Του Ιωάννη Κρασσά
«Ο πόλεμος αποτελεί πράξη βίας, η οποία αποσκοπεί στο εξαναγκασμό του αντίπαλου να υποκύψει στην θέλησή μας. Η στρατιωτική βία αποτελεί το αποκλειστικό μέσο διεξαγωγής του πολέμου, η οποία δεν είναι ούτε ανεξέλεγκτη ούτε τυφλή». Η χρήση της δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αποτελέσει αντικείμενο αυτοσχεδιασμού. Προέρχεται από πληθώρα μέσων ξηράς, θαλάσσης και αέρος, προϋποθέτει πολυεπίπεδη λεπτομερή σχεδίαση και πληθώρα συντονισμών. Όσοι συμμετέχουν στη διεξαγωγή του πολέμου πρέπει να έχουν εξειδικευμένες γνώσεις, δεξιότητες και προσόντα. Γι’ αυτό το σκοπό όλες οι χώρες που διατηρούν Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΔ) λειτουργούν σχολές για την εκπαίδευση των Αξιωματικών και των Υπαξιωματικών. Στην Ελλάδα η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων (ΣΣΕ) ιδρύθηκε το 1828, η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων (ΣΝΔ) το 1845 και η Σχολή Ικάρων (ΣΙ) το 1931, με σκοπό την εκπαίδευση των Αξιωματικών του στρατού, του ναυτικού και της αεροπορίας αντιστοίχως. Για τον ίδιο σκοπό ιδρύθηκαν, το 1884 η Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών (ΣΜΥ) του στρατού, το 1924 η Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών του Ναυτικού (ΣΜΥΝ) και το 1949 η Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών της Αεροπορίας (ΣΜΥΑ). Οι παραπάνω σχολές αφορούν όσες και όσους επιλέγουν να σταδιοδρομήσουν στις ΕΔ.
Ο Αμερικανός Στρατηγός Ντάγκλας Μακ Άρθουρ (1880-1964)], δύο χρόνια πριν από το θάνατό του, στην ιστορική ομιλία του στη Σχολή Αξιωματικών του Στρατού των ΗΠΑ (West Point) ανάφερε: «Εσείς είστε αυτοί που εκπαιδεύονται να πολεμούν. Το δικό σας είναι το επάγγελμα των όπλων, της θελήσεως για τη νίκη, της βεβαίας γνώσεως ότι στο πόλεμο δεν υπάρχει υποκατάστατο της νίκης, ότι εάν χάσετε το έθνος θα καταστραφεί, η μεγαλύτερη εμμονή της δημόσιας υπηρεσίας πρέπει να είναι το Καθήκον, η Πατρίδα και η Τιμή».
Η προετοιμασία των πολιτών για την εκτέλεση των στρατιωτικών τους καθηκόντων γίνεται κατά τη διάρκεια της θητείας τους στα κέντρα εκπαιδεύσεως και στις μονάδες που τοποθετούνται. Στην αρχαία Αθήνα οι έφηβοι στην ηλικία των 18 χρονών, σε επίσημη τελετή ενώπιον της «Εκκλησίας του Δήμου» στη Πνύκα, παραλάμβαναν ένα δόρυ και μία ασπίδα και στη συνέχεια υπηρετούσαν επί διετία στο στρατό. Η ανάληψη της ιεράς αυτής υποχρεώσεως συνοδεύονταν από τον «Όρκο των Αθηναίων Εφήβων ή της Αγραύλου» με τον οποίον δεσμευόντουσαν «Να μην ντροπιάσουν τα όπλα τα ιερά, να μην εγκαταλείψουν το συμμαχητή τους στη μάχη και την πατρίδα να παραδώσουν μεγαλύτερη και ισχυρότερη από ότι την παρέλαβαν». Με μοναδική αμοιβή την ηθική ικανοποίηση της εκτελέσεως του καθήκοντός τους ως πολιτών.
Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις
Τα αποτελέσματα των πανελλαδικών εξετάσεων του 2025 ανέδειξαν την απροθυμία των υποψηφίων να φοιτήσουν στις Σχολές των Ευελπίδων και των Ναυτικών Δοκίμων, η οποία συνοδεύτηκε με αντίστοιχη πτώση των βάσεων εισαγωγής. Τα τελευταία χρόνια όλα δείχνουν, ότι οι νέες και οι νέοι δεν επιθυμούν να σταδιοδρομήσουν σε στρατιωτικές ειδικότητες, οι οποίες σε περίπτωση πολέμου θα έχουν άμεση εμπλοκή στις επιχειρήσεις και θα υποφέρουν τις περισσότερες απώλειες. Στο πίνακα φαίνονται οι αριθμοί των κενών θέσεων των σχολών αξιωματικών του στρατού και του ναυτικού και των σχολών υπαξιωματικών των τριών κλάδων.
