Του Θάνου Ασκητή
Το σεξουαλικό φαινόμενο της προσφυγής σε σεξ επί πληρωμή από άνδρες τρίτης ηλικίας, ακόμη και παντρεμένους, παρατηρείται διεθνώς και όχι σπάνια. Ενώ συχνά περιβάλλεται από κοινωνικά ταμπού ή εύκολες ηθικές ερμηνείες, απαιτείται μια πιο σύνθετη, ψυχοσεξουαλική και κοινωνιολογική ματιά για να κατανοηθεί το τι κινητοποιεί τέτοιες συμπεριφορές.
Η αντίληψη ότι οι άνδρες άνω των 70 δεν έχουν σεξουαλικές επιθυμίες είναι εσφαλμένη. Η σεξουαλική ορμή μειώνεται, αλλά δεν εξαφανίζεται. Πολλοί άνδρες αυτής της ηλικίας εξακολουθούν να έχουν ενεργή λίμπιντο και αναζητούν σεξουαλική επαφή. Ωστόσο, η σεξουαλική ζωή στα μακροχρόνια ζευγάρια συχνά τροποποιείται, επηρεαζόμενη από βιολογικούς, ψυχολογικούς και ιατρικούς παράγοντες που αφορούν και τα δύο μέλη του ζευγαριού. Με την πάροδο των ετών, είναι πιθανό να προκύψουν αλλαγές στη σωματική διάθεση, στην επικοινωνία ή και στον τρόπο που ο καθένας βιώνει τη σεξουαλικότητα. Αυτό δεν είναι απαραίτητα αρνητικό, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις οδηγεί σε αποσταθεροποίηση της σεξουαλικής ισορροπίας στο ζευγάρι, με αποτέλεσμα ένας εκ των δύο να αναζητά εναλλακτικές μορφές έκφρασης. Σε τέτοια πλαίσια, κάποιοι άνδρες ενδέχεται να στραφούν σε εξωτερικές, σεξουαλικές διεξόδους, ανεξαρτήτως της ύπαρξης σχέσης ή γάμου.
Η αίσθηση ελέγχου
Η πράξη του να πληρώνει κάποιος για σεξουαλική επαφή μπορεί να δημιουργεί στον άνδρα την αίσθηση ελέγχου: ο ίδιος επιλέγει το πότε, το πώς, και το με ποια. Επιπλέον, η συντροφιά μιας νεότερης γυναίκας μπορεί να ενισχύει φαντασιώσεις νεότητας, αρρενωπότητας και ζωτικότητας — ιδιαίτερα σε μια ηλικία όπου η κοινωνία συχνά θεωρεί τους ηλικιωμένους “άφυλους” ή “σεξουαλικά ανενεργούς”. Για πολλούς ηλικιωμένους άνδρες, η αίσθηση του “τέλους” ή της ματαιότητας έρχεται έντονη. Η σεξουαλική επαφή, έστω και επί πληρωμή, ενδέχεται να λειτουργεί ως επιβεβαίωση ότι “είναι ακόμα ζωντανοί”, “επιθυμητοί”, “δυνατοί”. Δεν είναι σπάνιο να συνυπάρχουν αισθήματα μοναξιάς, υπαρξιακού κενού ή και κατάθλιψης, τα οποία μπορεί να εξισορροπούνται μέσω πρόσκαιρης σεξουαλικής ικανοποίησης.
Σε μια ηλικία όπου οι ψυχολογικοί πόροι μπορεί να είναι περιορισμένοι, η σεξουαλική επαφή χωρίς συναισθηματική εμπλοκή ίσως μοιάζει “πιο εύκολη”. Ο άνδρας δεν χρειάζεται να επενδύσει ψυχικά, να μπει σε διαδικασίες αποπλάνησης ή προσέγγισης. Η απλή συναλλαγή φαίνεται — στα μάτια κάποιων — πιο ξεκούραστη, λιγότερο επικίνδυνη ψυχολογικά. Παράλληλα, η γενιά των σημερινών ηλικιωμένων μεγάλωσε σε ένα κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο όπου η γυναικεία σεξουαλικότητα θεωρούνταν “δευτερεύουσα”, ενώ η ανδρική επιθυμία εθεωρείτο φυσική και σχεδόν ανεξέλεγκτη. Ορισμένοι άνδρες αυτής της γενιάς δεν εσωτερίκευσαν την έννοια της σεξουαλικής ισότητας ή της συναίνεσης με τους σύγχρονους όρους.
Ηθικά συναισθήματα
Αν και η επιλογή αυτή εγείρει σημαντικά ηθικά, συναισθηματικά και κοινωνικά ερωτήματα, είναι χρήσιμο να την προσεγγίσουμε όχι με διάθεση καταδίκης, αλλά ως ένα φαινόμενο που αντανακλά βαθύτερες ανάγκες, ελλείψεις ή ψυχοσεξουαλικές δυσκολίες. Η ύπαρξη συντρόφου δεν εξαλείφει πάντα τις ανάγκες — βιολογικές, συναισθηματικές, σωματικές ή φαντασιωσικές. Αντίθετα, η μη έκφρασή τους μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση, μυστικά και παράλληλες ζωές. Το σεξ επί πληρωμή στους άνδρες άνω των 70 δεν είναι τόσο ένδειξη “ανηθικότητας” όσο φαινόμενο με σύνθετες ψυχολογικές, πολιτισμικές και υπαρξιακές ρίζες.
Η κατανόηση δεν σημαίνει αποδοχή ή συμφωνία, αλλά αναγνώριση της ανάγκης για ψυχοσεξουαλική υποστήριξη στην τρίτη ηλικία — τόσο ατομικά όσο και μέσα στο ζευγάρι. Η σεξουαλικότητα δεν έχει ημερομηνία λήξης, αλλά ο τρόπος που εκφράζεται είναι θέμα υγείας, σχέσεων και πολιτισμού.
Ο Δρ. Θάνος Ασκητής είναι Ψυχίατρος-Σεξολόγος-Καθηγητής Ψυχιατρικής EUC-Πρόεδρος Ινστιτούτου Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας-Μέλος ΕΨΕ, APA/USA, ISSM/ESSM-Αντιπεριφερειάρχης Υγείας
