Η δίκη των δωσίλογων πρωθυπουργών και υπουργών της Κατοχής

Την 08:45 της 27^ηςΑπριλίου του 1941, δύο Γερμανοί αξιωματικοί της 6^ης Ορεινής Μεραρχίας ύψωσαν την γερμανική σημαία στον ιερό βράχο της Ακροπόλεως. Στις 30 Απριλίου ορκίσθηκε η πρώτη κατοχική κυβέρνηση με πρωθυπουργό των Αντιστράτηγο Γεώργιο Τσολάκογλου, με 18 υπουργούς στην σύνθεσή της (9στρατιωτικούς και 9 πολιτικούς). Την 2^α Δεκεμβρίου 1942 ανέλαβε πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος, ο οποίος διατήρησε την πρωθυπουργία μέχρι την 7^η Απριλίου 1943. Η κυβέρνησή του είχε 6 πολιτικούς και 5 στρατιωτικούς υπουργούς. Τελευταίος κατοχικός πρωθυπουργός ανέλαβε ο Ιωάννης Ράλλης (πατέρας του Γεωργίου Ράλλη), ο οποίος παραιτήθηκε την 12^η Απριλίου 1944, την ημέρα αποχωρήσεως των γερμανικών στρατευμάτων από την πρωτεύουσα.

Το πρωί της 18^ης Οκτωβρίου του 1944, στον ιερό βράχο της Ακροπόλεως, παρουσία ενός τεραστίου πλήθους, μέσα σε άκρατη συγκίνηση, έγινε η επίσημη τελετή επάρσεως της ελληνικής σημαίας. Η Αθήνα ανακτούσε την ελευθερία της μετά από 3 χρόνια, 5 μήνες και 21 μέρες απάνθρωπης γερμανικής κατοχής.

Από τις 21 Φεβρουαρίου 1945 έως τις 31 Μαΐου 1945, διεξήχθη η δίκη των μελών των κατοχικών κυβερνήσεων, ενώπιον του «Πρώτου Ειδικού Δικαστηρίου Δωσίλογων Αθηνών», στο κτίριο του Πρωτοδικείου Αθηνών στην οδό Σανταρόζα. Πρόεδρος του εννεαμελούς δικαστηρίου ορίσθηκε ο Αεροπαγίτης Χρήστος Καλέλης.

Οι Κατηγορούμενοι

Οι κατηγορούμενοι ήσαν 30, εκ των οποίων παρόντες, κατά την έναρξη της δίκης, ήσαν οι εξής 9: Οι πρώην πρωθυπουργοί, Αντιστράτηγος ε.α. Γεώργιος Τσολάκογλου και Ιωάννης Ράλλης και οι διατελέσαντες υπουργοί, Εμμανουήλ Κανακουσάκης, Βασίλειος Καραπάνος, Νικόλαος Λούβαρης, Κωνσταντίνος Πουρναράς, Ιωάννης Καραμάνος, Δημήτριος Πολύζος και Ιάσων Παπαδόπουλος. Μετά την έναρξη της δίκης παρουσιάσθηκαν αυθορμήτως οι πολιτικοί Αντώνιος Λιβιεράτος, Πλάτων Χατζημιχάλης, Λέων Τσιριγώτης, Εμμανουήλ Λουλακάκης, Δημήτριος Μπακογιάννης και οι στρατιωτικοί Αντιναύαρχοςε.α. Αγησίλαος Γέροντας, οι Αντιστράτηγοι ε.α. Σωτήριος Μουτούσης, Νικόλαος Μάρκου, Αναστάσιος Ρουσόπουλος, Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, Παναγιώτης Δεμέστιχας, Υπτγος ε.α. Νικόλαος Ραγκαβής, Συνταγματάρχης ε.α. Ιωάννης Γρηγοράκης.

Ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος και οι πρώην υπουργοί, Έκτωρ Τσιρονίκος, Σωτήριος Γκοτζαμάνης, Υπτγος ε.α. Αναστάσιος Ταβουλάρης και Ιωάννης Πασσαδάκης δικάσθηκαν ερήμην διαφυγόντες στο εξωτερικό. Τυπικά κατηγορούμενοι ήσαν οι πρώην υπουργοί Αντγος ε.α. Γεώργιος Μπάκος, Γεώργιος Πειρουνάκης και Νικόλαος Κολύβας καθόσον είχαν δολοφονηθεί από τον ΕΛΑΣ τον Δεκέμβριο του 1944.

Το Κατηγορητήριο

Οι πρωθυπουργοί και τα μέλη της κυβερνήσεως κατηγορήθηκαν για: «Σχηματισμὸ κυβερνήσεως καὶ τὴν προεδρίαν αὐτῆς μὲ τὴν συγκατάθεση τοῦ ἐχθροῦ γενόμενοι συνειδητά ὅργανα τοῦ ἐχθροῦ». Ο Τσολάκογλου και 6 αντιστράτηγοι του Ελληνοιταλικού πολέμου κατηγορήθηκαν επιπροσθέτως για εγκατάλειψη θέσεως και συνθηκολόγηση μετά του εχθρού χωρίς άδεια. Το κατηγορητήριο αφορούσε την συνθηκολόγηση της 23^ης Απριλίου 1941 με την Γερμανία και την Ιταλία. Στο κατηγορητήριο υπήρχε ειδική παραπομπή για την κυβέρνηση Ράλλη, όσον αφορά το θέμα των ταγμάτων ασφαλείας.

