Του Μιχάλη Χριστοδουλίδη
Εν έτει 2024 στην Ευρώπη υπάρχουν πάνω από 135 πυρηνικοί αντιδραστήρες, χωρίς να αριθμούνται και οι 38 και 2 αντιδραστήρες στην Ρωσία και την Τουρκία αντίστοιχα.
Επίσης στην γειτονιά μας υπάρχουν συνολικά 4 πυρηνικοί αντιδραστήρες παλιάς τεχνολογίας σε Βουλγαρία και Ρουμανία και ήδη δρομολογούνται νέοι πυρηνικοί ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί σε Σκόπια και Σερβία. Νομίζω ότι είναι αντιληπτό ότι η χώρα μας είναι περικυκλωμένη από πυρηνικούς σταθμούς και σε περίπτωση ατυχήματος η ραδιενέργεια δεν θα περιοριστεί εκτός συνόρων μας.
Γιατί τόσα χρόνια η Ελλάδα δεν είχε κάποιο πυρηνικό πρόγραμμα παραγωγής ενέργειας και γιατί δεν επένδυσε σε τομείς της πυρηνικής τεχνολογίας, αλλά ούτε και σε επίπεδο ακαδημαϊκών σπουδών. Η απαντήσεις ήταν συγκεκριμένες «η Ελλάδα είναι σεισμική χώρα», «Η Ελλάδα έχει τεράστια ενεργειακά κοιτάσματα υδρογονανθράκων στα θαλάσσια οικόπεδα της και εκεί πρέπει να στοχεύσει», «Η Ελλάδα έχει άφθονο αιολικό και ηλιακό δυναμικό και δεν έχει ανάγκη τα πυρηνικά για να αυτονομηθεί» κ.ο.κ
Τελικά τι από όλα αυτά αξιοποιήθηκαν για να έχει φθηνό ρεύμα ο Έλληνας καταναλωτής; Η απάντηση είναι απολύτως τίποτα. Είμαστε ακόμα μία από τις ακριβότερες χώρες της Ευρώπης, αναφορικά με την χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος, παρόλο τις φιλόδοξες προσπάθειες απεξάρτησης της από τον λιγνίτη και την υπερδιείσδυση πράσινων μονάδων, εξακολουθούμε να μην επιτυγχάνουμε χαμηλές τιμές, όπως οι χώρες της Ευρώπης που στο ενεργειακό τους μείγμα συμμετέχει και η πυρηνική ενέργεια (Γαλλία, Σουηδία, Βρετανία, Ισπανία κλπ). Είναι μόνο αυτός ο λόγος; η απάντηση είναι όχι μόνο. Ωστόσο η φθηνή καθαρή ενέργεια δεν είναι ούτε από τα αιολικά, ούτε από τα φωτοβολταικά, αλλά ούτε και από τα υδροηλεκτρικά, δυστυχώς ή ευτυχώς είναι από τα πυρηνικά.
Έφτασε η ώρα
Νομίζω ήρθε η στιγμή που η χώρα μας πρέπει να εξετάσει την συμμετοχή της σε κάποιο από τα νέα πυρηνικά προγράμματα, νέων τεχνολογιών κατασκευής αρθρωτών αντιδραστήρων που αλλάζουν κατά πολύ τα επίπεδα ασφάλειας και ενεργειακής αποδοτικότητας. Όλοι πλέον στρέφονται σε μικρούς, ευέλικτους, αρθρωτούς, ευπροσάρμοστους, μειωμένης ροής αποβλήτων και σεισμικά άτρωτους αντιδραστήρες. Οι αντιδραστήρες αυτοί ονομάζονται SMRs (SmallModularReactors) ή κάποιοι του χώρου τους αποκαλούν αντιδραστήρες ‘’τσέπης’’. Τα μεγέθη ισχύος ξεκινούν από 50MWeκαι φθάνουν έως τα 300MWe.
Αυτό που τους χαρακτηρίζει ως πρωτοποριακούς στα θέματα ασφάλειας είναι η φιλοσοφία σχεδιασμού σε σχέση με τους συμβατικούς αντιδραστήρες σχάσης των μεγάλων σταθμών. Ο σχεδιασμός των SMR είναι γενικά απλούστερος και η ιδέα ασφάλειας τους βασίζεται κυρίως σε παθητικά συστήματα και εγγενή χαρακτηριστικά ασφάλειας του αντιδραστήρα, όπως χαμηλή ισχύ και πίεση λειτουργίας. Αυτό σημαίνει ότι σε τέτοιες περιπτώσεις δεν απαιτείται ανθρώπινη παρέμβαση για να κλείσουν τα συστήματα ασφαλείας, επειδή τα παθητικά συστήματα βασίζονται σε φυσικά φαινόμενα, όπως η φυσική κυκλοφορία, η μεταφορά, η βαρύτητα και η αυτοσυμπίεση. Αυτά τα αυξημένα περιθώρια ασφαλείας, σε ορισμένες περιπτώσεις, εξαλείφουν σχεδόν πλήρως την πιθανότητα μη ασφαλών εκλύσεων ραδιενέργειας στο περιβάλλον σε περίπτωση ατυχήματος.
