«Ταφόπλακα» στις μειωμένες συντάξεις του Δημοσίου από το ΝΣΚ

Ι .Μεγάλη αναστάτωση έχει προκαλέσει σε χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους (κυρίως εκπαιδευτικούς) η πρόσφατη Γνωμοδότηση του ΣΤ’ Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους με αριθμό 70/2022, το οποίο, μετά από ερώτημα του Υπουργείου Εργασίας, έλαβε αρνητική θέση στο ζήτημα των μειωμένων συντάξεων του Δημοσίου.

Αν το Υπουργείο Εργασίας εφαρμόσει την υπ’ αριθ. 70/2022 Γνωμοδότηση του ΣΤ’ Τμήματος του ΝΣΚ (συνεδρίαση 15-6-2022), που εκδόθηκε στις 23-6-2022, χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι σήμερα και στο μέλλον κινδυνεύουν να παραμείνουν μέχρι και έξι (6) χρόνια επιπλέον στην εργασία προκειμένου να δύνανται να συνταξιοδοτηθούν.

Το ζήτημα είναι επιτακτικό αφού, σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 70/2022 Γνωμοδότηση του ΝΣΚ, πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι που υπέβαλαν αίτηση για συνταξιοδότηση το 2022, δεν είχαν το δικαίωμα να εξέλθουν από την ενεργό υπηρεσία με βάση τις διατάξεις για τη μειωμένη σύνταξη, όπως δυστυχώς τούς είχαν συμβουλέψει ορισμένοι επιστήμονες και ενημερωτικά ρεπορτάζ τού έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου.

ΙΙ. Ειδικότερα, με το υπ’ αριθ. πρωτ. 52214/Σ.15150/4.2.2022 έγγραφο ο e-ΕΦΚΑ υπέβαλε προς το Υπουργείο Εργασίας ερώτημα αναφορικά με την εφαρμογή των διατάξεων της παρ.16 του άρθρου 56 του π.δ. 169/2007 (όπως αυτή προστέθηκε με την παρ.6 του άρθρου 1 του ν. 4336/2015, τροποποιήθηκε με την παρ.3 του άρθρου 1 του ν. 4337/2015 και ισχύει). Πιο συγκεκριμένα υποβλήθηκε ερώτημα σχετικά με το αν τα ηλικιακά όρια για την καταβολή μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος για όσους υπαλλήλους συμπλήρωσαν 25ετία μέχρι 31-12-2010 και κατά τα έτη 2011 και 2012, εξακολουθούν να ισχύουν και μετά την 1-1-2022, δεδομένου ότι σε αυτά δεν εφαρμόστηκαν μεταβατικές αυξήσεις σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4336/2015 (όπως τροποποιήθηκε και ισχύει) ή, εάν, μετά την 1-1-2022, θα πρέπει να ισχύσουν τα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, ήτοι το 62ο και το 67ο έτος της ηλικίας. Κατά την άποψη του e-ΕΦΚΑ, από 1-1-2022 θα πρέπει να ισχύουν τα γενικά όρια συνταξιοδότησης.

Με το υπ’ αριθ. πρωτ. 236-1084/18-4-2022 έγγραφό του, το ΥΠΕΚΑ (Γενική Γραμματεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων/Γενική Διεύθυνση Κοινωνικής Ασφάλισης/Διεύθυνση Παροχών Κύριας Σύνταξης (Τμήμα Α’) έθεσε το ζήτημα προς το ΝΣΚ προκειμένου να γνωμοδοτήσει. Συγκεκριμένα προς το ΝΣΚ διατυπώθηκαν περιληπτικά τα εξής τρία ερωτήματα από το Υπουργείο Εργασίας:

«α)εάν για τους πολιτικούς υπαλλήλους-ασφαλισμένους του Δημοσίου που συνταξιοδοτούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 169/2007 (Α’ 210), όπως ισχύει, οι οποίοι έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι 31.12.2010 και κατά τα έτη 2011 και 2012 (συμπλήρωση εικοσιπενταετίας κατά τα έτη αυτά και έως και την 31.12.2012), τα ισχύοντα κατά περίπτωση όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για τη λήψη μειωμένης σύνταξης, ήτοι 60^ο για άνδρες και 55^ο για γυναίκες με θεμελίωση έως 31.12.2010, 56^ο για άνδρες και γυναίκες με θεμελίωση το 2011 και 58^ο για άνδρες και γυναίκες με θεμελίωση το 2012, ισχύουν και μετά την 1.1.2022 για αυτούς τους ασφαλισμένους του Δημοσίου ή, αντιθέτως, εάν εφαρμόζεται από 1.1.2022 και για αυτούς το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για τη λήψη μειωμένης σύνταξης, ήτοι το 62^ο έτος,

Β )με βάση την απάντηση στο πρώτο ερώτημα, ποιό είναι από 1.1.2022 το «κατά τα ανωτέρω προβλεπόμενο νέο όριο ηλικίας» για την εφαρμογή της περ. β’ της παρ.16 του άρθρου 56 του π.δ. 169/2007 και

γ) με βάση την απάντηση στο πρώτο ερώτημα, εάν εξακολουθεί να εφαρμόζεται και από 1.1.2022 το πλαφόν μείωσης 30% του τελευταίου εδαφίου της περ. β’ της παρ.2 του άρθρου 56 του π.δ. 169/2007 (Α’ 210) στις καταβαλλόμενες μειωμένες συντάξεις της περ. β’ της παρ.2 του άρθρου 56 του π.δ. 169/2007.» (σελίδες 1-2 της υπ’ αριθ. 70/2022 Γνωμοδότησης ΝΣΚ).

ΙΙΙ. Στο ανωτέρω τριπλό ερώτημα του Υπουργείου Εργασίας, το ΣΤ’ Τμήμα του ΝΣΚ με την υπ’ αριθ. 70/2022 Γνωμοδότηση αποφάνθηκε αρνητικώς και αμετακλήτως τα εξής:

