- H πανδημία ανέτρεψε την κανονικότητα και την ρουτίνα των ηλικιωμένων, επηρέασε άμεσα την φροντίδα τους, ενώ κυριάρχησε ο φόβος της μόλυνσης, του θανάτου, της πιθανής απώλειας αγαπημένων προσώπων
Του Κωνσταντίνου Ι. Γουργουλιάνη*
Από τον Δεκέμβριο του 2019, όταν επιβεβαιώθηκαν τα πρώτα κρούσματα κορωνοιού (COVID-19) στην κινεζική περιοχή Χουμπέι, η πανδημία του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου, συνεχίζει να ταλαιπωρεί πληθυσμούς και συστήματα υγείας σε όλο τον κόσμο.
Αρκετοί ασθενείς ακόμα και μήνες μετά τη νόσηση, παρουσιάζουν συμπτώματα του γνωστού πλέον σε όλους συνδρόμου long covid όπως κόπωση, δύσπνοια στην άσκηση και μυικούς πόνους. Περίπου ο ένας στους τρείς ασθενείς παρουσιάζει νευρολογικά ή και ψυχολογικά συμπτώματα.
Αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα εκδηλώσεων που χαρακτηρίζονται από βραδύτητα στη σκέψη που συχνά ονομάζεται ομιχλώδης εγκέφαλος. Τέτοια συμπτώματα μπορεί να παρουσιασθούν, τόσο την οξεία φάση όσο και την περίοδο ανάρρωσης, κατά την οποία οι ασθενείς αναφέρουν μια ασαφώς καθορισμένη αίσθηση ότι δεν αισθάνονται καλύτερα, ή ότι δεν έχουν ανακτήσει πλήρως την προηγούμενη ευεξία τους στον σωματικό, επαγγελματικό ή κοινωνικό τομέα. Συχνότερα συμβαίνουν σε ασθενείς που νοσηλεύθηκαν, διασωληνώθηκαν και είναι μεγαλύτερης ηλικίας.
Η 3η ηλικία
Η τρίτη ηλικία είναι μία ετερογενής ηλικιακή ομάδα που περιλαμβάνει ανθρώπους άνω των 65 ετών, που διαφέρουν στην οικογενειακή κατάσταση, στο επίπεδο εκπαίδευσης, στην οικονομική κατάσταση αλλά και στις εμπειρίες της ζωής. Χαρακτηρίζεται κατά κανόνα, από πλήθος παραγόντων , που ασκούν ψυχολογική πίεση, όπως προβλήματα υγείας, κοινωνικές αλλαγές (συνταξιοδότηση, μείωση εισοδήματος) και απώλειες προσφιλών προσώπων.
Έχει παρατηρηθεί ότι οι ηλικιωμένοι άνω των 80 ετών που θα νοσήσουν από τον κορωνοϊό μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι µε πολύ σοβαρές και επικίνδυνες για την ζωή τους επιπλοκές, ιδιαίτερα όταν έχουν υποκείμενα προβλήματα υγείας, όπως καρδιολογικά, αναπνευστικά, σακχαρώδη διαβήτη, νεοπλασίες. H πανδημία ανέτρεψε την κανονικότητα και την ρουτίνα των ηλικιωμένων, επηρέασε άμεσα την φροντίδα τους, ενώ κυριάρχησε ο φόβος της μόλυνσης, του θανάτου, της πιθανής απώλειας αγαπημένων προσώπων.
Μακροπρόθεσμα συμπτώματα
Σε μια πρόσφατη εργασία της ομάδας μας που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό JAMA έδειξε ότι οι μεγαλύτεροι ασθενείς με σύνδρομο απνοιών στον ύπνο, ή ιστορικό αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν μακροπρόθεσμα συμπτώματα μετά τη νόσο. Σε άλλες μελέτες, τα γνωσιακά προβλήματα συνδέθηκαν με την πρώιμη διάγνωση άνοιας.
Οι ασθενείς που πάσχουν από άνοια διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης και υψηλότερο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών και βέβαια νοσηλείας. Η πανδημία και η καραντίνα που ακολούθησε, οδήγησαν σε υψηλότερα ποσοστά διαταραχών συμπεριφοράς σε ασθενείς με άνοια. Είναι γνωστό ότι η άνοια επηρεάζει περίπου 50 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και ο αριθμός αυτός προβλέπεται να τριπλασιαστεί μέχρι το 2050. Η άνοια είναι μια ασθένεια με σημαντικές και παρατεταμένες επιπτώσεις στον ασθενή και την οικογένειά του και με τεράστιο κόστος για την κοινότητα.
Η εφαρμογή των μέτρων δημόσιας υγείας έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα δύσκολη σε νοσοκομειακές μονάδες ή σε γηροκομεία όπου η διασπορά της νόσου ήταν αυξημένη σε όλες τις φάσεις της πανδημίας.
Από το πρώτο κύμα, η επικινδυνότητα της πανδημίας για τους ασθενείς με άνοια προβλημάτισε την ιατρική κοινότητα. Το ανοσοποιητικό σύστημα των ηλικιωμένων διαφέρει πολύ από αυτό των νεαρών ενηλίκων και των μεσήλικων, ιδιαίτερα στην κυτταρική ανοσία. Ως εκ τούτου, οι ηλικιωμένοι χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή στην ανάπτυξη και εφαρμογή εμβολίων.
Σε αντίθεση μετά εμβόλια της γρίπης, τα νέα εμβόλια για τον κορωνοϊό αποδείχθηκαν ιδιαίτερα αποτελεσματικά στους υπερήλικες ασθενείς. Αν και οι περισσότεροι από τους ασθενείς με COVID-19 είναι κυρίως ασυμπτωματικοί, ή εμφανίζουν ήπια συμπτώματα, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία και ιδιαίτερα εκείνοι που πάσχουν από άλλες ασθένειες, όπως πνευμονικές ή καρδιακές παθήσεις, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν βαρύτερη νόσο.
Αυτό το καλοκαίρι με τις νέες μεταλλάξεις να συνδέονται με ηπιότερη νόσο, σχεδόν αποκλειστικά μόνο ηλικιωμένοι νοσηλεύονται. Μέχρι να διατεθούν τα νέα στοχευμένα εμβόλια, είναι άμεση προτεραιότητα η ολοκλήρωση του εμβολιασμού όλου του ευάλωτου πληθυσμού. Έτσι ακόμα και εάν μολυνθούν θα περάσουν ηπιότερα τη νόσο και κυρίως η πιθανότητα για την εμφάνιση συνδρόμου long covid, μειώνεται σημαντικά.
- Ο Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης είναι Καθηγητής Πνευμονολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
