- «Ἐφ’ ὅσον τὰ ἰδιαίτερα εἰσοδήματα μού ἀρκοῦν διὰ νὰ ζήσω, ἀρνοῦμαι νὰ ἐγγίσω μέχρι καὶ τοῦ ὀβολοῦ τὰ δημόσια χρήματα, ἐνῶ εὑρισκόμεθα εἰς τὸ μέσον ἐρειπείων καί ἀνθρώπων βυθισμένων εἰς ἔσχατην ἔνδειαν». Ἰωάννης Καποδίστριας.
Του Ιωάννη Κρασσά*
Την 06:35 της 27ης Σεπτεμβρίου 1831, στο Ναύπλιο, στην είσοδο της εκκλησίας του Αγ. Σπυρίδωνος, ο Κωνσταντίνος και Γεώργιος Μαυρομιχάλης δολοφόνησαν τον πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδος Ιωάννη Καποδίστρια. Ο πρώτος ήταν αδελφός και ο δεύτερος υιός του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
Ο μοναδικός σωματοφύλακας του Καποδίστρια, ο μονόχειρας Γεώργιος Κοζώνης, τραυμάτισε τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, τον οποίο αποτελείωσε το πλήθος. Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης μετά από δύο δίκες καταδικάσθηκε σε θάνατο και εκτελέσθηκε την 10η Οκτωβρίου 1831. Η φυλάκιση του Πετρόμπεη από τον Καποδίστρια υπήρξε η αφορμή του αποτρόπαιου εγκλήματος. Οι Μαυρομιχαλαίοι, οικογένεια με αναμφισβήτητη προσφορά στους εθνικούς αγώνες, ώθησαν τους συμπατριώτες τους σε εξέγερση, αρνούμενοι όχι μόνον να πληρώνουν φόρους, αλλά και να συνεχίσουν να τους εισπράττουν, προνόμιο που τούς δόθηκε επί τουρκοκρατίας.
Μαζί με τον κυβερνήτη δολοφονήθηκε η νομιμότητα και το εθνικό συμφέρον. Ο Ελβετός φιλέλληνας Ιωάννης Εϋνάρδος, τιμημένος με τον τίτλο του ευεργέτου της Ελλάδος (διέθεσε τεράστια χρηματικά ποσά υπέρ του αγώνος της ανεξαρτησίας και πλήρωσε μέρους του δανείου του 1832), δήλωσε: « Ὁ κακοῦργος ποὺ δολοφόνησε τὸν Καποδίστρια, δολοφόνησε τὴν πατρίδα του».
Ένας ξεχωριστός Έλληνας
Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε στην Κέρκυρα την 10η Φεβρουαρίου 1776. Υπήρξε βαθύτατα κατά την σκέψη και το ήθος Έλληνας, προικισμένος με τις ευγενέστερες αρετές της φυλής. Ήταν άνθρωπος με διευρυμένη σκέψη, ευρύτατης μορφώσεως, με συναίσθηση της διεθνούς πραγματικότητας, ιδιαιτέρων ικανοτήτων, διαφορετικής ποιότητας και υφής.
Από την θέση του υπουργού εξωτερικών της Ρωσίας(1815-1822) πρωταγωνίστησε στην διαμόρφωση του ευρωπαϊκού χάρτη. Την 14η Απριλίου του 1827, η εθνική συνέλευση της Τροιζήνος τον επέλεξε ομόφωνα, για 7 χρόνια ως πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδος. Σε μια χρονική στιγμή που τα πάντα ευρίσκοντο στον αέρα, ο Καποδίστριας αποτέλεσε την σωτήρια λύση σε μια αλληλοσπαραζόμενη, από πολιτικά πάθη, Ελλάδα. Εργαζόταν νυχθημερόν χωρίς να δεχθεί οποιαδήποτε αμοιβή, αλλά αντιθέτως ενίσχυε τα άδεια ταμεία από την προσωπική του περιουσία. Ανέλαβε ένα πολυμέτωπο αγώνα για την κατοχύρωση των συνόρων, την δημιουργία κράτους, την ανόρθωση της οικονομίας και την καταπολέμηση της ληστείας και της πειρατείας.
Η αντίδραση
O Καποδίστριας αντιμετώπισε την αμετροέπεια, την υπερβολή, την δημαγωγική συκοφαντία, την απληστία και την αμέριμνη κριτική αυτών που ανέξοδα προέβαλλαν το απόλυτο. Στην προσπάθειά του εγκαθιδρύσεως συγχρόνου κράτους δικαίου, δοκίμασε την λυσσαλέα αντίδραση αυτών που τους είχαν παραχωρηθεί αποκλειστικά οικονομικά προνόμια και δικαιώματα εισπράξεως φόρων(η Μανή και η Ύδρα).
Οι κατ’ επάγγελμα πολιτικοί τον ήθελαν όργανο εξυπηρετήσεως προσωπικών τους συμφερόντων. Πολλοί πραγματικοί αλλά και όψιμοι αγωνιστές, θεωρούσαν την υπακοή στους νόμους ταυτόσημη με την οθωμανική δουλεία. Αγωνιστές με αναγνωρισμένο ήθος και κύρος, όπως ο Θεοδ. Κολοκοτρώνης, ο Κων. Κανάρης και άλλοι τον υποστήριξαν μέχρι τέλους. Αυτό όμως δεν ήταν αρκετό.
Τα διδάγματα
Σαν έθνος ιστορικά είχαμε τις ευκαιρίες μας να προοδεύσουμε και να ευημερήσουμε. Δεν τις αξιοποιήσαμε αλλά τις «δολοφονήσαμε», γιατί αδυνατούμε να τιθασεύσουμε το τεράστιο, ιδιόμορφο, ελληνικό «εγώ μας». Είναι εκείνο το εγώ που δημιούργησε επιτεύγματα παγκοσμίου θαυμασμού, αλλά και μας προκάλεσε ανυπολόγιστες συμφορές.
Είμαστε λαός προικισμένος που μας αξίζουν τα καλυτέρα, αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι η διαφύλαξη της ενότητας μας και η υπακοή στην φωνή της λογικής και του μέτρου, αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την πρόοδο και την ευημερία. Η δουλικότητα προς τους ισχυρούς και η δυσπιστία σε κάθε μορφή εξουσίας εξακολουθεί να χαρακτηρίζει πολλούς από εμάς. Δυστυχώς η μετατροπή του Έλληνα από «ραγιά» σε νομοταγή πολίτη είναι κάτι που δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμα.
- Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.