«α) Ως προς το πρώτο υποερώτημα: Κατά πλειοψηφία, ότι οι υπάλληλοι-λειτουργοί του Δημοσίου που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα έως και 31.12.2010, το έτος 2011 και το έτος 2012 και δεν έχουν συμπληρώσει το κατά περίπτωση ισχύον όριο ηλικίας καταβολής της σύνταξης μέχρι και την 18.8.2015 (προηγουμένη της ημερομηνίας έναρξης ισχύος του ν. 4336/2015), ήτοι δεν έχουν συμπληρώσει μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία το 60^ο έτος για άνδρες και το 55^ο για γυναίκες με θεμελίωση έως 31.12.2010, το 56^ο έτος για άνδρες και γυναίκες με θεμελίωση το 2011 και το 58^ο έτος για άνδρες και γυναίκες με θεμελίωση το 2012, αλλά συμπληρώνουν τα ανωτέρω, κατά περίπτωση, όρια ηλικίας εντός της μεταβατικής περιόδου από 19.8.2015 έως και την 1.1.2022, μπορούν πλέον να συνταξιοδοτηθούν με βάση το νέο όριο ηλικίας, όπως αυτό αποτυπώνεται στον εν λόγω πίνακα 2, κατά περίπτωση, και αντιστοιχεί στο ημερολογιακό έτος κατά το οποίο τα πρόσωπα αυτά συμπληρώνουν το ισχύον, κατά περίπτωση, μέχρι και την 18.8.2015, όριο ηλικίας συνταξιοδότησης (δηλαδή το 60^ο έτος για άνδρες και το 55^ο έτος για γυναίκες με θεμελίωση έως 31.12.2010, το 56^ο έτος για άνδρες και γυναίκες με θεμελίωση το 2011 και το 58^ο έτος για άνδρες και γυναίκες με θεμελίωση το 2012). Παραμένοντας δε στην Υπηρεσία τους και μετά την ημερομηνία αυτή (1.1.2022) μπορούν, προκειμένου να συμπληρώσουν (αν δεν έχουν συμπληρώσει μέχρι τότε) το νέο ηλικιακό όριο της μεταβατικής περιόδου (το οποίο το έχουν ήδη κατοχυρώσει), να συνταξιοδοτηθούν κατά το ημερολογιακό έτος κατά το οποίο τα πρόσωπα αυτά συμπληρώνουν το νέο αυτό όριο ηλικίας. Αντίθετα, όσοι από τους προαναφερόμενους υπαλλήλους είτε δεν έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα (με τη συμπλήρωση εικοσιπενταετίας) μέχρι και την 31.12.2012 είτε δεν συμπληρώνουν το ισχύον μέχρι και τις 18.8.2015, κατά περίπτωση, όριο ηλικίας για την καταβολή μειωμένης σύνταξης (ήτοι το 60^ο έτος για άνδρες και το 55^ο έτος για γυναίκες με θεμελίωση έως 31.12.2010, το 56^ο έτος για άνδρες και γυναίκες με θεμελίωση το 2011 και το 58^ο έτος για άνδρες και γυναίκες με θεμελίωση το 2012), εντός της προβλεπόμενης τον πίνακα 2 μεταβατικής περιόδου, δηλαδή από 19.8.2015 έως και 1.1.2022, αλλά το συμπληρώνουν μετά την 1.1.2022, τότε δικαιούνται σύνταξης οποτεδήποτε μετά την 1.1.2022 συμπληρώσουν το 67^ο έτος της ηλικίας τους σύμφωνα με την τελευταία στήλη του πίνακα 2. Στην περίπτωση αυτή η σύνταξη δεν θεωρείται μειωμένη, αφού το εν λόγω ηλικιακό όριο ταυτίζεται με εκείνο που ισχύει για την καταβολή της πλήρους σύνταξης.

β) Ως προς το δεύτερο υποερώτημα: Κατά πλειοψηφία, ότι η περαιτέρω μείωση (10%) που προβλέπεται στην περίπτωση β της παραγράφου 16 του άρθρου 56 του π.δ. 169/2007, όπως η περίπτωση ισχύει μετά την αντικατάστασή της με την παράγραφο 5 του άρθρου 1 του ν. 4337/2015, επιβάλλεται από το χρονικό σημείο κατά το οποίο αρχίζει η καταβολή στον υπάλληλο της μειωμένης σύνταξης και μέχρι τη συμπλήρωση του προβλεπόμενου στον πίνακα 2 νέου ηλικιακού ορίου για την καταβολή της πλήρους (αμείωτης) σύνταξης, ήτοι έως και το 67^ο έτος της ηλικίας του (τελευταία στήλη πίνακα 2). Είναι αυτονόητο ότι, εάν τα νέα ηλικιακά όρια για την καταβολή της πλήρους και της μειωμένης σύνταξης ταυτίζονται (δηλαδή στην περίπτωση που τα νέα αυτά ηλικιακά όρια συμπληρώνονται μετά την 1.1.2022), τότε δεν δύναται να επιβληθεί καμία μείωση στο ποσό της καταβαλλόμενης σύνταξης.

γ) Ως προς το τρίτο υποερώτημα: Ομόφωνα, ότι το πλαφόν μείωσης 30% που προβλέπεται στο τελευταίο εδάφιο της περίπτωσης β της παραγράφου 2 του άρθρου 56 του π.δ. 169/2007, όπως το εδάφιο αυτό προστέθηκε με την παράγραφο 2 του άρθρου 2 του ν. 4488/2017, επί των καταβαλλόμενων μειωμένων συντάξεων της περίπτωσης β της παραγράφου 2 του άρθρου 56 του π.δ. 169/2007, εξακολουθεί να ισχύει και μετά την 1.1.2022 για όσους υπαλλήλους έχουν κατοχυρώσει το νέο ηλικιακό όριο του πίνακα 2.». (σελίδες 33 και 34 της υπ’ αριθ. 70/2022 Γνωμοδότησης ΝΣΚ).

