Τα εννέα σημεία τα οποία τα οποία υλοποιηθήκαν πριν από τις διπλές εκλογικές αναμετρήσεις και τα πέντε πράγματα που αναμένουμε το επόμενο διάστημα
Του Κώστα Τσουκαλά*
Αυξήσεις στις κύριες συντάξεις: Από την 1/1/2023 και σε εφαρμογή των σχετικών διατάξεων των άρθρων 7 και 14 του ν. 4387/2016 οι συνταξιούχοι είδαν αύξηση στις κύριες συντάξεις τους. Η εν λόγω αύξηση υπολογίστηκε με το μέσο όρο αύξησης του ΑΕΠ σε συνδυασμό με τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους είναι της τάξης του 7,75%. Βέβαια 910.000 συνταξιούχοι, κατά πλειοψηφία όσοι είχαν συνταξιοδοτηθεί πριν από τον 5/2016 και κατόπιν του υπολογισμού της σύνταξής τους είχαν μεγάλο ποσό προσωπικής διαφοράς, η αύξηση απορροφήθηκε από την προσωπική διαφορά με αποτέλεσμα να είναι μόνο “λογιστική” και να μην φανεί σε πραγματικά χρήματα στο πορτοφόλι του συνταξιούχου.
2. Εθνική Σύνταξη για όσους αποχωρήσαν από την 1η Ιανουαρίου: Από την 1/1/2023 και σε εφαρμογή των σχετικών διατάξεων των άρθρων 7 και 14 του ν. 4387/2016 αυξήθηκε η Εθνική Σύνταξη με βάση το μέσο όρο αύξησης του ΑΕΠ σε συνδυασμό με τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους. Η εν λόγω αύξηση ήταν της τάξης του 7,75% με το ποσό της Εθνικής Σύνταξης να διαμορφώνεται στα 413,76 €. Έτσι όποιος συνταξιοδοτήθηκε από την 1/1/2023 είδε το τμήμα της σύνταξης που αφορά την Εθνική Σύνταξη να αντιστοιχεί σε 413,76 €. Είναι αυτονόητο ότι τυχόν περικοπές στην Εθνική Σύνταξη που αφορούν τα έτη παραμονής στην Ελλάδα (ως 40), τα έτη ασφάλισης (λιγότερα από 20) ή την περικοπή λόγω πρόωρης σύνταξης (μειωμένη σύνταξη) εφαρμόζονται κανονικά επί του νέου ποσού Εθνικής Σύνταξης.
3. Ανταποδοτική Σύνταξη για όσους αποχωρήσουν από την 1η Ιανουαρίου: Από την 1/1/2023 και σε εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του άρθρου 8 του ν. 4387/2016 αυξήθηκε η Ανταποδοτική Σύνταξη με βάση τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του 2022. Η εν λόγω αύξηση αφορά την ένταξη του 2022 στα έτη που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών και στη χρήση του μέσου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή για τον υπολογισμό της βάση εξαγωγής της Ανταποδοτικής Σύνταξης. Έτσι όποιος συνταξιοδοτήθηκε από την 1/1/2023 είδε ή πρόκειται να δεί με την έκδοση της σύνταξης του το τμήμα της σύνταξης που αφορά την Ανταποδοτική Σύνταξη προσαυξημένο κατά περίπου 8%.
4. Κατώτατη σύνταξη λόγω θανάτου: Από την 1/1/2023 μέσω της αύξησης της Εθνικής Σύνταξης αυξήθηκε και η κατώτατη σύνταξη λόγω θανάτου ασφαλισμένου / συνταξιούχου που δικαιούνται ο / η επιζών σύζυγος και τα τέκνα. Έτσι στις περιπτώσεις θανάτου και μεταβίβασης σύνταξης από την 1/1/2023 η κατώτατη σύνταξη αντιστοιχεί σε 413,76 €.
5. Αύξηση στην ανώτατη σύνταξη: Από την 1/1/2023 μέσω της αύξησης της Εθνικής Σύνταξης αυξήθηκε και το πλαφόν σύνταξης. Έτσι η ανώτατη σύνταξη θα διαμορφώνεται πλέον στις 4.965,12 €.
6. Σύνταξη ανασφάλιστων υπερηλίκων: Από την 1/1/2023 μέσω της αύξησης της Εθνικής Σύνταξη αυξήθηκε και η κατώτατη σύνταξη ανασφάλιστων υπερηλίκων που δικαιούνται από τον ΟΠΕΚΑ όσοι έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους και ΔΕΝ λαμβάνουν σύνταξη ή άλλη οποιαδήποτε παροχή από την Ελλάδα και το εξωτερικό που να ξεπερνά τα 360 €. Έτσι στις περιπτώσεις των δικαιούχων της σύνταξης του ανασφάλιστου υπερήλικα που υποβάλλουν αίτηση μετά την 1/1/2023 το ποσό της σύνταξης θα αντιστοιχεί σε 387,9 €.
7. Πρόωρες συντάξεις στο Δημόσιο: Με τον πρόσφατο ασφαλιστικό νόμο επεκτάθηκε η δυνατότητα κατοχύρωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος σε πρόωρη / μειωμένη σύνταξη και για τις περιπτώσεις των δημοσίων υπαλλήλων που συμπλήρωσαν το σχετικό όριο ηλικίας έως την 31/12/2022. Έτσι από την 1/1/2023 το όριο ηλικίας για τις πρόωρες / μειωμένες συντάξεις του Δημοσίου εναρμον με τίστηκεο γενικό όριο ηλικίας και είναι πλέον το 62ο έτος. Θα πρέπει να τονιστεί πως όσοι κατοχύρωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα έως την 31/12/2022 μπορούν να ασκήσουν αυτό το δικαίωμα οποτεδήποτε στο μέλλον χωρίς να εγκλωβίζονται .
8. Δυνατότητα εξαγοράς από το σύνολο των ένστολων της «μάχιμης» πενταετίας: Από την 1/1/2023 το σύνολο των ένστολων μπορεί να εξαγοράσει ως 5 πλασματικά έτη τα οποία και θα αναγνωρίζονται ως πραγματικά για να χρησιμοποιηθούν για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος και την προσαύξηση της σύνταξης. Η λεγόμενη μάχιμη 5ετία που μέχρι σήμερα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από περιορισμένο αριθμό ασφαλισμένων – στελεχών των σωμάτων ασφαλείας και των ενόπλων δυνάμεων μπορεί πλέον να εξαγοραστεί από όλους με κόστος 6,67% επί των συντάξιμων αποδοχών τη στιγμή υποβολής της σχετικής αίτησης. Έτσι ένας ένστολος που έχει 35 έτη υπηρεσίας θα μπορεί με την προσθήκη 5 πλασματικών ετών να συμπληρώσει την απαιτούμενη 40ετία και να συνταξιοδοτηθεί χωρίς όριο ηλικίας.
9. Αναπηρική σύνταξη με 50% για ελεύθερους επαγγελματίες: Από την 1/1/2023 εναρμονίστηκε και για τους αυτοαπασχολούμενους – ασφαλισμένους του πρώην ΟΑΕΕ και πρώην ΕΤΑΑ το ποσοστό αναπηρίας με βάση το οποίο δικαιούνται αναπηρική σύνταξη. Έτσι πλέον μισθωτοί και ελεύθεροι επαγγελματίες μπορούν να δικαιωθούν αναπηρικής σύνταξης με ποσοστό 50% κάτι που δεν ίσχυε έως την 31/12/2022 για τους δεύτερους καθώς έπρεπε να έχουν 67% και άνω.
Τι περιμένουμε μέσα στο 2023.
1. Μείωση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων: Μπορεί η φορολογική εισφορά αλληλεγγύης να καταργήθηκε, αλλά η εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων του ν. 3863/2010 παραμένει… στο ύψος της. Συγκεκριμένα, η παρακράτηση είναι 3% για συντάξεις από 1.400,01 έως 1.700 ευρώ, 6% για συντάξεις από 1.700,01 έως 2.000 ευρώ και 7% για συντάξεις από 2.000,01 έως 2.300 ευρώ, 9% για συντάξεις από 2.300,01 έως 2.600 ευρώ, 10% για συντάξεις από 2.600,01 έως 2.900 ευρώ, 12% για συντάξεις από 2.900,01 έως 3.200 ευρώ,13% για συντάξεις από 3.200,01 έως 3.500 ευρώ και 14% για συντάξεις από 3.500,01 ευρώ και άνω. Η εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων έχει ακόμα ένα χαρακτηριστικό. Αφορά το σύνολο των συντάξεων είτε έχουν εκδοθεί πριν την 13η -5-2016 είτε εκδίδονται τώρα. Η διατήρηση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων αποτέλεσε και την αιτία που χιλιάδες συνταξιούχοι με υψηλές συντάξεις , ενώ είδαν αύξηση 7,75% επί των μεικτών αποδοχών τους, στον λογαριασμό έλαβα το 1/3 της αύξησης αυτής. Για παράδειγμα, παλαιός συνταξιούχος με 1582 ευρώ μεικτή κύρια σύνταξη, έπρεπε αν έχει αύξηση 7,75%, δηλαδή 122,6 ευρώ. Επειδή υπερέβη η σύνταξη του τα 1.700 ευρώ μεικτά, η εισφορά αλληλεγγύης αυξήθηκε από 3% σε 6%με αποτέλεσμα η νέα κράτηση να ανέλθει στα 102 ευρώ και η τελική αύξηση που είδε ο συνταξιούχος να περιοριστεί στα 22 ευρώ. Όπως προκύπτει, η διατήρηση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων, αποτελεί έναν μόνιμο μηχανισμό «κουτσουρέματος» των αυξήσεων που χορηγούνται βάσει του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ και του πληθωρισμού, καθιστώντας τις όποιες αυξήσεις κολοβές. Σύμφωνα με την έκθεση του συστήματος ΗΛΙΟΣ, περίπου 240.000 συνταξιούχοι λαμβάνουν σύνταξη από 1.500 έως 2.000 ευρώ, 50.000 από 2.000 έως 2.500 και μόλις 18.000 υψηλότερα ποσά. Αναμένεται μέσα στο χρόνο να μειωθεί η εισφορά αλληλεγγύης στο ήμισυ, πχ από 3% για συντάξεις από 1.400,01 έως 1.700 ευρώ να πάει στο 1,5 % ή από το 6%για συντάξεις από 1.700,01 έως 2.000 ευρώ να πάει στο 3%. Εναλλακτικά διαρρέεται πως μπορεί να παραμείνει μεν ποσοστιαία στο ίδιο ύψος αλλά να μην επιβάλλεται όπως σήμερα από το πρώτο ευρώ αλλά κλιμακωτά στο ποσό που υπερβαίνει τα 1400 ευρώ. Πχ 0% έως τα πρώτα 1400 ευρώ, 3% στο ποσό από 1400 έως 1700 ευρώ , 6% στο ποσό από 1700 έως 2000 κλπ.
2. Μείωση της περικοπής σύνταξης στους απασχολούμενους συνταξιούχους: Σήμερα επιβάλλεται περικοπή κατά 30% στην συνολική σύνταξη του απασχολούμενου συνταξιούχου ανεξάρτητα πόσες μέρες εργάζεται ή τι μισθό έχει. Ή θα μειωθεί η ποινή από το 30% στο 25% ή στο 20% ή θα επιβάλλεται μόνο στο μέρος της σύνταξης που αντιστοιχεί στις μέρες εργασίας. Πχ αν κάποιος εργάζεται 5 ημέρες το μήνα, η ποινή του 30% θα επιβάλλεται στα 5/25 ή 1/5 της σύνταξης και όχι στο σύνολο της.
3. Αύξηση των συντάξεων κατά 4%-5% από 1-1-2024: Με το ίδιο μοντέλο που ακολουθήθηκε το 2023, θα αυξηθούν οι συντάξεις από 1-1-2024. Πλέον μένουν 550000 συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά, συνεπώς αυξάνονται κατά 360000 οι συνταξιούχοι που θα δουν ολόκληρη την αύξηση στις συντάξεις του. Όσοι λόγω προσωπικής δεν έχουν αύξηση, θα λάβουν επίδομα προσωπικής διαφοράς από 200 έως 300 ευρώ στα πρότυπα του επιδόματος του Μαρτίου.
4. Ολοκλήρωση των 50.000 επανυπολογισμών του Νόμου Βρούτση που εκκρεμούν από το 2020 και δεν έχουν δει αύξηση στα ποσοστά αναπλήρωσης και στις συντάξεις παρά το γεγονός ότι έχουν 30 έτη ασφάλισης.
5. Ολοκλήρωση της καταβολής των προσαυξήσεων παράλληλης ασφάλισης σε ασφαλισμένους που κατέβαλλαν εισφορές σε δύο ταμεία ταυτόχρονα.
* Ο Κώστας Τσουκαλάς είναι Δικηγόρος
