- Η Ελλάδα χάνει έδαφος στην διεθνή διπλωματία, ενώ ο Κεμάλ Ατατούρκ κερδίζει πόντους παίζοντας χωρίς αντίπαλο
Της Αγγελικής Κίτσου –Μαγαράκη*
Για πρώτη φορά ψηφίζει και ο στρατός, όπου η προπαγάνδα της αποστράτευσης βρίσκει έδαφος. Η ήττα στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου είναι μεγάλη για το βενιζελικό κόμμα, λόγω του εκλογικού νόμου. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος φεύγει από την Ελλάδα. Στην Κωνσταντινούπολη η ήττα του «σεϊτάν Μπενιζέλος» γίνεται δεκτή με φωταψίες, πυροτεχνήματα, μοίρασμα γλυκών στο λαό. Όλη η Τουρκία πανηγυρίζει…
Παρά τις προειδοποιήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων προς την ελληνική κυβέρνηση ότι τυχόν επαναφορά του Κωνσταντίνου θα οδηγήσει σε διακοπή κάθε οικονομικής υποστήριξης προς την Ελλάδα, και σε διπλωματική απομόνωση, ο πρωθυπουργός Δημήτρης Ράλλης προχωρεί σε δημοψήφισμα για την επάνοδο του βασιλιά.
Από αυτό απέχει το κόμμα των Φιλελευθέρων κι έτσι η λαϊκή ετυμηγορία φτάνει σε ποσοστό 98% υπέρ του Κωνσταντίνου, ο οποίος επιστρέφει το Δεκέμβριο του 1920 και γίνεται δεκτός μέσα σε μια φρενίτιδα ενθουσιασμού. Μυριάδες λαού φωνάζουν ρυθμικά και έξαλλα: «Έτσι θέλαμε και τον φέραμε». Τρεις μέρες μετά οι πρεσβευτές των Μ. Δυνάμεων επιδίδουν στον πρωθυπουργό διακοίνωση στην οποία αναφέρουν ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να λάβει ουδεμία οικονομική ενίσχυση. Η δραχμή αρχίζει να παίρνει την κάτω βόλτα.
Αλλαγές στον στρατό
Στο στρατό τώρα ο αρχιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος υποβάλλει την παραίτησή του και ακολουθεί η απομάκρυνση πολλών ανώτατων και ανώτερων αξιωματικών οι οποίοι καταφεύγουν στην Κωνσταντινούπολη. Ο διχασμός μπαίνει και στο στράτευμα. Οι στρατιώτες αποκόπτονται από τους φυσικούς τους ηγέτες, με τους οποίους είχαν κερδίσει περιφανείς νίκες. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση του Νικόλαου Πλαστήρα που οι τσολιάδες του, αν και φιλοβασιλικοί αρνούνται νέο διοικητή.
Οι καινούριοι διοικητές είναι άπειροι στις νέες τεχνικές του πολέμου αλλά και στα νέα όπλα. Είναι χαρακτηριστικός ο αστικός μύθος ότι Λοχαγός ζήτησε από στρατιώτη να του δείξει χρήση όπλου. Αρχιστράτηγος του ελληνικού στρατού γίνεται ο στρατηγός Αναστάσιος Παπούλας. Ο μόνος που παρέμεινε στη θέση του ήταν ο Αριστείδης Στεργιάδης, ο Ύπατος Αρμοστής.
Ο πρωθυπουργός Δημήτριος Ράλλης βλέπει τη διπλωματική απομόνωση της Ελλάδας και στη διάσκεψη του Λονδίνου, ζητά ως σύμβουλό του τον Βενιζέλο. Την πρόταση του πρωθυπουργού δεν την αποδέχθηκε η κυβέρνηση και κυρίως ο Δημήτριος Γούναρης, βασικός πολιτικός αντίπαλος του Ελευθέριου Βενιζέλου και ο οποίος, σύμφωνα με σχολιαστές της εποχής διεκατείχετο από ένα «σύνδρομο κατωτερότητας» έναντι εκείνου. Ο Ράλλης παραιτείται και πρωθυπουργός γίνεται ο Νικόλαος Καλογερόπουλος.
Νέες επιχειρήσεις
Αν και η αντιπολίτευση πήρε την εξουσία με το σύνθημα της αποστράτευσης εξακολουθεί την «πολιτική» του Βενιζέλου και ο Παπούλας ετοιμάζει νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις προς το εσωτερικό της Τουρκίας. Η πρώτη έγινε το Δεκέμβριο του 1920. Σ’ ένα μικρό χωριό, το Ινονού, λίγο έξω από το Εσκσεχίρ ο ελληνικός στρατός γνωρίζει την πρώτη ήττα. Ο νικητής στρατηγός, Ισμέτ Πασάς, μετά τη μάχη αυτή που τόνωσε υπερβολικά το ηθικό των Τούρκων, πήρε την επωνυμία Ινονού.
Τον Μάρτιο του 1921 έχουμε νέα επιθετική πρωτοβουλία από τη μεριά του ελληνικού στρατού. Στόχος είναι η κατάληψη του Εσκισεχίρ και του Αφιόν Καραχισάρ με απώτερο σκοπό τη συντριβή των κεμαλικών στρατευμάτων. Το Αφιόν Καραχισάρ καταλαμβάνεται σχετικά εύκολα Όμως δε γίνεται εφικτή η κατάληψη του Εσκισεχίρ. Έτσι όλο το μέτωπο αναγκάζεται να υποχωρήσει στις αρχικές του θέσεις. Μία ακόμα ήττα του ελληνικού στρατού, που οδηγεί τον πρωθυπουργό Νικόλαο Καλογερόπουλο σε παραίτηση και τη θέση του αναλαμβάνει ο Δημήτρης Γούναρης. Ο λαός από την άλλη μεριά ζούσε την αυταπάτη μιας μεγάλης νίκης.
Επιδεινώνουν τη θέση
Οι αποτυχίες της Ελλάδας επιδεινώνουν τη διεθνή της θέση. Ο Κεμάλ Ατατούρκ από την άλλη πλευρά περνά σε διπλωματική αντεπίθεση. Για πρώτη φορά στη διασυμμαχική διάσκεψη γίνονται δεκτοί εκπρόσωποι των Τούρκων εθνικιστών, γεγονός που σημαίνει την επίσημη αναγνώριση του κεμαλικού καθεστώτος. Η ελληνική ηγεσία αντιλαμβάνεται τη στροφή των συμμάχων, καθώς ήδη ψιθυρίζονται σχέδια για αναθεώρησης της Συνθήκης των Σεβρών.
Οι σύμμαχοι προτείνουν να αναδιπλωθεί ο ελληνικός στρατός στα όρια που όριζε η Συνθήκη ή να εγκαταλείψει τη Σμύρνη με αντάλλαγμα την Α. Θράκη. Ο Βενιζέλος από το εξωτερικό συμβουλεύει συμβιβασμό για να υπάρξει συμμαχική υποστήριξη. Η Αθήνα κωφεύει.
- Η Αγγελική Κίτσου –Μαγαράκη, είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός
