• Αποκάλυψη-«βόμβα»: 1.115 € ο μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα (962 € καθαρά)
• Συνεχίστηκε η «βουλγαροποίηση» των ελληνικών μισθών και το 2023
• Σύμφωνα, επίσης, με πρόσφατα στοιχεία ΕΦΚΑ-Υπουργείου Εργασίας: 1.296,34 € ο μέσος μεικτός μισθός πλήρους απασχόλησης (1.118,74 € καθαρά)- 514,87 € ο μέσος μεικτός μισθός μερικής απασχόλησης (444,33 € καθαρά)
• Παραμένει η ανισότητα γυναικών-ανδρών σε απασχόληση-μισθούς
• 9 μέτρα για την ΑΠΟ-«βουλγαροποίηση» των ελληνικών μισθών
Του Αλέξη Π. Μητρόπουλου*
Το Υπουργείο Εργασίας και ο e-ΕΦΚΑ ανακοίνωσαν πρόσφατα το επίπεδο των μισθών στον ιδιωτικό τομέα για τον 2023. Βεβαίως είχε προηγηθεί πέρυσι και ο ΟΟΣΑ που στην Ετήσια Έκθεσή του («Taxing Wages 2022») για τους μισθούς το 2022 στα κράτη-μέλη του, δυσαρεστώντας την κυβέρνηση της Ν.Δ., είχε καταγράψει αδιάσειστα στοιχεία και κατέληγε ότι: «Στην Ελλάδα ο μέσος ονομαστικός μεικτός μισθός το 2022 αυξήθηκε κατά 1,5% αλλά ο μέσος πραγματικός μισθός μειώθηκε κατά 7,4% λόγω πληθωρισμού 9,7%».
Ειδικότερα, ο e-ΕΦΚΑ έδωσε στη δημοσιότητα στις 29-3-2024 τα «Μηνιαία στοιχεία απασχόλησης μισθωτών ασφαλισμένων ιδιωτικού δικαίου e-ΕΦΚΑ» για τους μήνες μέχρι και τον Αύγουστο 2023, τα οποία συνεχίζουν να είναι άκρως ανησυχητικά για το μέλλον των μισθών, των εργατικών εισοδημάτων, αλλά και των συντάξεων, στη χώρα μας. Γιατί, όπως έχουμε αναφέρει πολλάκις, το Ασφαλιστικό είναι συνάρτηση του Εργασιακού και η αγορά εργασίας, που κυριαρχείται τα τελευταία χρόνια από μεγάλη ανεργία, τους απαράδεκτα χαμηλούς μισθούς, τις ελαστικές μορφές απασχόλησης, καθώς επίσης και από τη «μαύρη», την υποδηλωμένη και την άτυπη απασχόληση, επηρεάζει δραστικά τις εισφορές στα Ταμεία και το μέλλον των συντάξεων.
Τα σημαντικότερα ευρήματα από την τελευταία Έκθεση του Υπουργείου Εργασίας-ΕΦΚΑ για τους μήνες Ιανουάριο-Αύγουστο του 2023, όπως συμπυκνώνονται στα ειδικότερα στοιχεία του Αυγούστου 2023, είναι τα παρακάτω:
Ι. Καθηλωμένοι οι μισθοί τού ιδιωτικού τομέα για όλο το 2023:
1.114,71 € ο μέσος μεικτός μισθός συνολικής απασχόλησης (962 € καθαρά)!
514,87 € ο μέσος μεικτός μισθός μερικής απασχόλησης (444,33 € καθαρά)!
Από τον Πίνακα 2 (σελ. 3) με τίτλο «Κοινές Επιχειρήσεις: Κατανομή της απασχόλησης, του ημερομισθίου και του μέσου μισθού των ασφαλισμένων ανά τύπο απασχόλησης» που παραθέσαμε, καταδεικνύεται ότι σχεδόν 1 στους 4 εργαζόμενους σε όλο τον ιδιωτικό τομέα, 642.103 (το 23,3% του συνόλου των εργαζομένων) λαμβάνει μηνιαίο μέσο μισθό ΜΟΝΟ 444,33 ευρώ καθαρά (514,87 ευρώ μεικτά).
Ειδικότερα, για τον Αύγουστο του 2023 προκύπτουν και τα εξής στοιχεία:
-1.118,74 ευρώ καθαρά (1.296,34 ευρώ μεικτά) ήταν ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης για 2.104.086 εργαζομένους (76,7% του συνόλου),
-962 ευρώ καθαρά (1.114,71 ευρώ μεικτά) ήταν ο μέσος μισθός για το σύνολο των ασφαλισμένων (2.743.516) και
-444,33 ευρώ καθαρά (514,87 ευρώ μεικτά) ήταν ο μέσος μισθός μερικής απασχόλησης για 642.103 εργαζομένους (23,3% του συνόλου).
ΙΙ. Το 23,3% των εργαζομένων (642.103 εργαζόμενοι) με μερική απασχόληση λαμβάνουν:
-μέσο ημερομίσθιο 29 € μεικτά (25 € καθαρά) και
-μέσο μηνιαίο μισθό 514,87 € μεικτά (444,33 € καθαρά)!
Ως προς το είδος της απασχόλησης, όπως προκύπτει από τον ανωτέρω Πίνακα 2 (σελίδα 3) της Έκθεσης του ΕΦΚΑ, εξάγονται τα εξής στοιχεία για τον Αύγουστο 2023:
-2.743.516 ήταν το σύνολο των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα,
-2.104.086 ήταν το σύνολο των εργαζομένων με πλήρη απασχόληση (76,7%),
-642.103 ήταν το σύνολο των εργαζομένων με μερική απασχόληση (23,3%).
Επιπροσθέτως, ως προς το ύψος των αποδοχών όσων έχουν μερική απασχόληση, συνάγονται τα εξής αποτελέσματα:
-Από τους 642.103 ασφαλισμένους με μερική απασχόληση οι 290.536 είναι άντρες και οι 351.267 είναι γυναίκες.
-Η μέση συνολική απασχόληση είναι 17,75 ημέρες (16,61 ημέρες για τους άντρες και 18,70 ημέρες για τις γυναίκες).
-Το μέσο ημερομίσθιο ανέρχεται σε 29 € μεικτά (25 € καθαρά). Πιο συγκεκριμένα, το μέσο ημερομίσθιο για τους άντρες ανέρχεται σε 29,43 € μεικτά (25,40 € καθαρά) και για τις γυναίκες σε 28,68 € μεικτά (24,75 € καθαρά).
-Ο μέσος μηνιαίος μισθός ανέρχεται σε 514,87 € μεικτά (444,33 € καθαρά).
-Ο μέσος μηνιαίος μισθός των γυναικών ανέρχεται σε 536,26 € μεικτά (462,80 € καθαρά) με 18,7 ημέρες εργασίας τον μήνα ενώ των αντρών σε 489 € (422 € καθαρά) με 16,61 ημέρες εργασίας τον μήνα.
ΙΙΙ. Παραμένει η ανισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών σε μισθούς και απασχόληση. Οι γυναίκες λαμβάνουν το 83% του μισθού των ανδρών!
Από όλα τα παραπάνω στοιχεία της Έκθεσης του ΕΦΚΑ για τον Αύγουστο 2023, προκύπτει ότι η ανισότητα στις απολαβές των δύο φύλων καλά κρατεί!
Πιο συγκεκριμένα, για τον Αύγουστο 2023, εξάγονται τα εξής στοιχεία:
-Ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης για τους άνδρες ανέρχεται σε 1.369,24 € μεικτά ενώ για τις γυναίκες 1.205,08 € μεικτά (διαφορά 164,16 €).
-Το μέσο ημερομίσθιο πλήρους απασχόλησης για τους άνδρες ανέρχεται σε 57,59 € και για τις γυναίκες σε 50,81 € (διαφορά 6,78 €).
-Το μέσο ημερομίσθιο μερικής απασχόλησης για τους άνδρες ανέρχεται σε 29,43 € και για τις γυναίκες σε 28,68 € (διαφορά 0,75 €).
-Το συνολικό μέσο ημερομίσθιο για τους άνδρες ανέρχεται σε 53,42 € και για τις γυναίκες σε 45,75 € (διαφορά 7,67 €).
-Ο συνολικός μέσος μισθός για τους άνδρες ανέρχεται σε 1.195,10 € μεικτά και για τις γυναίκες σε 1.023,37 € μεικτά (διαφορά 171,73 €).
ΙV. Ενεργή ακόμη η «ρήτρα βουλγαροποίησης» των ελληνικών μισθών! Εννέα (9) μέτρα για την ΑΠΟ-«βουλγαροποίηση» των μισθών
Η «ρήτρα Βουλγαρίας» των Μνημονίων φτωχοποίησε τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα. Στις 23-24/9/2023 η ΕΝΥΠΕΚΚ, μετά από μεγάλη έρευνα, είχε δημοσιεύσει τις μειώσεις των μισθών στον ιδιωτικό τομέα κατά τα χρόνια των Μνημονίων. Πολλοί, τότε, εκπρόσωποι των τριών μνημονιακών κομμάτων (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ) και της συστημικής διανόησης είχαν αντιδράσει γιατί η επιστημονικά τεκμηριωμένη διαπίστωση της ΕΝΥΠΕΚΚ ήταν αντίθετη στο κεντρικό αφήγημα των ηγεσιών των μνημονιακών κομμάτων.
Ήρθε όμως η έγκριτη «Καθημερινή της Κυριακής» (δημοσιογράφος κ. Θάνος Τσίρος, στη στήλη Οικονομία σελ. 4, φύλλο της 3-12-2023) και μας επιβεβαιώνει πανηγυρικά! Με στοιχεία και πίνακες αποκαλύπτει τη «βουλγαροποίηση» των ελληνικών μισθών στον ιδιωτικό τομέα και την απόκλισή τους από τους μισθούς της ευρωζώνης. Παραθέτουμε τον πίνακα με τίτλο «Στην 5η χειρότερη θέση ο Έλληνας εργαζόμενος στην Ευρώπη» από την «Καθημερινή τής Κυριακής» της 3-12-2023.
Με το β’ Μνημόνιο (ν. 4046/2012 σελ. 713) είχε προβλεφθεί η σύγκλιση του ελληνικού κατώτατου μισθού με τους αντίστοιχους των χωρών της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης («ρήτρα Βουλγαρίας»).
Εκεί, μεταξύ των άλλων, αναφερόταν ότι «Τα μέτρα αυτά θα δώσουν τη δυνατότητα μείωσης της απόκλισης στο επίπεδο του κατώτατου μισθού σε σχέση με τους ανταγωνιστές μας (Πορτογαλία, Κεντρική και ΝΑ Ευρώπη)» και παρακάτω ότι «Αυτό θα ευθυγραμμίσει το πλαίσιο του κατώτατου μισθού της Ελλάδας με αυτό συγκρίσιμων κρατών και θα του επιτρέψει να εκπληρώσει τη βασική του λειτουργία, δηλαδή της διασφάλισης ενός ενιαίου δικτύου ασφαλείας για όλους τους υπαλλήλους».
Σε υλοποίηση της ανωτέρω δευτερομνημονιακής διάταξης, ο ν. 4093/2012 (υποπαρ. ΙΑ.11, σελ. 5612) μείωσε τον κατώτατο μισθό τού ιδιωτικού τομέα σε 586,8 € για τους εργατοϋπαλλήλους άνω των 25 ετών και σε 510,95 € για τους κάτω των 25 ετών.
Με την ίδια διάταξη καταργήθηκαν όλα τα επιδόματα και οι προσαυξήσεις. Η συγκεκριμένη διάταξη του άρθρου αυτού (υποπαρ. ΙΑ.11 παρ.1 εδ.ε) ρητά αναφέρει ότι «Πέραν της μηνιαίας τακτικής προσαύξησης λόγω προϋπηρεσίας, καμία άλλη προσαύξηση δεν περιλαμβάνει στον νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο». Σε υλοποίηση της ανωτέρω ρύθμισης του ν. 4093/2012 (σελ. 5611) είχε προβλεφθεί ειδικός μηχανισμός αναπροσαρμογής (εννοείται προς τα κάτω) του κατώτατου μισθού ετησίως και με έναρξη την 1-1-2017!
Από το έγκυρο ρεπορτάζ και τον πίνακα που δημοσίευσε η εφημερίδα «Καθημερινή» φαίνεται ότι οι Έλληνες εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα είναι οι μόνοι που, εν έτει 2023, έχουν χαμηλότερες αποδοχές από το έτος 2013, ενώ οι εργαζόμενοι των λοιπών 26 χωρών της ΕΕ έχουν το 2023 αυξημένες αποδοχές σε σχέση με το 2013.
Γι’ αυτό η κυβέρνηση πρέπει:
1-Να αποδώσει εκ νέου το δικαίωμα της διαπραγμάτευσης για τον κατώτατο μισθό στους «κοινωνικούς εταίρους» (ΓΣΕΕ-ΣΕΒ), καθώς και να επαναφέρει το προ Μνημονίων θεσμικό πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Σύμφωνα με έρευνα της Γενικής Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ETUC), μόνο το 14% των Ελλήνων εργαζομένων καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα που παρατίθεται στο ρεπορτάζ τής Αφροδίτης Τζιαντζή («Εφημερίδα των Συντακτών» στις 22-3-2024 με τίτλο «Τα κέρδη απογειώνονται και οι μισθοί βυθίζονται»).
2- Να αποκαταστήσει πλήρως τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και ιδιαίτερα τη σύναψη των κλαδικών και ομοιοεπαγγελματικών συμβάσεων.
Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εργασίας και του ΙΝΕΠ/ΓΣΕΕ:
● το 2010 ήταν σε ισχύ 65 κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις, 14 τοπικές ομοιοεπαγγελματικές και 227 επιχειρησιακές ΣΣΕ (συνολικά 306 ΣΣΕ),
● το 2012, το πιο σκληρό έτος για τους μισθούς τού ιδιωτικού τομέα, υπεγράφησαν 976 επιχειρησιακές ΣΣΕ για να μειωθούν στις 217 το 2022,
● το 2022 υπεγράφησαν 17 κλαδικές, 8 τοπικές ομοιοεπαγγελματικές και 217 επιχειρησιακές (συνολικά 249 ΣΣΕ) και
● ολόκληρο το 2023 υπεγράφησαν 209 επιχειρησιακές ΣΣΕ που καλύπτουν μόνο 137.179 εργαζόμενους! Από αυτές μόνο οι 59 προβλέπουν μικρές αυξήσεις μισθών ενώ οι λοιπές ούτε καν περιλαμβάνουν ρυθμίσεις για μισθούς και επιδόματα.
● Σήμερα(2024) βρίσκονται σε ισχύ 26 ΣΣΕ (16 κλαδικές και 10 ομοιοεπαγγελματικές)και 217 επιχειρησιακές.
Είναι προφανές ότι η ελληνική εργοδοσία προωθεί καλύτερα τις μισθολογικές της …επιλογές μέσω των επιχειρησιακών συμβάσεων αλλά και των ατομικών συμβάσεων εργασίας.
3- Να επαναφέρει σε ισχύ τη μετενέργεια και την επεκτασιμότητα των ΣΣΕ.
Η κατάργηση της μετενέργειας στις ΣΣΕ το 2010 ήταν η βασική αιτία κατάρρευσης των μισθών τού ιδιωτικού τομέα, όταν δεκάδες ΣΣΕ (που έληξαν και δεν ανανεώθηκαν)«πάγωσαν» τους μισθούς για τα επόμενα χρόνια στα ίδια ή και σε χαμηλότερα επίπεδα. Οι μισθοί χιλιάδων εργαζομένων, την περίοδο εκείνη, ρυθμίστηκαν σε πολύ χαμηλά επίπεδα μέσω ατομικών συμβάσεων εργασίας (ΑΣΕ) αφού, σύμφωνα με τη ρύθμιση του β’ Μνημονίου (ν. 4046/2012, 4093/2012), οι εργοδότες επιτρεπόταν να μειώσουν τους μισθούς μέχρι και τα επίπεδα του νομοθετημένου κατώτατου μισθού.
4- Να απελευθερώσει πλήρως τις τριετίες αναγνωρίζοντας αναδρομικά και την περίοδο 2012-2023 που, σύμφωνα με τον ν. 5053/2023 (ΦΕΚ Α 91) της κυβέρνησης θεωρείται ανενεργή περίοδος για το «χτίσιμο» των τριετιών.
5- Να ξεπαγώσει τα οικογενειακά επιδόματα για εργαζόμενους και εργαζόμενες που άρχισαν την εργασία τους από το 2012 κι εφεξής, οι οποίοι μέχρι σήμερα δεν έχουν λάβει τα κατά νόμο και τις ΣΣΕ οικογενειακά επιδόματα (βλ. ανάλυσή μας στο φύλλο 119 στις 20-21/4/2024 της «Εφημερίδας των Συνταξιούχων 60+»).
6- Να ενσωματώσει άμεσα την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2022/2041 «Για επαρκείς κατώτατους μισθούς στην ΕΕ» μέσω διαπραγματεύσεων και ΑΤΑ.
7- Να φέρει άμεσα προς κύρωση την 131/1970 Διεθνή Σύμβαση Εργασίας «Για τον καθορισμό κατωτάτων μισθών και ημερομισθίων» μέσω συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
8- Να θεσπίσει την Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ) προκειμένου οι μισθοί να αναπροσαρμόζονται ετησίως κατά τουλάχιστον το ύψος τού πληθωρισμού. Εάν ίσχυε το μέτρο αυτό, θα είχε συγκρατήσει την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων εργαζομένων σε σχετικά ανεκτά επίπεδα, αφού η σημερινή αγοραστική τους δύναμη βρίσκεται σε επίπεδα Βουλγαρίας, όπως αναλύουμε παρακάτω.
9- Να αναδιοργανώσει το θεσμικό πλαίσιο του ΟΜΕΔ καθιστώντας τον πραγματικά ανεξάρτητο οργανισμό αφού μέχρι τώρα εφαρμόζει την αντεργατική πολιτική των Μνημονίων και των εφαρμοστικών τους νόμων για τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα.
V. Ανέφικτος ο στόχος για μέσο μισθό στον ιδιωτικό τομέα 1.500 € το 2027!
Μετά τη συνεχιζόμενη κατάρρευση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα και το 2023, παρά τα αντιθέτως εξαγγελλόμενα, η κυβέρνηση πρέπει να ενισχύσει την πλήρη και ασφαλισμένη εργασία και να αφήνει μεγαλύτερο έδαφος σε αξιοπρεπείς και αξιοβίωτους μισθούς, πολύ περισσότερο που στη χώρα μας τα ποσοστά ανεργίας είναι μεγάλα και ο πληθωρισμός από τους υψηλότερους στην Ευρώπη, με αρνητικό ρεκόρ στον πληθωρισμό τροφίμων ή «απληστίας»!
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat και τον πίνακα που παρατίθεται, η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση (-33%) αγοραστικής δύναμης ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, ενώ τελευταία είναι η Βουλγαρία (βλ. εφημερίδα «Ναυτεμπορική» της 26-3-2024).
Αρχικά όμως η κυβέρνηση πρέπει να λάβει τα παραπάνω μέτρα και κυρίως να ξεπαγώσει, και μάλιστα αναδρομικά για τα έτη 2012-2023, τις τριετίες και να επαναφέρει τα επιδόματα που έχουν παγώσει από 15-2-2012, αποσυνδέοντάς τα από την ανεργία ή άλλο οικονομετρικό στοιχείο.
Η κατάσταση των μισθών στον ελληνικό ιδιωτικό τομέα έχει αντίκτυπο και στο μείζον ζήτημα του δημογραφικού! Είναι αυτονόητο ότι όσοι μεν από τους εργαζόμενους με πλήρη απασχόληση και καθαρό μέσο μηνιαίο μισθό 1.118,74 ευρώ, έχουν δημιουργήσει οικογένειες, αυτές ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, ενώ όσοι δεν είναι έγγαμοι, δυστυχώς απογοητεύονται και δεν το τολμούν!
Εξάλλου, υπ’ αυτές τις συνθήκες εργασιακής απορρύθμισης, δεν μπορεί να γίνει λόγος για ελεύθερο χρόνο και κοινωνική, συνδικαλιστική και πολιτιστική δράση των Ελλήνων.
Έτσι θα συνεχίζεται η καταστροφή της εγχώριας εργατικής δύναμης. Οι «εργαζόμενοι-πένητες» («working poor») αλλά και οι άνεργοι είναι εδώ, είναι δίπλα μας! Και οι προσοντούχοι νέοι μας μεταναστεύουν ακόμη στο εξωτερικό, παρά τις εξαγγελίες ότι «έχουμε βγει από τα Μνημόνια»!!
Συνεπώς, όσοι αρμόδιοι διατείνονται ότι ο μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα ανέρχεται σε 1.296,34 ευρώ, ας γνωρίζουν ότι αυτή είναι η «μισή αλήθεια» αφού, όχι μόνο το ποσό αυτό αφορά μεικτές αποδοχές των απασχολουμένων με πλήρη απασχόληση, αλλά κυρίως επειδή αγνοεί τις μεικτές αποδοχές ύψους 514,87 ευρώ τον μήνα για όσους εργάζονται με μερική απασχόληση, που κατεβάζουν τον μέσο μηνιαίο μισθό όλων των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα στα 962 ευρώ καθαρά (1.114,71 ευρώ μεικτά), σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Εργασίας-ΕΦΚΑ για το 2023!
• Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι Καθηγητής Πανεπιστημίου-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ
