Τα τέσσερα βασικά σημεία των αδικιών των συντάξεων για τα οποία τα κόμματα δεν έχουν πάρει ξεκάθαρη θέση
Του Κώστα Τσουκαλά*
Η ώρα των συνταξιούχων. Όσο φουντώνει η προεκλογική περίοδος, τόσο οι συνταξιούχοι ακούν για αυξήσεις και για άρσεις αδικιών. Το πολιτικό σύστημα διατείνεται πως τα Μνημόνια έχουν τελειώσει.
Οι συνταξιούχοι όμως γνωρίζουν ότι οι περισσότερες Μνημονιακές περικοπές έχουν διατηρηθεί. Είναι σημαντικό να θυμηθούμε τι έχασαν οι συνταξιούχοι την προηγούμενη δεκαετία και ποιες παρεμβάσεις είναι απαραίτητες για την άρση των αδικιών που υπέστησαν.
1. Μπορεί η φορολογική εισφορά αλληλεγγύης να καταργήθηκε, αλλά η εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων του ν.3863/2010 παραμένει… στο ύψος της. Συγκεκριμένα, η παρακράτηση είναι 3% για συντάξεις από 1.400,01 έως 1.700 ευρώ, 6% για συντάξεις από 1.700,01 έως 2.000 ευρώ και 7% για συντάξεις από 2.000,01 έως 2.300 ευρώ, 9% για συντάξεις από 2.300,01 έως 2.600 ευρώ, 10% για συντάξεις από 2.600,01 έως 2.900 ευρώ, 12% για συντάξεις από 2.900,01 έως 3.200 ευρώ,13% για συντάξεις από 3.200,01 έως 3.500 ευρώ και 14% για συντάξεις από 3.500,01 ευρώ και άνω.
Η εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων έχει ακόμα ένα χαρακτηριστικό. Αφορά το σύνολο των συντάξεων είτε έχουν εκδοθεί πριν την 13η -5-2016 είτε εκδίδονται τώρα.
Η διατήρηση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων αποτέλεσε και την αιτία που χιλιάδες συνταξιούχοι με υψηλές συντάξεις, ενώ είδαν αύξηση 7,75% επί των μεικτών αποδοχών τους, στον λογαριασμό έλαβαν το 1/3 της αύξησης αυτής.
Για παράδειγμα, παλαιός συνταξιούχος με 1582 ευρώ μεικτή κύρια σύνταξη, έπρεπε αν έχει αύξηση 7,75%, δηλαδή 122,6 ευρώ. Επειδή υπερέβη η σύνταξη του τα 1.700 ευρώ μεικτά, η εισφορά αλληλεγγύης αυξήθηκε από 3% σε 6%με αποτέλεσμα η νέα κράτηση να ανέλθει στα 102 ευρώ και η τελική αύξηση που είδε ο συνταξιούχος να περιοριστεί στα 22 ευρώ. Όπως προκύπτει, η διατήρηση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων, αποτελεί έναν μόνιμο μηχανισμό «κουτσουρέματος» των αυξήσεων που χορηγούνται βάσει του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ και του πληθωρισμού, καθιστώντας τις όποιες αυξήσεις κολοβές. Σύμφωνα με την έκθεση του συστήματος ΗΛΙΟΣ, περίπου 240.000 συνταξιούχοι λαμβάνουν σύνταξη από 1.500 έως 2.000 ευρώ, 50.000 από 2.000 έως 2.500 και μόλις 18.000 υψηλότερα ποσά.
Το ποσό που συγκεντρώνεται από την παρακράτηση της εισφοράς αλληλεγγύης στις κύριες συντάξεις είναι περίπου 145,2 εκατ. ευρώ ετησίως και 15.4 εκατ. ευρώ από τις επικουρικές άνω των 300 ευρώ. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε διαβάσει στα προγράμματα των κομμάτων την παραμικρή δέσμευση για την κατάργηση, ή έστω την μείωση της εισφοράς αλληλεγγύης.
Το ΕΚΑΣ
2. Με τον νόμο 4387/2016, προβλέφθηκε η σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ έως το 2019. Το Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχων θεσπίστηκε το 1996 με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία κυρώθηκε με τον νόμο 2453/1997 (ΦΕΚ 273 Α) προβλέφθηκε αρχικά για 300.000 συνταξιούχους. Έως το 2016, που ξεκίνησε η σταδιακή κατάργηση του αποτέλεσε την κεντρική ασπίδα προστασίας των χαμηλοσυνταξιούχων καθώς διασφάλιζε ένα ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης. Το ελάμβανε έως το 2015 το 10% των συνταξιούχων. Η τρόικα επέβαλλε την περικοπή του με την αιτιολογία ότι δεν αποτελούσε ασφαλιστική παροχών, καθώς υπήρχε ανταποδοτικότητα σε σχέση με τις εισφορές που είχαν καταβάλλει οι συνταξιούχοι. Αν και το κόστος του ΕΚΑΣ, δεν ήταν υπέρογκο για τα δημοσιονομικά μεγέθη, οι δανειστές το στοχοποίησαν από την αρχή των Μνημονίων.