Τα SMR έχουν μειωμένες απαιτήσεις καυσίμου. Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής που βασίζονται σε SMR ενδέχεται να απαιτούν λιγότερο συχνό ανεφοδιασμό, κάθε 3 έως 7 χρόνια, σε σύγκριση με μεταξύ 1 και 2 ετών για τις συμβατικές εγκαταστάσεις. Ορισμένα SMR έχουν σχεδιαστεί για να λειτουργούν έως και 30 χρόνια χωρίς ανεφοδιασμό.
Ήδη 18 χώρες του πλανήτη (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα κλπ) βρίσκονται στο τελικό στάδιο αξιολόγησης με επιτυχείς πιστοποιήσεις και μέχρι τέλος του 2030 θα έχουν τεθεί σε εμπορική εκμετάλλευση και διάθεση στην αγορά ενέργειας. Ανάμεσα σε αυτές τις χώρες βρίσκονται και έξι ευρωπαϊκές. Η περιορισμένη ροή πυρηνικών αποβλήτων είναι εύκολη διαχειρίσιμη, ενώ ο χρόνος συναρμολόγησης μιας τέτοιας μονάδας είναι μόνο μερικούς μήνες και όχι οκτώ ή δέκα χρόνια, όπως συμβαίνει σε μεγάλους συμβατικούς πυρηνικούς σταθμούς. Το κόστος παραμένει υψηλό, περίπου 6.000.000 ευρώ το 1MW, όταν αντίστοιχα μια μονάδα ΑΠΕ ισχύος 1MWσήμερα κοστίζει 1.800.000ευρώ.
Αξίζει τον κόπο;
Ας το προσεγγίσουμε με μία γρήγορη τεχνικοοικονομική ματιά για να δούμε τι χάνουμε και τι κερδίζουμε.
Η Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνιαεπένδυσε περίπου 28 δις.ευρώ για να εγκαταστήσει 13GW πράσινες μονάδες (Φ/Β , Α/Γ) οι οποίες σήμερα αποδίδουν περίπου 14ΤWh τον χρόνο, ενώ η συνολική ετήσια ηλεκτρική ζήτηση ανέρχεται περίπου στα 56TWh. Δηλαδή επενδύσαμε 28 δις. ευρώ για να καλύπτουμε το 25% της συνολικής ζήτησης από τον τσάμπα ήλιο και τον τσάμπα άνεμο. Αν είχαμε επενδύσει στην πυρηνική ενέργεια μια εικοσαετία πριν, εγκαθιστώντας αντίστοιχα σε ισχύ μονάδες μόνο 3.00GW, αυτές θα κόστιζαν 20,1 δισ. ευρώ και θα απέδιδαν 24ωρες το 24ωρο για 12 μήνες 28,94ΤWh, σχεδόν διπλάσια ενέργεια απότην υποτετραπλάσια σε ισχύ των σημερινών μονάδων ΑΠΕ και με κόστος επένδυσης 40% μικρότερο από το αντίστοιχο των ΑΠΕ.
Η απόσβεση θα γινόταν σε 10 με 12 χρόνια και μετά το κόστος της χονδρικής αγοράς του ρεύματος θα ήταν κατά μέσο όρο 20-25 ευρώ η MWh και όχι 70- 80ευρώ που είναι σήμερα από ΑΠΕ. Δείτε τι γίνεται στην Σουηδία, στη Γαλλία και όχι μόνο. Επίσης στα 20-25 ευρώ έχει συμπεριληφθεί και το κόστος διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων, ενώ στα 70 και 80 ευρώ της πράσινης ενέργειας ΑΠΕ δεν υπάρχει καν κόστος διαχείρισης ανακύκλωσης.
Νομίζω οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και σίγουρα ποτέ δεν είναι αργά. Σημειωτέον η ηλεκτροπαραγωγή από πυρηνική ενέργεια σύμφωνα με την τελευταία πράσινη συμφωνία για το κλίμα κατατάσσεται στη λίστα των πράσινων μορφών ενέργειας και αποτελεί ένα καθαρό καύσιμο για την εκπλήρωση των στόχων της πράσινης μετάβαση και της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050. Οι συγκυρίες είναι θετικές και μάλλον πρέπει να ξεκολλήσουμε από ιδεοληψίες και προκαταλήψεις του παρελθόντος.
Ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης είναι Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ- Ενεργειακός Επιθεωρητής
