* Εκδόθηκε διευκρινιστική Εγκύκλιος του ΥΠΕΚΑ
* Δεν είναι αμειβόμενος χρόνος εργασίας ο χρόνος μετάβασης και αποχώρησης προς/από την επιχείρηση
* Εξαιρούνται εργάτες γης, αλιεργάτες, εργαζόμενοι σε οικοδομοτεχνικά έργα και δικηγόροι με πάγια αντιμισθία
Των Αλέξη Π. Μητρόπουλου- Αγγελικής Α. Μητροπούλου*
Με το άρθρο 74 του ν. 4808/2021 (ΦΕΚ Α 101) και με την υπ’ αριθ. 49758/26-5-2022 υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β 2668), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, θεσπίστηκε νομικό πλαίσιο για την ψηφιακή οργάνωση του χρόνου εργασίας και την ψηφιακή κάρτα εργασίας.
Σύμφωνα με την παρ.1 του Μέρους Α της ανωτέρω ΥΑ, όλες οι επιχειρήσεις-εργοδότες της χώρας υποχρεούνται να διαθέτουν και να λειτουργούν ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων τους, με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας, άμεσα συνδεδεμένο και διαλειτουργικό, σε πραγματικό χρόνο, με το Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ». Η μέτρηση του χρόνου εργασίας πραγματοποιείται με τη χρήση ψηφιακής κάρτας εργασίας.
Περαιτέρω, με την παρ.2 του Μέρους Α, όπως τροποποιήθηκε με τις υπουργικές αποφάσεις με αριθ. 113169/27-12-2023 (ΦΕΚ Β 7421) και 24595/28-3-2024 (ΦΕΚ Β 1966), προσδιορίζεται το πεδίο εφαρμογής τού συστήματος της ψηφιακής κάρτας εργασίας, το οποίο περιλαμβάνει:
-Το σύνολο των τραπεζών και τα σούπερ μάρκετ με πάνω από 250 εργαζόμενους, από 1-7-2022.
-Τις εταιρείες φύλαξης και ιδιωτικής ασφάλισης, από 16-2-2023.
-Τις ΟΣΕ Α.Ε., ΕΡΓΟΣΕ, Σταθερές Συγκοινωνίες Α.Ε, ΟΣΥ, ΟΑΣΑ, ΟΣΕΘ, ΟΑΣΘ, Αττικό Μετρό, Κτιριακές Υποδομές Α.Ε., Εγνατία Οδός Α.Ε., ΕΥΔΑΠ, ΕΛΤΑ, Hellenic Train και την Ελληνική Εταιρεία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Υλικού, από 22-3-2023.
-Τις επιχειρήσεις που ανήκουν στον κλάδο της βιομηχανίας (πλην αυτών με ΚΑΔ 19, 3011 και 3012 και των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων Α.Β.Ε.Ε (ΕΒΟ- ΠΥΡ ΚΑΛ), από 1-1-2024.
-Τις επιχειρήσεις που ανήκουν στον κλάδο του λιανικού εμπορίου (με κύριο ΚΑΔ 47) από 1-1-2024.
Οι ανωτέρω επιχειρήσεις-εργοδότες υποχρεούνται, με βάση τις σχετικές υπουργικές αποφάσεις, από τις ως άνω ημερομηνίες, να διαθέτουν και να ενεργοποιούν αντιστοίχως, σύστημα ψηφιακής κάρτας εργασίας για το σύνολο των εργαζομένων τους (με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας), που απασχολούνται με φυσική παρουσία στον χώρο παροχής εργασίας της επιχείρησης, περιλαμβανομένων και των εργαζομένων που απασχολούνται στις ανωτέρω επιχειρήσεις μέσω δανεισμού.
Σύμφωνα με τις παραπάνω διευκρινίσεις, η έναρξη του χρόνου εργασίας που αμείβεται συμπίπτει με την είσοδο του εργαζόμενου στην επιχείρηση και τη φυσική του παρουσία εντός των εγκαταστάσεών της. Δεν χαρακτηρίζεται χρόνος εργασίας (και συνεπώς δεν αμείβεται) ο χρόνος μετάβασης από και προς την εργασία.