Από 1-1-2020 οι χαμηλοσυνταξιούχοι δεν λαμβάνουν ΕΚΑΣ ούτε κάποιο άλλο βοήθημα. Το ΕΚΑΣ κυμαινόταν από 57,5 ευρώ για τα πιο υψηλά κλιμάκια και έφτανε έως τα 230 ευρώ για τους πιο αδύναμους οικονομικά χαμηλοσυνταξιούχους. Όπως γίνεται αντιληπτό, υπάρχουν συνταξιούχοι που απώλεσαν 230 Χ 12 μήνες = 2760 ευρώ ετησίως μετά την περικοπή του ΕΚΑΣ. Η εκτίναξη του πληθωρισμού και της ακρίβειας, οδηγεί τους χαμηλοσυνταξιούχους στην ακραία φτώχεια. Πως μπορεί να ζήσει σήμερα κάποιος με 400 ευρώ το μήνα; Δικαιούνται αξιοπρεπείς αποδοχές. Είναι άμεση ανάγκη για επαναφορά ενός νέου βοηθήματος που θα καταβάλλεται σε μηνιαία βάση στους χαμηλοσυνταξιούχους με ατομικό εισόδημα έως 7.200 ευρώ και οικογενειακό εισόδημα έως 14.400 ευρώ. Το καταβαλλόμενο ποσό θα είναι κυμαινόμενο ανάλογα με την συνταξιοδοτική παροχή που λαμβάνει ο συνταξιούχος. Η επαναφορά ενός μόνιμου μηχανισμού ενίσχυσης των χαμηλοσυνταξιούχων αποτελεί στοιχειώδη υποχρέωση του κράτους απέναντι στους απόμαχους της ζωής.
Δώρα κι επιδόματα
3. Το 2012 με τον ν.4093/2012 καταργήθηκαν τα δώρα και τα επιδόματα. Η περικοπή τους κρίθηκε αντισυνταγματική από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Η κυβέρνηση δεν χορήγησε ούτε τα αναδρομικά του 11μήνου 2015-2016, ούτε προέβη σε αποκατάσταση την κομμένων επιδομάτων. Οι συνταξιούχοι λαμβάνουν 12 συντάξεις. Οι χαμηλοσυνταξιούχοι έχασαν και 2 συντάξεις το χρόνο και το ΕΚΑΣ, με αποτέλεσμα να απολέσουν το 60% του έως το 2012 ετησίου εισοδήματος τους.
Η προσωπική διαφορά
4. Με τον νόμο 4387/2016, επανυπολογίστηκαν οι συντάξεις που είχαν απονεμηθεί έως 13-5-2016. Η διαφορά μεταξύ του παλαιού υπολογισμού και του νέου υπολογισμού του ν.4387/2016, διατηρήθηκε ως προς την καταβολή της ως προσωπική διαφορά. Ενώ από το 2018, η χώρα έχει εξέλθει της μνημονιακής επιτήρησης και όπως αναφέρεται, είναι έτοιμη να ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα, η προσωπική διαφορά διατηρείται με αποτέλεσμα, περίπου 950.000 συνταξιούχοι να μην έχουν δει έως τώρα την παραμικρή αύξηση ενώ άλλοι περίπου 280.000 συνταξιούχοι είδαν μόνο ένα μέρος της αύξησης. Η πρακτική αυτή του Ελληνικού κράτους, είναι παράνομη, καθώς συγκρίνει τις νέες επανυπολογισμένες συντάξεις με τις καταβαλλόμενες συντάξεις πριν τον ν.4387/2016 συνυπολογίζοντας τις περικοπές των νόμων 4093/2012 και 4051/2012 που έχουν κριθεί παράνομες και αντισυνταγματικές από το ΣΤΕ. Το αποτέλεσμα είναι η προσωπική διαφορά να υπολογίζεται λανθασμένα σε βάρος των συνταξιούχων που λαμβάνουν λιγότερα από όσα δικαιούνται. Σε κάθε περίπτωση η διατήρηση της προσωπικής διαφοράς διαιρεί τους συνταξιούχους σε διαφορετικές ταχύτητες. Θα πρέπει να καταργηθεί και οι αυξήσεις να γίνονται επί των καταβαλλομένων συντάξεων, για να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη και το να ενισχυθεί πραγματικά το εισόδημα των συνταξιούχων.
Για στήριξη των συνταξιούχων
Τα 4 βασικά σημεία που αποτελούν μια παρέμβαση για την στήριξη των συνταξιούχων είναι η επαναφορά μόνιμου μηχανισμού ενίσχυσης των χαμηλοσυνταξιούχων στα πρότυπα του ΕΚΑΣ, η επαναφορά των Δώρων και των επιδομάτων, έστω και κλιμακωτά με κριτήρια εισοδήματος, κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων και η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς ώστε οι αυξήσεις να λαμβάνουν χώρα επί των καταβαλλομένων συντάξεων.
Οι Έλληνες συνταξιούχοι δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας και να περιμένουν κάθε Χριστούγεννα φιλοδωρήματα. Δεν είναι επαίτες. Έβαλαν πέραν του δέοντος πλάτη τα χρόνια της κρίσης. Αιμοδότησαν μέσω υπέρογκων περικοπών τα δημόσια ταμεία ενώ ταυτόχρονα βοηθούσαν τις οικογένειες τους που μετρούσαν ανέργους μέσα στην κρίση. Λύσεις υπάρχουν, χρειάζεται η πολιτική βούληση. Κοινωνικοί αυτοματισμοί που εισάγουν ανεπίκαιρες συγκρούσεις γενεών δεν πείθουν κανένα. Είναι ώρα για αποκατάσταση των αδικιών.
Ο Κώστας Τσουκαλάς είναι Δικηγόρος-Εργατολόγος
