- Η αποστολή της Α΄ ΜΚ στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974 που χτυπήθηκε από φίλια πυρά λόγω κακού συντονισμού
Του Ιωάννη Κρασσά*
«Λάθος βολή, λάθος βολή, ὤ συμφορά μας,
Τὰ πυροβόλα μας χτυποῦν τὰ τμήματά μας».
Την νύκτα της 21ης Ιουλίου 1974, 319 αξιωματικοί και καταδρομείς της Α΄ Μοίρας Καταδρομών (Α΄ΜΚ), η οποία είχε έδρα το Μάλεμε της Κρήτης, εστάλησαν με μεταφορικά αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας, από το αεροδρόμιο των Χανίων στην Λευκωσία. Η αποστολή της Μοίρας αφορούσε την ενίσχυση των ελληνοκυπριακών δυνάμεων, οι οποίες πολεμούσαν κατά των τουρκικών στρατευμάτων, που αποβιβάσθηκαν στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974.
Η Προετοιμασία
Η Πολεμική Αεροπορία, για την έγκαιρη και ασφαλή μεταφορά των καταδρομέων μας, οργάνωσε επιχείρηση στην οποία δόθηκε η ονομασία «ΝΙΚΗ». Διατέθηκαν συνολικά 20μεταφορικά αεροσκάφη NORATLAS της 354 Μοίρας Μεταφορών , στα οποία δόθηκαν τα χαρακτηριστικά κλήσεως από ΝΙΚΗ 1 έως 20. Προγραμματίσθηκαν επίσης και 10 C-47(DACOTA) της 355 Μοίρας Μεταφορών, τα οποία όμως δεν χρησιμοποιήθηκαν.
Η Επιχείρηση
Το πρώτο αεροσκάφος απογειώθηκε στις 22.00 και ακολούθησαν τα υπόλοιπα με διαφορά 5 λεπτών. Το ύψος πτήσεως καθορίσθηκε στα 600 πόδια (180 μέτρα), χωρίς φώτα πορείας και με πλήρη σιγή ασυρμάτου. Υπό αυτές τις συνθήκες ο χρόνος μεταβάσεως ήταν λίγο περισσότερο από 3,5 ώρες. Πέντε αεροσκάφη (ΝΙΚΗ 16 έως 20) δεν απογειώθηκαν ποτέ, γιατί είχε παρέλθει η 12η βραδινή, με συνέπεια να βρίσκονταν στην Κύπρο υπό το φως της ημέρας, στο έλεος της τουρκικής αεροπορίας.
Το σήμα από την Ελλάδα για την ενημέρωση των Ελληνοκυπριακών δυνάμεων στάλθηκε στις 01:00, με αποτέλεσμα να μην ειδοποιηθούν οι αντιαεροπορικές μονάδες του αεροδρομίου της Λευκωσίας. Ένα NORATLAS (ΝΙΚΗ 4) καταρρίφθηκε, με αποτέλεσμα το θάνατο των 4 μελών του πληρώματος και 27 καταδρομέων, διασωθέντος μόνο ενός. Ένα δεύτερο NORATLAS (ΝΙΚΗ 6) υπέστη εκτεταμένες ζημιές, λόγω των οποίων αναγκάσθηκε να προσγειωθεί με ένα κινητήρα και με απώλειες 2 νεκρούς και 11 τραυματίες καταδρομείς. Οι συνολικές απώλειες της επιχειρήσεως ανήλθαν σε 33 νεκρούς και 11 τραυματίες, οφειλόμενες αποκλειστικά σε φίλια πυρά.
Τρία αεροσκάφη (ΝΙΚΗ 3,6,12) παρέμειναν στην Λευκωσία λόγω βλαβών. Ένα (ΝΙΚΗ 13) παρέκκλινε της πορείας του και προσγειώθηκε στην Ρόδο και τέλος ένα ακόμη (ΝΙΚΗ 14) δεν προσγειώθηκε ποτέ στην Λευκωσία και επέστρεψε στην Κρήτη.
Η Επιχείρηση «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ»
Η Α΄ΜΚ υπήρξε η μόνη μονάδα που στάλθηκε στην Κύπρο κατά την διάρκεια της τουρκικής εισβολής. Η Β΄ Μοίρα Καταδρομών (312 άνδρες) επιβιβάσθηκε την 20η Ιουλίου σε 4 αεροπλάνα BOEING 707-384Β της Ολυμπιακής Αεροπορίας, στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, με σκοπό να αποσταλεί μέσω Σούδας στην Κύπρο.
Η επιχείρηση με την ονομασία «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» ματαιώθηκε, μετά από την καταστροφή των δύο τροχών ενός BOEING, η οποία που προκλήθηκε μετά από πρόσκρουσή του, στους ανασχετήρες του χώρου σταθμεύσεως των αεροσκαφών, στο αεροδρόμιο της Σούδας.
Οι Άξιοι της Πατρίδος
Η επιχείρηση «ΝΙΚΗ» χαρακτηρίσθηκε σαν αποστολή αυτοκτονίας. Θα μπορούσε να ήταν, εάν οι πτήσεις συνεχιζόταν και υπό το φως της ημέρας. Οι απώλειές μας προκλήθηκαν μόνο από φίλια πυρά, λόγω ελλείψεως συντονισμού και πλημμελούς ενημερώσεως.
Ο Διοικητής της Α΄ ΜΚ Ταγματάρχης Πεζικού Γεώργιος Παπαμελετίου, παρά τις απώλειες που είχε, υπερασπίσθηκε το διεθνές αεροδρόμιο της Λευκωσίας και απέτρεψε την κατάληψή του από τους Τούρκους. Κατόπιν διαταγής του Γενικού Επιτελείου της Εθνικής Φρουράς το παρέδωσε στις δυνάμεις του ΟΗΕ την 24η Ιουλίου 1974.
Είναι άξια μνείας η πράξη του κυβερνήτου της ΝΙΚΗΣ 15, Επισμηναγού Ευαγγέλου Πετρουλάκη, ο οποίος παρότι διατάχθηκε να μην απογειωθεί λόγω παρελεύσεως του μεσονυκτίου, επέμενε και τελικά πέταξε στην Κύπρο συμπαρασύροντας και την ΝΙΚΗ 14.
Ο γενναίος και πάντα σεμνός Αντιστράτηγος ε.α. Βασίλειος Μανουράς, ο οποίος συμμετείχε στην επιχείρηση, ως αξιωματικός 3ου Γραφείου της Α΄ΜΚ, με τον βαθμό του ταγματάρχου, συνήθιζε να λέει «Δὲν εἴμαστανἥρωες, ἀπλῶς ἐκτελέσαμε τὸ καθῆκον μας». Δεν είναι απλή υπόθεση η εκτέλεση του καθήκοντος, διότι προϋποθέτει θέληση, πίστη, κουράγιο, γνώσεις και πάνω από όλα αντρειοσύνη. Ο ηρωισμός βρίσκεται ένα επίπεδο πιο πάνω.
Η Αναζήτηση της Αλήθειας
Η επιχείρηση «ΝΙΚΗ» προσφερόταν για ενδελεχή κριτική, η οποία θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε πολύτιμα συμπεράσματα, αλλά και σε επιβραβεύσεις και κυρώσεις. Αδυνατούμε να το κάνουμε, γιατί ως λαός έχουμε πρόβλημα με την αλήθεια. Οι πεποιθήσεις ενός εκάστου είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της αλήθειας, ακόμα και από το ψέμα. Για την κυπριακή τραγωδία (το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την τουρκική εισβολή) δεν έγινε ποτέ καμία δίκη.
- Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.