Η Τουρκική Απειλή
Μετά το 1974, όλες οι Ελληνικές Κυβερνήσεις έχουν καθορίσει ότι η κύρια στρατιωτική απειλή κατά της χώρας μας προέρχεται από την Τουρκία. Για το σκοπό αυτό διατηρούμε Στρατιωτικές, Ναυτικές και Αεροπορικές Δυνάμεις, προκειμένου να αμυνθούμε των εδαφών μας, της κυριαρχίας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Οι δυνατότητες του εχθρού επηρεάζουν καταλυτικά τη συγκρότηση, το μέγεθος και τα μέσα των ΕΔ, η συντήρηση των οποίων είναι επίπονη, δαπανηρή, χρονοβόρα και όχι ιδιαίτερα δημοφιλής διαδικασία. Η μη πλήρωση των προκηρυχθέντων θέσεων στις στρατιωτικές σχολές θα δημιουργήσει στο εγγύς μέλλον αριθμητικό πρόβλημα στη στελέχωση των Μονάδων του Στρατού και του Ναυτικού. Η μη προσέλκυση ικανού αριθμού υποψηφίων, προκειμένου να γίνεται η επιλογή των καλυτέρων, θα δημιουργήσει επιπλέον και ποιοτικό πρόβλημα. Τα παραπάνω θα έχουν αρνητική επίδραση στην επιχειρησιακή ετοιμότητα των ΕΔ. Το πρόβλημα είναι σύνθετο με πολλές παραμέτρους και για την αντιμετώπισή του θα πρέπει να εντοπισθούν τα αίτια απροθυμίας επιλογής των νέων να σταδιοδρομήσουν στα στρατιωτικά επαγγέλματα.
Το Πρόβλημα
Σύμφωνα με το οργανόγραμμα της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, ο αριθμός των αποφοίτων ετησίως θα πρέπει να είναι άνω των 200. Οι αποφοιτήσαντες από την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από το 2019 έως το 2025 ήσαν: Από τη Σχολή Αξιωματικών του Τουρκικού στρατού εξέρχονται κατ’ έτος περί τους 1.000 Αξιωματικούς, το 2024 ήσαν 960.
Το Δημογραφικό
Η στρατιωτική μας ισχύς είναι άμεσα συνδεδεμένη με το πληθυσμό. Το Δημογραφικό συνιστά το υπ’ αριθμόν 1 πρόβλημα για την πατρίδα μας, διότι συνδέεται άμεσα με την επιβίωση μας ως έθνους. Χωρίς λαό δεν υφίσταται κράτος, καθόσον αποτελεί ένα από τα τρία συστατικά στοιχεία του, μαζί με την επικράτεια και την εξουσία. Τα τελευταία 20 χρόνια ο πληθυσμός μας μειώνεται σταθερά. Το 2023 οι θάνατοι ήσαν διπλάσιοι των γεννήσεων, ενώ το 2024 ήσαν κατά 1,8 περισσότεροι. Η μείωση και η γήρανση του πληθυσμού επιδεινώνει όλα τα προβλήματα. Και επειδή «ενός κακού μύρια έπονται», το γεγονός ότι δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την επί της ουσίας υπαρξιακή απειλή για το έθνος μας, δεν μας αφήνει πολλά περιθώρια να αισθανόμαστε αισιόδοξοι για την επίλυση των λοιπών θεμάτων που μας ταλανίζουν.
Η Παρούσα Κατάσταση
Για το μόνιμο «εν όπλοις» προσωπικό υπάρχουν δυσεπίλυτα θέματα, ορισμένα των οποίων είναι κοινά, ενώ άλλα έχουν προκύψει λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του Στρατού, του Ναυτικού και της Αεροπορίας. Οι τρεις κλάδοι λειτουργούν υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης το οποίο είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) και αποτελεί μέρος της Δημόσιας Διοικήσεως, με ότι αυτό συνεπάγεται. Τούτων δοθέντων οι αιτίες της συρρικνώσεως του προσωπικού Ενόπλων Δυνάμεων δύνανται να χωρισθούν σε τρεις κατηγορίες:
Α΄ Κατηγορία
Κανόνες και Διαδικασίες Επαγγελματικής Ανελίξεως
Η Ανεπηρέαστη Αξιολόγηση. Κάθε θέση έχει διαφορετικές απαιτήσεις και εκάστη/έκαστος διαθέτει διαφορετικές δεξιότητες, επιδόσεις και γνώσεις. Η επιβράβευση των εργατικών, ο έλεγχος των οκνηρών και η απόλυση των παραβατικών μόνο ευεργετικά αποτελέσματα θα έχουν. Στη Σχολή Αξιωματικών του Στρατού των ΗΠΑ (West Point), από τους 1.300 που εισέρχονται, οι 300 (23%) δεν αποφοιτούν. Το 50% λόγω αποτυχίας στην ακαδημαϊκή εκπαίδευση, ενώ περίπου το ίδιο ποσοστό δεν ανταπεξέρχεται στις απαιτήσεις της στρατιωτικής εκπαιδεύσεως. Όσοι συλλαμβάνονται αντιγράφοντες τη πρώτη φορά επαναλαμβάνουν το έτος, ενώ τη δεύτερη αποβάλλονται. Παρόμοια ποσοστά έχει και η Βρετανική Σχολή Αξιωματικών Σαντχάρστ (Royal Military Academy Sandhurst). Στη σχολή Ευελπίδων στην εποχή μου (1974-78) λέγαμε ένα στοιχάκι, “Θα φας, θα πιείς, θα κοιμηθείς και αξιωματικός θα σηκωθείς”, το οποίο δυστυχώς εξακολουθεί να ισχύει, από τη στιγμή που αποφοιτούν άπαντες.
Η Αξιοκρατία. Το πρώτο σύνταγμα της Ελλάδος (Επίδαυρος 2α Ιανουαρίου 1822), στο 6ο άρθρο του προέβλεπε, «Ὅλοι οἱ Ἕλληνες εἰς ὅλα τὰ ἀξιώματα καὶ τὰς τιμὰς ἔχουσι τὸ αὐτὸ δικαίωμα, δοτὴρ δὲ τούτων μόνη ἡ ἀξιότης ἑκάστου». Η πρόταση αυτή θα πρέπει να αναρτηθεί σε κάθε χώρο στρατιωτικής εγκαταστάσεως, στα εξώφυλλα όλων των υπηρεσιακών εντύπων και των φακέλων, να μεταδίδεται δια μεγάφωνών κατά τακτά χρονικά διαστήματα και να αποστέλλεται καθημερινώς στα κινητά και τους υπολογιστές όλων των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων.
Η Διαφάνεια. Η αποστολή της ανεξάρτητης Αρχής Διαφάνειας της Ελλάδος αφορά: «Στο δημόσιο ήθος, τις κοινωνικές αξίες και την ποιότητα της δημοκρατίας μας. Για αυτούς τους λόγους, o πυρήνας των αρμοδιοτήτων βασίζεται στην ανάγκη αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς». Για να υπάρξει διαφάνεια θα πρέπει να υπάρχει αξιολόγηση και αξιοκρατία. Όποιος τις παραβιάζει ανεξαρτήτως θέσεως και βαθμού να απολύεται πάραυτα.
Β΄ Κατηγορία
Μέριμνες του Προσωπικού
Οικονομικές Απολαβές. Οι πάσης φύσεως χρηματικές απολαβές (μισθοί, συντάξεις, έξοδα μεταθέσεων, αποζημιώσεις υπηρεσιών) πρέπει να αντιστοιχούν στο είδος της προσφερόμενης υπηρεσίας, όσον αφορά την επικινδυνότητα, τις ώρες εργασίας, στα απαιτούμενα προσόντα και τα αποτελέσματα σύμφωνα με τους τεθέντες στόχους. Η ισοπέδωση που επικρατεί στο όνομα της ισότητος έχει χαμηλώσει την ποιότητα. Η φράση “Βρέξει χιονίσει η καραβάνα θα γεμίσει” εκπέμπει μια αμεριμνησία και μια απάθεια καταβολής προσπάθειας, η οποία έχει δημιουργήσει μια παθογόνο νοοτροπία που δύσκολα εκριζώνεται.
Νοσοκομειακή και Ιατροφαρμακευτική Περίθαλψη. Δυστυχώς δεν είναι αυτονόητη, ούτε δεδομένη και έχει καταλυτική επίδραση στο ηθικό και την αξιοπρέπεια του προσωπικού.
Μέριμνα των Οικογενειών. Αφορά στις συνθήκες διαβιώσεως και της φροντίδος των οικογενειών (στέγη, παιδικοί σταθμοί κλπ), αλλά και τη διευκόλυνση συνυπηρετήσεως με την/τον σύζυγο.
Εργασιακό Περιβάλλον. Η καταλληλόλητα, λειτουργικότητα και συντήρηση των πάσης φύσεως χώρων εργασίας και διαμονής του προσωπικού, θα αυξήσει την απόδοσή και το ηθικό του.
