τα νέα εισοδηματικά (τεκμαρτά) κριτήρια (άρθρο 93 ν. 4387/2016), τα οποία έκρινε αντισυνταγματικά και η Ανεξάρτητη Αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη με δύο Εκθέσεις-«κόλαφο» (βλ. ανάλυσή μου στις 9-4-2022 στην Εφημερίδα των Συνταξιούχων 60+).

ΙΙΙ. Άμεση επαναθέσπιση της κατώτατης σύνταξης. 600 ευρώ καθαρά για όλους!

Καμία άλλη ομάδα συνταξιούχων δεν έχει υποστεί μεγαλύτερο διωγμό κατά τη διάρκεια των τριών Μνημονίων και των εφαρμοστικών τους νόμων όσο οι χαμηλοσυνταξιούχοι, που διαβιούν στα όρια της απόλυτης ή σχετικής φτώχειας. Τα τελευταία στοιχεία τού Υπουργείου Εργασίας (Π/Σ ΗΔΙΚΑ/ΗΛΙΟΣ Απριλίου 2022) είναι ταυτόχρονα αποκαλυπτικά και άκρως ανησυχητικά.  Γι’ αυτό είναι επιτακτική ανάγκη η κυβέρνηση να νομοθετήσει τη μόνιμη επαναφορά του θεσμού της κατώτατης κύριας σύνταξης, ορίζοντάς την κατά την πρώτη περίοδο στο ύψος των 600 ευρώ καθαρά, ανεξαρτήτως κατηγορίας σύνταξης (γήρατος, λόγω θανάτου, αναπηρίας) και ανεξαρτήτως αν με τους μνημονιακούς μαθηματικούς υπολογισμούς είναι χαμηλότερη. Η κυβέρνηση δηλαδή πρέπει άμεσα να ορίσει το ποσό αυτό ως «μαξιλαράκι» καταβαλλόμενης σύνταξης για όλους, προκειμένου να διασωθεί ο κοινωνικός ιστός της χώρας!

Μόνο έτσι θα αποκατασταθεί μια κατάφωρη αδικία σε βάρος των πιο φτωχών και πιο ευάλωτων συνανθρώπων μας που είναι και παραμένουν οι συνταξιούχοι.

• Ο Αλέξης Μητρόπουλος είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