Προκειμένου να εφαρμοστεί με τον καλύτερο τρόπο το σύστημα ψηφιακής κάρτας, να διευκολυνθεί το ελεγκτικό έργο από την Επιθεώρηση Εργασίας, αλλά και για να αποσαφηνιστούν ερωτήματα που τέθηκαν στην αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Εργασίας, εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 37271/21-6-2024 Ερμηνευτική Εγκύκλιος του ΥΠΕΚΑ, στην οποία διευκρινίζονται τα εξής:
1. Γενικά για την πρώτη φάση χρήσης της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Κριτήριο για την αμοιβή τής εργασίας η φυσική παρουσία τού εργαζόμενου στις εγκαταστάσεις τής επιχείρησης
Σε πρώτη φάση και μέχρι την ολοκλήρωση της πλήρους εφαρμογής τού συστήματος της ψηφιακής κάρτας στο σύνολο των επιχειρήσεων-εργοδοτών της χώρας, η μέτρηση του χρόνου εργασίας με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας περιορίζεται μόνο στη μέτρηση του χρόνου κατά τον οποίο οι εργαζόμενοι των ενταγμένων επιχειρήσεων απασχολούνται με φυσική παρουσία στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης.
Συνεπώς, η σήμανση της ψηφιακής κάρτας απεικονίζει την πρώτη είσοδο και την τελευταία έξοδο από τις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης, η οποία, σε περιπτώσεις εργαζομένων που δεν ξεκινούν ή δεν ολοκληρώνουν την εργασία τους σε αυτές, δεν ισοδυναμεί με μέτρηση του συνολικού ημερήσιου χρόνου απασχόλησής τους. Για τη μέτρηση του συνολικού χρόνου ημερήσιας απασχόλησης των εργαζομένων συνυπολογίζεται το προδηλωθέν ωράριο στην Ψηφιακή Οργάνωση του Χρόνου Εργασίας στο Π/Σ «ΕΡΓΑΝΗ», το προγραμματισμένο ωράριο και η σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας.
2. Ποιες επιχειρήσεις εντάσσονται στον μηχανισμό τής Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας από 1-7-2024 (αναβολή από 1-1-2024)
Για δύο νέους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που εντάχθηκαν στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας από την 1-1-2024, ως ανωτέρω, δηλαδή τον κλάδο της βιομηχανίας και τον κλάδο του λιανεμπορίου, διευκρινίζονται τα εξής:
α) Εφόσον ο κύριος ΚΑΔ εργοδότη/επιχείρησης στο TAXIS έχει πρώτα δύο ψηφία από 10 έως και 33 και το 47 (με εξαίρεση το διψήφιο 19, τα τετραψήφια 3011, 3012 και 3315 και τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα Α.Β.Ε.Ε ΕΒΟ και ΠΥΡΚΑΛ), όλοι οι εργαζόμενοι, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που απασχολούνται σε υποκαταστήματά του, σε ενταγμένους ΚΑΔ, υπάγονται στο Μηχανισμό της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Συνεπώς, όταν ο κύριος ΚΑΔ εργοδότη στο TAXIS είναι μεν ένας από τους εντασσόμενους, αλλά υφίστανται υποκαταστήματα που ανήκουν σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας (π.χ. ξενοδοχεία, εστίαση, γυμναστήρια) που δεν έχουν ενταχθεί έως τώρα στην ψηφιακή κάρτα και οι οποίοι, λόγω της ιδιαιτερότητάς τους, θα ενταχθούν σε επόμενο στάδιο, δεν υφίσταται υποχρέωση εφαρμογής τού μηχανισμού της ψηφιακής κάρτας στην παρούσα φάση για το υποκατάστημα.
β) Σε περιπτώσεις επιχειρήσεων που ο κύριος ΚΑΔ εργοδότη στο TAXIS υπάγεται στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας εργασίας και εκτελούνται πολλαπλές δραστηριότητες στον ίδιο χώρο, εκ των οποίων κάποιες δεν έχουν υπαχθεί ακόμα στην ψηφιακή κάρτα (π.χ. εστίαση), δεν υπάρχει υποχρέωση εφαρμογής τού μηχανισμού για το σύνολο των εργαζομένων της επιχείρησης αυτής, αφού είναι εξαιρετικά δύσκολο, κατά την ελεγκτική διαδικασία, να γίνει διαχωρισμός των δραστηριοτήτων. Για παράδειγμα, επιχείρηση που έχει υπαχθεί στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας εργασίας, βάσει κύριου ΚΑΔ εργοδότη στο TAXIS, και εντός των κτιριακών εγκαταστάσεών της υφίσταται ταυτόχρονα παρασκευαστήριο προϊόντων ζύμης, γλυκών κλπ, τμήμα πώλησης προϊόντων, καθώς και χώρος με τραπεζοκαθίσματα για εξυπηρέτηση πελατών, δεν έχει υποχρέωση εφαρμογής τού συστήματος της ψηφιακής κάρτας εργασίας για το σύνολο των εργαζομένων της.