ΙV. Μεγάλη ευθύνη για το ζήτημα που δημιουργήθηκε στις τάξεις των δημοσίων υπαλλήλων αποδίδει η μειοψηφία του ΝΣΚ στο Υπουργείο Εργασίας επειδή με την από 23-9-2021 ανακοίνωσή του και με τίτλο «Η αλήθεια για τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης» διαβεβαίωνε κατηγορηματικά και με παραδείγματα τους δημοσίους υπαλλήλους ότι από 1-1-2022 τα όρια ηλικίας δεν αλλάζουν, όπως υποστήριζε με την από 21-6-2021 ανακοίνωση η Επιστημονική Ομάδα της ΕΝΥΠΕΚΚ και με τίτλο «Η αλήθεια για τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης».

Ειδικότερα, σύμφωνα με τη μειοψηφία του ΣΤ’ Τμήματος του ΝΣΚ «Οι δημόσιες υπηρεσίες υποχρεούνται να δρουν σύμφωνα με τις αρχές της καλής πίστης, της χρηστής διοίκησης και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικούμενου, ώστε να μη διαψεύδεται η προσδοκία του, που δημιουργήθηκε από τις ενέργειες των οργάνων της (πρβλ. ΣτΕ 1509/2009). Η δικαιολογημένη εμπιστοσύνη του διοικούμενου προσβάλλεται, όταν η διοίκηση λειτουργεί με ασυνέπεια και αντιφατικά. Τούτο συμβαίνει όταν τα αρμόδια διοικητικά όργανα, με θετικές ενέργειές τους δημιουργούν στον καλόπιστο διοικούμενο τη σταθερή και δικαιολογημένη πεποίθηση ότι δικαιούται μιας παροχής ή ευεργετικής ρύθμισης ή ότι υφίσταται μια συγκεκριμένη πραγματική κατάσταση, που σχετίζεται με συγκεκριμένη κρατική δραστηριότητα και τον αφορά, η οποία θα συνεχισθεί και στο μέλλον, με τον ίδιο τρόπο (πρβλ. ΣτΕ 1172/1983). Στην προκειμένη περίπτωση, από το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων εκδόθηκε η από 23.9.2021 ανακοίνωση, στην οποία, μεταξύ άλλων, αναφέρεται: «Σε απάντηση ερωτημάτων που διατυπώνονται από ασφαλισμένους για το αν πρέπει να σπεύσουν να προλάβουν τα ευνοϊκά όρια ηλικίας και να συνταξιοδοτηθούν μέχρι 31/12/2021 γιατί διαφορετικά θα μπορούν να βγουν στη σύνταξη μόνο αφού συμπληρώσουν το 67^ο έτος της ηλικίας τους, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων αποσαφηνίζει τα εξής: Πρώτον, όποιος ασφαλισμένος έχει θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι 31/12/2021, μπορεί να το ασκήσει οποτεδήποτε χωρίς κανένα περιορισμό! Δεύτερον, είναι αυθαίρετη και εσφαλμένη η άποψη ότι οι ασφαλισμένοι που θέλουν να βγουν στη σύνταξη θα πρέπει να το κάνουν μέχρι τις 31/12/2021, καθώς από 1/1/2022 δήθεν αυξάνονται τα όρια ηλικίας. Το Υπουργείο Εργασίας έχει διαβεβαιώσει κατά καιρούς με κάθε τρόπο ότι τα όρια ηλικίας δεν αυξάνονται. Επομένως και με βάση τα παραπάνω τονίζεται πως: Όσοι ασφαλισμένοι θεμελίωσαν δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι τις 18/08/2015 μπορούν να υποβάλλουν ΟΠΟΤΕΔΗΠΟΤΕ το αίτημα συνταξιοδότησής τους ΚΑΙ μετά την 01/01/2022, χωρίς κανένα περιορισμό ή αύξηση ορίων συνταξιοδότησης…. Συμπερασματικά, όσοι ασφαλισμένοι έχουν θεμελιώσει ή κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι τις 31/12/2021 ΔΕΝ συντρέχει κανένας λόγος να σπεύδουν να συνταξιοδοτηθούν στο τέλος του έτους, καθώς αυτό μπορούν να το πράξουν οποτεδήποτε εκείνοι κρίνουν έτσι δεν θα στερηθούν και την αυξημένη ανταπόδοση που θα λάβουν για κάθε χρόνο που θα μένουν επιπλέον στην εργασία τους». Επομένως, στην προκειμένη περίπτωση, ανεξάρτητα από την ορθότητα ή μη της ερμηνευτικής προσέγγισης της πλειοψηφίας επί των τεθέντων ερωτημάτων, ευθέως τίθεται ζήτημα παραβίασης των αρχών της χρηστής διοίκησης, υπό την έννοια της αξίωσης των ασφαλισμένων για ορθή άσκηση της κρατικής εξουσίας και της αρχής της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, που μπορεί να συνεπάγεται και την παρανομία των σχετικών διοικητικών πράξεων. Τούτο διότι, η διοίκηση με θετικές της ενέργειες (την έκδοση της ανωτέρω ανακοίνωσης) δημιούργησε στους καλόπιστους ασφαλισμένους τη σταθερή και δικαιολογημένη πεποίθηση ότι μια ευεργετική ρύθμιση θα συνεχισθεί και στο μέλλον και συνακολούθως, τους απέτρεψε στο να υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης πριν από την 1-1-2022, θέτοντας σε κίνδυνο την οικονομική τους σταθερότητα. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, επί των δύο πρώτων ερωτημάτων αρμόζει αρνητική απάντηση, ενόψει δε της μη σταθερής και αντιφατικής δράσης της διοίκησης και της ασάφειας των σχετικών διατάξεων, χάριν της ασφαλείας του δικαίου, η οποία επιτάσσει, αφενός, οι κανόνες δικαίου να είναι σαφείς και ακριβείς και, αφετέρου, η εφαρμογή τους να είναι προβλέψιμη, επιπλέον τίθεται και ζήτημα νομοθετικής ρύθμισης, για την επίλυση του προβλήματος.» (σελ. 25-26 της υπ’ αριθ. 70/2022 Γνωμοδότησης ΝΣΚ).

