Τι ισχύει για άνδρες και γυναίκες σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα και ποιες είναι οι προϋποθέσεις
Της Μαργαρίτας Κάρδαρη
Τη γενική διάταξη που ισχύει για όλους τους ασφαλισμένους μισθωτούς και μη μισθωτούς νέους και παλαιούς ασφαλισμένους στο 67 έτος με τις κατ ελάχιστα απαιτούμενες 4500 ημέρες εργασίας την γνωρίζουμε όλοι.
Τα περισσότερα ερωτήματα απευθύνονται στους ειδικούς για δυνατότητα συνταξιοδότησης πριν το 67 έτος είτε με πλήρη, είτε με μειωμένη σύνταξη και στο συγκεκριμένο άρθρο θα γίνει μια προσπάθεια για την ενημέρωση και ταξινόμηση των κατηγοριών καθώς και τους τρόπους επίτευξης της όσο το δυνατό συντομότερης συνταξιοδότησης.
Όσο και αν ακούγεται υπερβολικό η πρώτη επαφή με εργατολόγο, ή με κάποιον ειδικό για να δοθούν οι σχετικές πληροφορίες και κατευθύνσεις για τη μελλοντική τους σύνταξη θα πρέπει να γίνει τόσο για γυναίκες όσο και για άνδρες στην ηλικία των πενήντα ετών, δηλαδή περίπου 12 έτη πριν την πιθανή ημερομηνία συνταξιοδότησης ώστε ειδικά οι ελεύθεροι επαγγελματίες να προγραμματίσουν τις ασφαλιστικές κατηγορίες τις οποίες θα πληρώνουν, ή τη δυνατότητα της εξαγοράς των πλασματικών χρόνων καθώς και το κόστος αυτών.
Στο σημείο αυτό πριν ξεκινήσουμε την παρουσίαση των κατηγοριών της συνταξιοδότησης πριν το 67 έτος θα προβούμε στην έννοια της διάκρισης μεταξύ παλαιών και νέων ασφαλισμένων γιατί διέπονται από διαφορετικό καθεστώς συνταξιοδότησης.
Παλαιοί ασφαλισμένοι θεωρούνται όσοι έχουν ασφαλισθεί έστω και για μια ημέρα εργασίας πριν την 01/01/1993είτε στην Ελλάδα, είτε σε χώρα η οποία έχει συνάψει με την Ελλάδα διμερή σύβαση για την κοινωνική ασφάλιση, είτε σε χώρα της ΕΕ, είτε έχουν ασφαλισθεί με ένσημα του κλάδου ασθενείας επειδήέχει κάνει την πρακτική του άσκηση ως φοιτητής.
Νέοι ασφαλισμένοι θεωρούνται όσοι έχουν ασφαλισθεί μετά την 01/01/1993 στην Ελλάδα ή σε άλλη χώρα σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο.
Κατ’ αρχήν να αναφέρουμε ότι νέος ασφαλισμένος δεν μπορεί να συνταξιοδοτηθεί νωρίτερα από τα 62 ούτε και με μειωμένη σύνταξη ακόμη και αν πρόκειται για μητέρα με ανήλικο ασφαλισμένη στο τ. ΙΚΑ, ΔΗΜΟΣΙΟ ή ΔΕΚΟ, ή για ασφάλιση με βαρέα.
Βασικές προϋποθέσεις
Στην επόμενη ενότητα θα αναφέρουμε τις βασικές προϋποθέσεις και θα δώσουμε τις εναλλακτικές λύσεις για την συμπλήρωση αυτών, με εξαγορά ή αναγνώριση πλασματικών ετών.
Οι νέοι ασφαλισμένοι για να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη σύνταξη πρέπει να πληρούν τις παρακάτω προϋποθέσεις
Να έχουν συμπληρώσει το 62 έτος της ηλικίας
Να έχουν συμπληρώσει 4500 ημέρες εργασίας
Να έχουν συμπληρώσει κατά την τελευταία πενταετία πριν την υποβολή της αίτησης ή την συμπλήρωση του ορίου της ηλικίας, 750 ημέρες εργασίας.
Οι παλαιοί ασφαλισμένοι για να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη σύνταξη πρέπει να πληρούν τις παρακάτω προϋποθέσεις
Να έχουν συμπληρώσει το 62 έτος της ηλικίας
Να έχουν συμπληρώσει 4500 ημέρες εργασίας
Να έχουν συμπληρώσει κατά την τελευταία πενταετία, πριν τη συμπλήρωση του ορίου της ηλικίας ή την υποβολή της αίτησης, ανά 100 ημέρες εργασίας τουλάχιστον κατ’ έτος.
Για να συμπληρώσουν τις 4500 ημέρες εργασίας μπορούν να κάνουν χρήση εξαγοράς πλασματικών ετών (παιδιά, σπουδές, κενά ασφάλισης κλπ) αφού έχουν πραγματικό χρόνο εργασίας 3600 ημέρες εργασίας. Η δυνατότητα αυτή δίνεται μόνο στους παλαιούς /ες ασφαλισμένους και όχι στους νέους.
Όμως παλαιοί και νέοι ασφαλισμένοι για να συμπληρώσουν τα ένσημα που απαιτούνται για τη μειωμένη σύνταξη κατά την τελευταία πενταετία μπορούν να χρησιμοποιήσουν την επιδοτούμενη ανεργία , την επιδοτούμενη ασθένεια, την πραγματική εργασία και την προαιρετική ασφάλιση.
Τα ανωτέρω ισχύουν στον ιδιωτικό τομέα.
Τι ισχύει στο δημόσιο
Όσον αφορά το Δημόσιο για να λάβει ο ασφαλισμένος μειωμένη σύνταξη στα 62 πρέπει απαραίτητα να έχει συμπληρώσει 25ετία χωρίς απαραίτητα να έχει σύνδεση με τον ασφαλιστικό του φορέα κατά την τελευταία πενταετία
Όμως μόνο στο ΔΗΜΟΣΙΟ και μόνο για τους παλαιούς ασφαλισμένους, διατηρείται ακόμη το δικαίωμα για συνταξιοδότηση με μειωμένη σύνταξη πριν το 62 έτος και συγκεκριμένα
Στο 55Ο οι γυναίκες αν είχαν συμπληρώσει την 25ετία στο 2010
Στο 56ο γυναίκες και άνδρες αν είχαν συμπληρώσει την 25ετία στο 2011
Στο 58ο γυναίκες και άνδρες αν είχαν συμπληρώσει την 25ετία στο 2012
Την 25ετία μπορούν να τη συμπληρώσουν κάνοντας χρήση εξαγοράς πλασματικού χρόνου παιδιών και σπουδών, τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες ακόμη και αν πρόκειται για γονείς δημοσίους υπαλλήλους που μπορούν να κάνουν χρήση του δικαιώματος εξαγοράς πλασματικού χρόνου και οι δύο γονείς.
Προϋπόθεση όμως είναι τα ανωτέρω ηλικιακά όρια να έχουν συμπληρωθεί μέχρι την 31/12/2022, διαφορετικά και οι δημόσιοι υπάλληλοι οδηγούνται στα 62 για να λάβουν μειωμένη σύνταξη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο τ. ΤΕΒΕ μόνο οι νέοι ασφαλισμένοι μπορούν να λάβουν μειωμένη σύνταξη καθώς επίσης κα ότι προβλέπεται η δυνατότητα για συνταξιοδότηση μητέρας με ανήλικο.
Αντίθετα υπάρχουν ταμεία όπως για παράδειγμα ο τ. ΟΓΑ ο οποίος δεν προβλέπει σε καμία περίπτωση τη συνταξιοδότηση πριν από τα 67 παρά μόνο αν ο/η ασφαλισμένος /η έχει συπληρώσει40 χρόνια και στην περίπτωση αυτή λαμβάνει μόνο πλήρη σύνταξη.
Αναγκαίο είναι να αναφερθούμε στο σημείο αυτό στις μητέρες παλαιές ασφαλισμένες με ανήλικο οι οποίες κατά κανόνα έχουν οδηγηθεί στο 62 έτος της ηλικίας τους για συνταξιοδότηση με μειωμένη σύνταξη και απαραίτητα προϋπόθεση να έχουν ανήλικο και 5500 ημέρες εργασίας μέχρι και το 2012. Μετά τις σχετικές αλλαγές του Ν 4336/2015 από 18/8/2015 επηρεάστηκαν ηλικιακά όσες μητέρες ή χήροι πατέρες γεννήθηκαν μετά το 1966 και μπήκαν σε μεταβατικά όρια ηλικίας αυξανόμενα, ώστε σήμερα δύσκολα συναντάμε συνταξιοδοτήσεις πριν το 62ο έτος.
Νέες ασφαλισμένες πρέπει να έχουν 6000 ημέρες εργασίας και ανήλικο και να συμπληρώσουν το 62 έτος.
Αφού έγινε μια όσο το δυνατό λεπτομερής ανάλυση για τη μειωμένη σύνταξη στον ιδιωτικό τομέα και στο Δημόσιο αγγίζοντας το μεγαλύτερο ποσοστό των ασφαλισμένων θα αναφέρουμε τώρα τις μοναδικές εξαιρέσεις στον ιδιωτικό τομέα για τις παλαιές ασφαλισμένες για συνταξιοδότηση πριν το 62 έτος και μάλιστα με πλήρη και όχι μειωμένη σύνταξη που αφορά γυναίκες ασφαλισμένες με βαρέα ένσημα.
Γυναίκες που έχουν συμπληρώσει 4500 ημέρες εργασίας και από αυτές 3600 στα βαρέα επαγγέλματα μέχρι 31/12/2010, και από αυτές τα 1000 ημερομίσθια τα τελευταία 17 έτη πριν την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για σύνταξη συνταξιοδοτούνται με πλήρη σύνταξη στα 55.
Γυναίκες που έχουν συμπληρώσει 4500 ημέρες εργασίας και από αυτές 3600 στα βαρέα επαγγέλματα μέχρι 31/12/2011, και από αυτές τα 1000 ημερομίσθια τα τελευταία 17 έτη πριν την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για σύνταξη συνταξιοδοτούνται με πλήρη σύνταξη στα 56.
Γυναίκες που έχουν συμπληρώσει 4500 ημέρες εργασίας και από αυτές 3600 στα βαρέα επαγγέλματα μέχρι 31/12/2012, και από αυτές τα 1000 ημερομίσθια τα τελευταία 17 έτη πριν την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για σύνταξη συνταξιοδοτούνται με πλήρη σύνταξη στα 57.
Τέλος τονίζουμε ότι όλοι οι ασφαλισμένοι νέοι και παλαιοί και από όλα τα ταμεία συνταξιοδοτούνται στα 62 με πλήρη σύνταξη με 40 έτη ασφάλισης (12000) ημέρες εργασίας κάνοντας χρήση αν απαιτείται εξαγοράς ή αναγνώρισης πλασματικών ετών μέχρι επτά έτη.
Η Μαργαρίτα Κάρδαρη είναι Δικηγόρος-Εργατολόγος