γ) Εξαίρεση από την εφαρμογή τού συστήματος της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας για το σύνολο των εργαζομένων του εργοδότη/επιχείρησης υφίσταται όταν ο εργοδότης/επιχείρηση εντάσσεται μεν στον μηχανισμό τής ψηφιακής κάρτας εργασίας βάσει κύριου ΚΑΔ στο TAXIS, αλλά ο ΚΑΔ αυτός δεν παράγει οικονομική δραστηριότητα (δηλαδή μηδενική, που αποδεικνύεται από το έντυπο Ε3) και ο δευτερεύων ΚΑΔ, που αποτελεί την κυρίαρχη οικονομικά επιχειρηματική δραστηριότητα, δεν είναι ενταγμένος ΚΑΔ.
δ) Εφόσον ο κύριος ΚΑΔ εργοδότη/επιχείρησης στο TAXIS δεν ανήκει στους κλάδους που έχουν ενταχθεί στον μηχανισμό της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, τότε δεν εντάσσεται στον μηχανισμό της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας το σύνολο της επιχείρησης, ακόμα και αν τα υποκαταστήματα έχουν ΚΑΔ που, με βάση τις σχετικές ΥΑ, εντάσσονται στον Μηχανισμό της Κάρτας Εργασίας.
3. Εξαιρέσεις από την Ψηφιακή Οργάνωση του Χρόνου Εργασίας και από τον Μηχανισμό της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Εξαιρούνται εργάτες γης, αλιεργάτες, εργαζόμενοι σε οικοδομοτεχνικά έργα και δικηγόροι με πάγια αντιμισθία
Από την υποχρέωση Ψηφιακής Οργάνωσης του Χρόνου Εργασίας στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, εξαιρούνται:
α) Οι φορείς του Δημοσίου και τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου εν γένει, που απασχολούν υπάλληλους Ι.Δ.Α.Χ. ή Ι.Δ.Ο.Χ., εφόσον ισχύουν για αυτούς οι ρυθμίσεις του Ενιαίου Μισθολογίου (ν. 4354/2015) και δεν έχουν εφαρμογή σε αυτούς οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας για την υπερεργασία και την υπερωριακή απασχόληση (άρθρο 58, ν. 4808/2021).
Η εξαίρεση αυτή υφίσταται και στις περιπτώσεις φορέων του Δημοσίου και ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ που απασχολούν υπάλληλους Ι.Δ.Α.Χ. ή Ι.Δ.Ο.Χ. σε έργα/προγράμματα (π.χ. Ε.Λ.Κ.Ε.) που χρηματοδοτούνται από ιδιωτικούς, διεθνείς και ίδιους πόρους και οι πάσης φύσεως αποδοχές τους καταβάλλονται μέσω της Ενιαίας Αρχής Πληρωμής.
β) Τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα Α.Β.Ε.Ε. (ΕΒΟ – ΠΥΡΚΑΛ) καθώς και οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους κλάδους της ενέργειας, των πετρελαιοειδών, των ορυχείων και των ναυπηγείων, για το σύνολο των δραστηριοτήτων τους, ανεξάρτητα αν ο ΚΑΔ αυτός είναι κύριος ή δευτερεύων, και σε κάθε περίπτωση εφόσον οι δραστηριότητες αυτές αποτελούν την κυρίαρχη οικονομικά επιχειρηματική δραστηριότητα του εργοδότη/επιχείρησης γεγονός που αποδεικνύεται από το έντυπο Ε3.
Στην υπ’ αριθ. 37271/21-6-2024 Ερμηνευτική Εγκύκλιο αναφέρεται ενδεικτικά ο κλάδος των ναυπηγείων, η εξαίρεση του οποίου συμπεριλαμβάνει και παρεμφερείς δραστηριότητες (π.χ. επισκευή και συντήρηση πλοίων, σκαφών, αεροσκαφών κ.λπ.) και ο κλάδος των ορυχείων, η εξαίρεση του οποίου συμπεριλαμβάνει και παρεμφερείς δραστηριότητες (π.χ. λατομεία).
γ) Επίσης εξαιρούνται οι εργάτες γης, οι αλιεργάτες, οι εργαζόμενοι σε οικοδομοτεχνικά έργα και οι δικηγόροι που αμείβονται με πάγια αντιμισθία.
Τέλος, επισημαίνεται ότι δεν υπάρχει προς το παρόν δυνατότητα προαιρετικής ένταξης στον Μηχανισμό της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Συνεπώς, για τις επιχειρήσεις/εργοδότες που δεν έχουν ενταχθεί έως τώρα στον σχετικό μηχανισμό, η υπαγωγή θα πραγματοποιηθεί σταδιακά ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητος ή/και ανά πλήθος εργαζομένων που απασχολούν, ενώ για τις προθεσμίες και τις λοιπές λεπτομέρειες υπαγωγής, θα ακολουθήσουν σχετικές ανακοινώσεις.
4. Σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Αποκλίσεις μεταξύ του δηλωθέντος ωραρίου στην Ψηφιακή Οργάνωση του Χρόνου Εργασίας και σημάνσεων («χτυπημάτων») της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας
Με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας, σημαίνεται η πρώτη είσοδος και η τελευταία έξοδος από τις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης, η οποία -σε συνδυασμό με το συμβατικό προδηλωθέν και το προγραμματισμένο ημερήσιο ωράριο στο Π/Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»-, παράγει αποτελέσματα σε σχέση με τον πραγματικό ημερήσιο χρόνο απασχόλησης των εργαζομένων, όπως την ώρα έναρξης και λήξης της εργασίας, τη διάρκεια του διαλείμματος, καθώς και την υπέρβαση του νόμιμου ωραρίου εργασίας.
Γενικά, η σήμανση της ψηφιακής κάρτας θα πρέπει να είναι σύμφωνη με την πραγματική έναρξη ή την πραγματική λήξη της απασχόλησης στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης. Σε αντίθετη περίπτωση επιβάλλονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις. Αυτό σημαίνει ότι, αν βρεθεί εργαζόμενος να εργάζεται στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης πριν την έναρξη του ψηφιακά δηλωθέντος ωραρίου εργασίας του και δεν έχει σημάνει την κάρτα του ή εάν βρεθεί να εργάζεται αφού έχει σημάνει την κάρτα του κατά τη λήξη του ψηφιακά δηλωθέντος ωραρίου του, τότε επιβάλλονται κυρώσεις.
Επιπλέον αποκλίσεις μεταξύ του ψηφιακά δηλωθέντος ωραρίου και της σήμανσης της ψηφιακής κάρτας, χωρίς τροποποίηση του ωραρίου εργασίας, θεωρούνται αποδεκτές όταν αυτές δικαιολογούνται από τη φύση της εργασίας ή από τον τρόπο οργάνωσης της εργασίας.
Για παράδειγμα, πωλητής με ωράριο 9:00-17:00, οπότε ξεκινάει την εργασία του σε πελάτη και σημαίνει την κάρτα του κατά την πρώτη είσοδο στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης στις 12:00. Αν ο εν λόγω εργαζόμενος αποχωρήσει στις 17:00 και σημάνει την κάρτα του κατά την έξοδό του, η σχετική απόκλιση μεταξύ πραγματικής έναρξης και λήξης της εργασίας και των σημάνσεων της ψηφιακής κάρτας δεν αποτελεί πρόβλημα. Αντιθέτως, αποκλίσεις μεταξύ του ψηφιακά δηλωθέντος ωραρίου και της σήμανσης της ψηφιακής κάρτας που σηματοδοτούν υπερβάσεις του ημερήσιου ωραρίου εργασίας, υπόκεινται σε έλεγχο από την Επιθεώρηση Εργασίας για να διαπιστωθεί αν έχουν τηρηθεί όλες οι προβλεπόμενες από την Εργατική Νομοθεσία διαδικασίες.
Στην υπ’ αριθ. 37271/21-6-2024 Ερμηνευτική Εγκύκλιο επισημαίνεται επίσης ότι είναι δεκτή η «ευέλικτη προσέλευση» και σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας, κατόπιν ρητής συμφωνίας του εργοδότη με τον εργαζόμενο και για ευέλικτη προσέλευση μέχρι 120 λεπτά.