Γ΄ Κατηγορία
Ηθικό
Οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν αρκεί απλώς να υφίστανται, αλλά θα πρέπει να είναι σε θέση να μάχονται. Οι ενόπλως υπηρετούντες την πατρίδα ορκίζονται να υπερασπίζονται μέχρι της τελευταίας ρανίδος (σταγόνα) του αίματός των τις σημαίες, ενώ οφείλουν να μάχονται και να θυσιάζονται και να μην παραδίδονται. Δεν υπάρχουν εκπτώσεις στην εκτέλεση της αποστολής τους, οι οποίες να τούς επιτρέπουν να ενεργούν μέχρι του σημείου που δύνανται, ή είναι ανθρωπίνως δυνατόν. Το ευγενές αυτό ιδανικό αποτελεί το θεμέλιο της προς πόλεμο προπαρασκευής και της επιβιώσεως του έθνους, αλλά συγχρόνως έρχεται σε σύγκρουση με το αυθύπαρκτο σ’ όλους τους ανθρώπους δικαίωμα της υπερασπίσεως της υπάρξεως τους. Όσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος, τόσο μεγαλύτερη ψυχική και πνευματική προσπάθεια απαιτείται για τον έλεγχο του ενστίκτου της επιβιώσεως. Το ιδεώδες αυτό αποτελεί την ουσία του στρατιωτικού επαγγέλματος και δεν μπορεί να το εμφυσήσεις, ή να το ενστερνισθείς εάν δεν το πιστεύεις. Το ηθικό ή φρόνημα απορρέει από την φιλοπατρία, την καρτερία, την ανδρεία, τη πειθαρχία και το στρατιωτικό πνεύμα και αποτελεί το αναντικατάστατο συστατικό που επιβάλλεται να διαθέτει το προσωπικό. Δεν αποτελεί προϊόν προς πώληση, αλλά «κτίζεται» με επίπονη και μακροχρόνια προσπάθεια, αλλά δυστυχώς μπορεί να καταπέσει ταχέως.
Ο πατριωτισμός υπάρχει στην ψυχή όλων των ανθρώπων, αποτελεί το βασικό συστατικό της εθνικής ενότητος και είναι υπεράνω όλων. Η χαλάρωση του πατριωτικού αισθήματος ελαττώνει σημαντικά της πιθανότητες νίκης. Η διατήρηση και τόνωση της πατριωτικής φλόγας αποτελεί πρωταρχικό καθήκον των γονέων, των δασκάλων, των διαμορφωτών της κοινής γνώμης (ΜΜΕ) και της πνευματικής ηγεσίας της χώρας. Κυρίως όμως αποτελεί καθήκον των κυβερνώντων.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Ο φιλόσοφος Πυθαγόρας (580-490 π.Χ) είπε: «Ἀρχή πολιτείας, ἀπάσης νέων τροφᾶ (Θεμέλιο κάθε πολιτείας είναι η ανατροφή των νέων)». Οι επιλογές μας σχετικά με την εκπαίδευση και τη διαπαιδαγώγηση της νεολαίας χρειάζεται ολική αναθεώρηση. Οφείλουμε να προβάλλουμε πρότυπα και αξίες που έχουν αντέξει στο χρόνο και τυγχάνουν παγκόσμιας αναγνωρίσεως.
Η απαξίωση του στρατιωτικού επαγγέλματος συνδέεται με την αδιαφορία σε ότι έχει να κάνει με την αποδοχή του καθήκοντος μας προς τη πατρίδα και αποτελεί φυσικό επακόλουθο της πνευματικής παρακμής του εκφυλισμού και της παραιτήσεως των Ελλήνων. Έχουμε χάσει το προσανατολισμό και τη κατεύθυνσή μας.
Η πατρίδα είναι υπεράνω κυβερνήσεων, πολιτικών ιδεολογιών και κόμματων. Όσοι πιστεύουμε ότι είμαστε παιδιά της, επωμιζόμαστε το ιερό χρέος να τη διατηρούμε ζωντανή μέσα στη συνείδησή μας, απαλλαγμένη από τα πρόσκαιρα, τα αναξιοπρεπή και τα ιδιοτελή αλλιώς θα χαθεί και μαζί της θα χαθούμε και εμείς. Το συναίσθημα αυτό προέρχεται από την αποδοχή ότι από την πατρίδα εκπορεύεται η πνευματική και ηθική υπόστασή μας ως ανθρώπινων όντων, η οποία αποτελεί δημιούργημα της πορείας μας ως λαού δια μέσου των αιώνων. Ο ποιητής Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879), το περιέγραψε πολύ παραστατικά στο ποίημά του ” Η προς την πατρίδα αγάπη μου”: «Νιώθω για σε πατρίδα μου στα σπλάχνα χαλασμό».
- Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.