Η Διεξαγωγή της Δίκης

Στην δίκη απαγορεύτηκε η παράσταση πολιτικής αγωγής, με το σκεπτικό ότι κάθε Έλληνας πολίτης θα μπορούσε να προβάλλει χρηματικές αξιώσεις από τους κατηγορουμένους, γεγονός που θα οδηγούσε σε μη αντιμετωπίσιμες καταστάσεις. Από την πλευρά της υπερασπίσεως των κατηγορουμένων δύο ήσαν οι σπουδαιότερες ενστάσεις.

Η πρώτη αφορούσε την κατάργηση της συνταγματικής αρχής της εκδίκασης του κατηγορουμένου από τον φυσικό του δικαστή. Προκειμένου για τους πολιτικούς, αρμόδιο δικαστήριο ήταν η βουλή και για τους στρατιωτικούς το στρατοδικείο. Η δεύτερη ένσταση αφορούσε την βασική ισχύουσα αρχή: «Ἀδίκημα δεν ὑπάρχει, οὐδέ ποινή ἐπιβάλλεται ἄνευ νόμου ἰσχύοντος πρό τῆς τελέσεως τῆς πράξεως».

Η 6^η Συντακτική πράξη επί της οποίας στηρίχθηκε το κατηγορητήριο εκδόθηκε το 1945, επί κυβερνήσεως Νικολάου Πλαστήρα, μετά την τέλεση των αδικημάτων. Η δίκη άρχισε 10 ημέρες μετά την υπογραφή της συνθήκης της Βάρκιζας και διεξήχθη μέσα σε έντονα φορτισμένο κλίμα, αποτέλεσμα του φανατισμού και της πολώσεως.

Τα βασικά εγκλήματα πού βάραιναν τους δωσίλογους αφορούσαν:

α. Τις χιλιάδες θυμάτων από τις δυνάμεις κατοχής, τους άνδρες των ταγμάτων ασφαλείας και τον λιμό.

β. Την καταλήστευση της παραγωγής της χώρας από τους κατακτητές και

γ. Το υπέρογκο ποσό που δαπανήθηκε για την συντήρηση των κατοχικών στρατευμάτων, το οποίο ανήλθε στα 9 εκατομμύρια χρυσές λίρες Αγγλίας.

Οι κατηγορούμενοι αντέτειναν ότι η ανάληψη της ευθύνης διακυβερνήσεως της χώρας απέτρεψε την τοποθέτηση Ιταλού Γκαουλάιτερ(κυβερνήτου), τον ακρωτηριασμό της Ελλάδος και την αποτροπή της πλήρους αναρχίας. Ο Ράλλης υπερασπίσθηκε την θέση του ότι τα τάγματα ασφαλείας αποσόβησαν την πλήρη επικράτηση του ΕΛΑΣ και ότι είχε την σύμφωνη γνώμη των άλλων πολιτικών αρχηγών τόσο για την ίδρυση τους, όσο και για την ανάληψη εκ μέρους του της πρωθυπουργίας.

Οι Ποινές

Οι διατελέσαντες πρωθυπουργοί καταδικάσθηκαν: ο Τσολάκογλου σε θάνατο και στρατιωτική καθαίρεση, ο Ράλλης και ο Λογοθετόπουλος σε ισόβια δεσμά. Ο Ράλλης δεν καταδικάσθηκε για την ίδρυση και την δράση των ταγμάτων ασφαλείας. Οι διατελέσαντες Υπουργοί Οικονομικών Κοτζαμάνης και Τσιρονίκος δικάσθηκαν ερήμην σε θάνατο. Οι Καραμάνος (Εσωτερικών), Ταβουλάρης (Προνοίας) και Πασσαδάκης (Διοικητής Κρήτης) σε ισόβια δεσμά, ενώ οι υπόλοιποι καταδικάσθηκαν σε διάφορες ποινές.

Ο Επίλογος

Ουδείς εκ των κατηγορουμένων εκτελέστηκε. Ο Τσολάκογλου απεβίωσε πάμπτωχος την 22^α Μαΐου 1948 στο ΝΙΜΙΤΣ, προσβληθείς από λευχαιμία. Το 1946, ο Λογοθετόπουλος επαναπατρίστηκε βιαίως παρέμεινε στην φυλακή επί πενταετία και στην συνέχεια τού χορηγήθηκε χάρις. Αποβίωσε την 6^η Ιουλίου 1961 στην Αθήνα.

Ο Ιωάννης Ράλλης, απεβίωσε στην οικία του την 27^η Οκτωβρίου 1946, πάσχων από καρκίνο. Η κηδεία του υπήρξε μεγαλοπρεπής παρουσία πλήθους κόσμου. Τα Δεκεμβριανά υπήρξαν η κολυμβήθρα του Σιλωάμ για πολλούς άνδρες των ταγμάτων ασφαλείας. Η τιμωρία των δωσίλογων θα ήταν διαφορετική, εάν δεν μεσολαβούσαν τα Δεκεμβριανά, κατά την διάρκεια των οποίων το ΚΚΕ διέπραξε απεχθέστατα εγκλήματα, στην προσπάθειά του να καταλάβει την εξουσία δια των όπλων.

• Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.

Οι τρεις πρωθυπουργοί την περίοδο της γερμανικής κατοχής οι Γεώργιος Τσολάκογλου, Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος και Ιωάννης Ράλλης

 

Εφημερίδα της εποχής προαναγγέλλει την έναρξη της δίκης των δωσίλογων πρωθυπουργών και υπουργών