2022. V. Γι’ αυτό η ΕΝΥΠΕΚΚ που δικαιώθηκε και στο ζήτημα αυτό απαιτεί τη με νομοθετική ρύθμιση επίλυση του δίκαιου αιτήματος των δημοσίων υπαλλήλων, οι οποίοι, εντελώς καλόπιστα, πείστηκαν από τις διαβεβαιώσεις τού Υπουργείου Εργασίας και άσκησαν το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα μετά την 1-1-2022.

Το ζήτημα που έχει δημιουργηθεί είναι μεγάλο!

Οι δημόσιοι υπάλληλοι, που «παγιδεύτηκαν» από την ανακοίνωση του Υπουργείου Εργασίας στις 23-9-2021 και πείστηκαν ότι μπορούσαν να εξέλθουν και μετά την 1-1-2022 με καθεστώς μειωμένης σύνταξης και με τα ευνοϊκά όρια ηλικίας, είναι χιλιάδες!

Η «καυτή πατάτα» βρίσκεται τώρα στα χέρια του Υπουργού Εργασίας και των Υπηρεσιών του που έθεσαν το σχετικό ερώτημα, αφού είχαν τοποθετηθεί αρνητικά, όπως διαπιστώνουμε από τα έγγραφα της αλληλογραφίας που στάλθηκαν από το ΝΣΚ και ελήφθησαν υπόψη για τη σύνταξη της υπ’ αριθ. 70/2022 Γνωμοδότησης του ΝΣΚ.

• Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