Εξάλλου, με το άρθρο 22 του ν.5053/2023 παρέχεται η δυνατότητα στις επιχειρήσεις που έχουν ενταχθεί στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας εργασίας, εφόσον το επιθυμούν, να μην καταχωρίζουν εκ των προτέρων τις αλλαγές ή την τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή την υπερωριακή απασχόληση πριν από την έναρξη πραγματοποίησής τους, αλλά έως και την τελευταία ημέρα του τρέχοντος ή του επόμενου ημερολογιακού μήνα, κατά περίπτωση, αφού έχουν υποβάλλει την «Ψηφιακή Δήλωση επιλογής προαναγγελτικού ή απολογιστικού συστήματος καταχώρισης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών». Η δυνατότητα επιλογής απολογιστικού συστήματος καταχώρισης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών είναι εφικτή για την πλήρη επιχειρησιακή εφαρμογή του «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ», από την 1-7-2024.
Επίσης επισημαίνεται ότι σε καμία περίπτωση δεν είναι επιτρεπτή η μονομερής χρέωση ημερών αδείας ή ο συμψηφισμός των αποδοχών των εργαζομένων από τους εργοδότες λόγω μη ορθής χρήσης της ψηφιακής κάρτας εργασίας καθώς και το κλείσιμο της ημερήσιας χρονοπαρουσίας μονομερώς από τον εργοδότη.
5. Περιπτώσεις δικαιολογημένης μη σήμανσης της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Εξαιρούνται τηλε-εργαζόμενοι, ιατρικοί επισκέπτες και διευθυντικά στελέχη
Παρότι η σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας αποτελεί υποχρέωση όλων των εργαζομένων που απασχολούνται με φυσική παρουσία στο χώρο παροχής εργασίας τήης επιχείρησης, υφίστανται περιπτώσεις όπου η μη σήμανση θεωρείται δικαιολογημένη και σε περίπτωση ελέγχου από την Επιθεώρηση Εργασίας δεν επιφέρει κυρώσεις. Οι περιπτώσεις αυτές είναι:
– Οι εργαζόμενοι με τηλεργασία.
– Ειδικές κατηγορίες εργαζομένων με μη σταθερό τόπο παροχής εργασίας, ο οποίος μεταβάλλεται συνεχώς μέσα στην ημέρα (π.χ. ιατρικοί επισκέπτες, επιθεωρητές πωλήσεων, περιοδεύοντες πωλητές, τεχνικοί, οδηγοί, εργαζόμενοι που επισκέπτονται τους πελάτες του εργοδότη τους, διαφημιστές κ.ά.)
– Τα διευθυντικά στελέχη (εργαζόμενοι με θέση εποπτείας ή διεύθυνσης ή εμπιστευτική).
6. Ειδικές περιπτώσεις εφαρμογής τής Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας (εταιρίες security, εργαζόμενοι με δανεισμό και υπεργολαβία). Δεν αμείβεται ο χρόνος προετοιμασίας εντός τής επιχείρησης!
α) Σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας για εργαζόμενους σε επιχειρήσεις παροχής ιδιωτικής προστασίας και δραστηριότητες υπηρεσιών συστημάτων προστασίας (Security)
Οι επιχειρήσεις αυτές αποτελούν μια ειδική κατηγορία επιχειρήσεων εκ της φύσεως της δραστηριότητάς τους, αλλά και εκ των περιστάσεων γενικότερα, καθώς οι εργαζόμενοι των εν λόγω εταιρειών παροχής φύλαξης και προστασίας, ως επί το πλείστον, δεν έχουν φυσική παρουσία στις εγκαταστάσεις ή στην έδρα της επιχείρησης εργοδότη τους .
Η σήμανση της ψηφιακής κάρτας των εργαζομένων αυτών πρέπει να λαμβάνει χώρα οπουδήποτε παρέχονται οι υπηρεσίες τους με φυσική παρουσία, είτε πρόκειται για τις εγκαταστάσεις της επιχείρησης που τους απασχολεί, είτε πρόκειται για χώρο ή τόπο εγκατάστασης άλλης επιχείρησης στην οποία παρέχουν τις σχετικές υπηρεσίες φύλαξης και προστασίας.
β) Σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας για εργαζόμενους σε επιχειρήσεις που ανήκουν στον κλάδο της βιομηχανίας και έχουν ενταχθεί στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας από 1-1-2024
Συχνά στις βιομηχανίες, απαιτείται χρόνος προετοιμασίας των εργαζομένων, πριν την ανάληψη υπηρεσίας και μετά την λήξη της. Στην περίπτωση αυτή, ο χρόνος προετοιμασίας (που δεν δύναται να υπερβαίνει τα 30 λεπτά προ της έναρξης και τα 30 λεπτά μετά τη λήξη της εργασίας), δεν αποτελεί χρόνο εργασίας και συνεπώς η σήμανση της ψηφιακής κάρτας για την εν λόγω κατηγορία εργαζομένων θα πρέπει να λαμβάνει χώρα (για την έναρξη) μετά το πέρας της ολοκλήρωσης του χρόνου προετοιμασίας για ανάληψη υπηρεσίας και (για τη λήξη) πριν την έναρξη του χρόνου προετοιμασίας για αποχώρηση.
γ) Σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας για εργαζόμενους με δανεισμό
Ως δανεισμός ορίζεται η τριμερής σχέση, κατά την οποία ο αρχικός εργοδότης παραχωρεί (δηλαδή δανείζει) τις υπηρεσίες του εργαζόμενού του, με τη συγκατάθεση του τελευταίου, σε τρίτο εργοδότη για κάποιο χρονικό διάστημα και με σκοπό να χρησιμοποιηθεί από αυτόν για τις ανάγκες του και κάτω από τη δική του ευθύνη, χωρίς όμως να διακόπτεται ο ενοχικός δεσμός τού εργαζομένου με τον αρχικό εργοδότη.
Δεδομένου ότι, κατά τη διάρκεια του δανεισμού, ο τρίτος (έμμεσος) εργοδότης είναι αυτός που ασκεί το διευθυντικό δικαίωμα και συνεπώς καθορίζει τους ουσιαστικούς και τυπικούς όρους εργασίας του εργαζομένου, δηλαδή το είδος και τον τόπο εργασίας, ασκεί έλεγχο και εποπτεία σ’ αυτόν και ρυθμίζει τα χρονικά όρια εργασίας του, ο έμμεσος εργοδότης είναι και αυτός που, κατά τη διάρκεια του δανεισμού, υποχρεούται να τηρεί τους αναγκαστικούς κανόνες της Εργατικής Νομοθεσίας (π.χ. τις διατάξεις για τα χρονικά όρια εργασίας και τις υπερωρίες, τις διατάξεις για την εργασία Κυριακών/ αργιών κ.ά.) και δεσμεύεται για την παροχή αμοιβής για πρόσθετη εργασία, υπερεργασία, υπερωρία και απασχόληση κατά ημέρα Κυριακή ή ημέρες αργίας, καθώς και για τήρηση των διατάξεων περί χρονικών ορίων εργασίας.
Επομένως ο έμμεσος εργοδότης είναι αυτός που βαρύνεται με την υποχρέωση εφαρμογής του συστήματος της ψηφιακής κάρτας εργασίας, σε περίπτωση που η επιχείρηση του εντάσσεται, με βάση τον κύριο ΚΑΔ εργοδότη στο TAXIS, στο σύστημα της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Το ίδιο ισχύει και όταν ο έμμεσος εργοδότης απασχολεί εργαζόμενους μέσω Επιχείρησης Προσωρινής Απασχόλησης (Ε.Π.Α.).
Αντιστρόφως, εφόσον ο έμμεσος εργοδότης είναι επιχείρηση που ο κύριος ΚΑΔ της δεν περιλαμβάνεται στους υπόχρεους για τήρηση του μηχανισμού της ψηφιακής κάρτας εργασίας, οι εργαζόμενοί του καθώς όσοι έχουν παραχωρηθεί σε αυτόν μέσω δανεισμού, δεν έχουν υποχρέωση να διαθέτουν και να ενεργοποιούν ψηφιακή κάρτα εργασίας, ακόμα και αν οι τελευταίοι, είναι εργαζόμενοι επιχείρησης/εργοδότη που έχει ενταχθεί στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας εργασίας.
