• Θα αυξηθεί το όριο ηλικίας κατά 1,5 χρόνο το διάστημα 2027-2030, ενώ θα υπάρξει το ποσοστό αναπλήρωσης
Νέες αλλαγές δρομολογούνται στο ασφαλιστικό σύστημα για τα επόμενα χρόνια, με πρώτη την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για άνδρες και γυναίκες κατά 1,5 έτος στο διάστημα 2027-2030, τη σταδιακή μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης στις συντάξεις και την επιμήκυνση του χρόνου ασφάλισης.
Στην πράξη το νέο δόγμα στο ασφαλιστικό είναι περισσότερα χρόνια δουλειάς, αυτόματη αύξηση ορίων ηλικίας, ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής και μικρότερα ποσοστά αναπλήρωσης.
Η σύνδεση της ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά στο διάστημα 2027-2030. Το όριο ηλικίας για σύνταξη με 40ετία από το 62ο έτος που είναι σήμερα προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 63,5 έτη το 2030 και για πλήρη σύνταξη γήρατος με 15ετία στα 68,5 έτη από το 67ο έτος που είναι σήμερα.
Το όριο ηλικίας για πρόωρη συνταξιοδότηση θα αυξηθεί και αυτό από τα 62 που είναι τώρα με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης στα 63,5 έτη το 2030, στα 64,5 έτη το 2040 και στα 67,5 έως το μακρινό 2070. Η σύνταξη που θα παίρνουν όσοι αποχωρούν σε ηλικίες πρόωρης συνταξιοδότησης θα καταβάλλεται με μείωση 30% στην εθνική σύνταξη. Σήμερα, για παράδειγμα, η πρόωρη έξοδος με ηλικία 60-62 ετών και 20ετία αντί 15ετία, έχει πέναλτι 128 ευρώ, καθώς η μείωση 30% εφαρμόζεται στα 426,17 ευρώ της εθνικής σύνταξης η οποία μετά την ποινή διαμορφώνεται στα 298 ευρώ. Με 15ετία χορηγείται εθνική σύνταξη 383,5 ευρώ και το ποσό αυτό μειώνεται στα 268 ευρώ λόγω πρόωρης συνταξιοδότησης.
Οι αλλαγές είναι αναπόδραστες και όπως φαίνεται θα γίνουν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης, που εξελίσσεται με γρήγορους ρυθμούς και συνιστά απειλή για τις συντάξεις.
Στο 1,25 η αναλογία
Ενδεικτική της έκτασης του δημογραφικού προβλήματος είναι η αναλογία συνταξιούχων – ασφαλισμένων, που προκαλεί σοκ και δέος, καθώς σήμερα είναι στο 1 προς 1,66 και σε 15 χρόνια θα υποχωρήσει στο 1,25. Αυτό σημαίνει ότι αν σήμερα για κάθε 100 συνταξιούχους υπάρχουν 166 ασφαλισμένοι να τους συντηρούν με τις εισφορές τους, το 2040 σε κάθε 100 συνταξιούχους θα αναλογούν μόνον 125 ασφαλισμένοι για να πληρώνουν τις συντάξεις τους!
Το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μας ωστόσο, σύμφωνα με τη νέα μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής και την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ageiing Working Group), θεωρείται βιώσιμο με το κριτήριο της συνταξιοδοτικής δαπάνης καθώς θα μειωθεί κατά 2,5% του ΑΕΠ έως το 2070 και από 14,5% που είναι τώρα, θα πέσει στο 12%. Η βιωσιμότητά του όμως θα έρθει με αύξηση των ορίων ηλικίας και με μικρότερες συντάξεις.
Στη χώρα μας η νομοθεσία προβλέπει μηχανισμό αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης από το έτος 2021 και μετά, που θα προσαρμόζει την ηλικία συνταξιοδότησης ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής κάθε τρία χρόνια. Στα έτη αυτά (2027-2030) αναμένεται ότι θα εφαρμοστεί η ρήτρα για τη σύνδεση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής για τα άτομα άνω των 65 ετών, με το όριο ηλικίας των 62 ετών σήμερα για πλήρη σύνταξη με 40 χρόνια ασφάλισης να αυξάνεται στα 63 έτη και 5 μήνες για άνδρες και γυναίκες.
Έως το 2040 το όριο των 63,5 ετών θα αυξηθεί στα 64,5 έτη και το 2050 στα 65,5 με 40 έτη ασφάλισης για πλήρη σύνταξη. Το 2060 το όριο ηλικίας για σύνταξη με 40 έτη θα έχει φτάσει στα 66,7 έτη και το 2070 στα 67,5.
Αντίστοιχα το όριο ηλικίας για σύνταξη λόγω γήρατος με 15ετία από το 67ο έτος που είναι σήμερα θα αυξηθεί στα 68 έτη και 5 μήνες, το 2030, στα 69 έτη και 5 μήνες το 2040, στα 70,5 το 2050, στα 71,7 έτη το 2060 και στα 72,5 έτη το 2070.
Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη με 15 έτη ασφάλισης από το 62ο έτος που είναι σήμερα θα αυξηθεί το 2030 –σύμφωνα με την αναλογιστική αρχή– στα 63 έτη και 5 μήνες, και ακολούθως θα διαμορφωθεί στα 64,5 το 2040, στα 65,5 το 2050, στα 66,7 το 2060 και στα 67,5 το 2070.
Η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τις ηλικίες συνταξιοδότησης, όπως αποτυπώνεται στη μελέτη της Αναλογιστικής Αρχής, δείχνει ότι τα περιθώρια για έξοδο στη σύνταξη σε ηλικίες κάτω των 67 και κάτω των 62 ετών υπάρχουν μεν ακόμη για όσους έχουν κατοχυρώσει τις ηλικίες συνταξιοδότησης της μεταβατικής περιόδου 2015-2021, πλην όμως όχι για πολύ ακόμα, καθώς τα “παράθυρα” κλείνουν το 2027.
Τα ποσοστά αναπλήρωσης
Η μείωση της δαπάνης συντάξεων αντανακλάται στα ποσοστά αναπλήρωσης. Από το 75,9% που ήταν το 2022 το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης (εθνική και ανταποδοπτική σύνταξη ως ποσοστό του μισθού), ανεβαίνει στο 77,2% το 2030 και από εκεί και μετά πέφτει στο 70% το 2040 και στο 65,3% έως το 2060.
Το ποσοστό αναπλήρωσης θα αυξηθεί περιστασιακά λόγω ενός μεγάλου κύματος συνταξιοδοτήσεων από τους ασφαλισμένους με ηλικίες 50 ως 60 ετών που συμπληρώνουν τις ηλικίες συνταξιοδότησης μέσα στα επόμενα 10 έτη.
Η μεγάλη έξοδος θα αυξήσει και τη δαπάνη συντάξεων η οποία θα μειωθεί μετά το 2035 αφενός μεν γιατί θα έχουν αυξηθεί τα όρια ηλικίας και θα δυσκολεύει πολλούς η έξοδος με πλήρη σύνταξη (40ετίας) στα 65, αφετέρου δε διότι για τον υπολογισμό των συντάξεων θα λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος των μισθών σχεδόν ολόκληρου του εργασιακού βίου, που σημαίνει ότι οι μέσες αποδοχές υπολογισμού της σύνταξης θα είναι μικρότερες και αναπόφευκτα θα οδηγήσουν τους μελλοντικούς συνταξιούχους σε μικρότερη σύνταξη. Ακόμη και με το 65% όμως τα ποσοστά αναπλήρωσης για τις συντάξεις στην Ελλάδα παραμένουν υψηλότερα από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, και σε αυτό συμβάλλουν και οι ασφαλιστικές εισφορές που είναι από τις υψηλότερες στην Ελλάδα έναντι άλλων ευρωπαϊκών κρατών.