δ) Εργαζόμενοι σε «επιχειρήσεις-παρόχους» (εργολάβους)
Ως προς τις «επιχειρήσεις-παρόχους» (δηλαδή εργολάβους), που συνάπτουν συμβάσεις παροχής έργου, το καθοριστικό στοιχείο της σύμβασης, είναι το αποτέλεσμα της εργασίας και όχι η εργασία καθ’ εαυτή, καθ’ όλο το χρόνο της εκτέλεσης του έργου. Συνεπώς, είναι δυνατόν, στο πλαίσιο σύμβασης παροχής έργου, το έργο να παρέχεται εντός ή εκτός των εγκαταστάσεων του εργολάβου ή ο τόπος παροχής της εργασίας να αλλάζει συχνά ή να απαιτεί συνεχείς μετακινήσεις ανάλογα με τις εργασίες που πρέπει να εκτελεστούν για την ολοκλήρωση του έργου.
Περαιτέρω, η «επιχείρηση-πάροχος» (δηλ. ο εργολάβος) ασκεί επί του προσωπικού του πειθαρχική εξουσία, ελέγχει αυτό από πλευράς έγκαιρης προσέλευσης και γενικά παρουσίας στο χώρο εργασίας, καθορίζει τυχόν ζητήματα εναλλαγής ομάδων εργασίας, είναι η μόνη αρμόδια να χορηγεί άδειες απουσίας λόγω ασθένειας ή για άλλους λόγους, να διακανονίζει τη χορήγηση ετήσιων κανονικών αδειών με αποδοχές να ορίζει το χρόνο διαλείμματος και να επιλύει κάθε τρέχον εργασιακό πρόβλημα του εν λόγω προσωπικού στο χώρο εργασίας.
Συνεπώς το απασχολούμενο για την εκτέλεση του αναληφθέντος έργου προσωπικό προσλαμβάνεται και τελεί υπό το διευθυντικό δικαίωμα της «επιχείρησης –παρόχου» που είναι και η αποκλειστικά υπόχρεη να καταβάλλει σε αυτό τις συμφωνηθείσες ή νόμιμες αποδοχές, καθώς και να καλύπτει αυτό από κοινωνικοασφαλιστικής πλευράς καταβάλλοντας τις ασφαλιστικές του εισφορές.
Έτσι, στην υπ’ αριθ. 37271/21-6-2024 Ερμηνευτική Εγκύκλιο του ΥΠΕΚΑ επισημαίνονται τα εξής:
Όταν ο εργολάβος έχει κύριο ΚΑΔ στο TAXIS και η εργασία που απαιτείται για την ολοκλήρωση του έργου παρέχεται από τον ίδιο ή από τρίτους που έχουν προσληφθεί από αυτόν για την ολοκλήρωση του έργου, εντός των κτιριακών εγκαταστάσεων του εργολάβου, τότε είναι σαφές ότι οι εργαζόμενοι του εργολάβου έχουν υποχρέωση για σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας.
Αντιθέτως, όταν οι εργασίες που απαιτούνται για την εκτέλεση του έργου, εκτελούνται από εργαζόμενους του εργολάβου στις εγκαταστάσεις άλλου εργοδότη, χωρίς να υφίσταται καθεστώς μίσθωσης ή υπομίσθωσης, δεν υπάρχει υποχρέωση σήμανσης της ψηφιακής κάρτας των εργαζομένων του εργολάβου στις εγκαταστάσεις του άλλου εργοδότη, ακόμα και αν ο εργολάβος έχει ενταχθεί στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας εργασίας.
Συμπερασματικά, η διευκρινιστική Εγκύκλιος 37271/21-6-2024 του ΥΠΕΚΑ απαντάει πράγματι σε αρκετά πρακτικά ζητήματα που απασχολούν επιχειρήσεις και εργαζόμενους. Όμως τα αρνητικά σημεία τού θεσμού της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας (προσέλευση και αποχώρηση από την επιχείρηση χωρίς αμοιβή, προετοιμασία εντός της επιχείρησης χωρίς αμοιβή) πρέπει άμεσα να επανεξεταστούν γιατί στερούν μεγάλο τμήμα τού εισοδήματος των εργατών και υπαλλήλων στις επιχειρήσεις που εντάχθηκαν ή θα ενταχθούν στο μέλλον στο καθεστώς ωρομέτρησης μέσω της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας.
• Ο Αλέξης Μητρόπουλος είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ
• Η Αγγελική Α. Μητροπούλου είναι Διδάκτωρ-Νομικός
