Σε ισχύ οι νέες ρυθμίσεις για τις οφειλές προς τα Ταμεία

Του Αλέξη Π. Μητρόπουλου

Με τις διατάξεις των άρθρων 81 και 82 του ν. 5036/2023(ΦΕΚ Α 77/28-3- 2023) με τίτλο «Πλαίσιο ρύθμισης οφειλών και άλλες φορολογικές και τελωνειακές ρυθμίσεις, προστασία των συντάξεων από τον πληθωρισμό και άλλες διατάξεις για τη στήριξη της κοινωνίας και της επιχειρηματικότητας» θεσπίστηκαν μέτρα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης και του αυξημένου πληθωρισμού του έτους 2022.

Εξάλλου, με την Εγκύκλιο 26/29-3-2023 (αριθ. πρωτ.154742/29-3-2023) του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) του ΕΦΚΑ δόθηκαν οδηγίες για την εφαρμογή τους.
Ι. 2.000.000 οφειλέτες (2.326.793 μητρώα οφειλετών) χρωστούν πάνω από 45 δις € στον ΕΦΚΑ
Σύμφωνα με τα στοιχεία της 4ης Τριμηνιαίας Έκθεσης Προόδου του ΚΕΑΟ (Οκτώβριος-Δεκέμβριος) για το έτος 2022, στο τέλος του Δεκεμβρίου 2022, το συνολικό ποσό των 31.940.840.093 € σε οφειλές που έχουν ενταχθεί στο ΚΕΑΟ αυξήθηκε στα 45.672.812.174 € (τρέχον υπόλοιπο), το οποίο μεταβάλλεται καθημερινά.
Οι μεταβολές στο συνολικό χρέος διαμορφώνονται ανάλογα με:
α) τις νέες εντάξεις οφειλετών που εντάσσονται για πρώτη φορά στο ΚΕΑΟ με το σύνολο των οφειλετών τους για όλα τα έτη,
β) τη διαβίβαση νέων οφειλών και πρόσθετα τέλη για τους ήδη ενταγμένους στο ΚΕΑΟ οφειλέτες,
γ) τις κάθε είδους καταβολές ποσών (δόσεις ρύθμισης, έναντι καταβολής, εξόφληση) και
δ) τις διαγραφές, τις μειώσεις, τους συμψηφισμούς οφειλών και τις εκπτώσεις προσαυξήσεων λόγω ρυθμίσεων.
Το συνολικό χρέος στο ΚΕΑΟ στις 30-9-2022 ήταν 45.467.711.028 €. Το επόμενο τρίμηνο αυξήθηκε κατά 205.101.146 € λόγω της αύξησης στις κύριες οφειλές κατά 811.632.224 € και της μείωσης των προσθέτων τελών κατά 606.531.078 €, όπως φαίνεται και από τον Πίνακα 3 (σελ. 7) της Τριμηνιαίας Έκθεσης.

ΦΚΑ ΠΛΗΘΟΣ ΜΗΤΡΩΩΝ ΟΦΕΙΛΕΤΩΝ ΤΡΕΧΟΝ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΟΦΕΙΛΩΝ
e-ΕΦΚΑ Μισθωτών/τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 552.781 23.454.954.116
Μή μισθωτοί e-ΕΦΚΑ 857.003 4.957.705.906
τ.ΟΑΕΕ 521.040 13.816.461.373
τ,ΟΓΑ 298.275 1.784.675.796
τ.ΕΤΑΑ 58.693 1.236.143.537
τ.ΕΤΑΠ-ΜΜΕ 433 47.107.927
τ.ΕΤΕΑΕΠ 37.785 331.070.080
Φορείς εκτός e-ΕΦΚΑ 783 44.693.438
Σύνολο 45.672.812.174

ΙΙ. Νέες ρυθμίσεις (αναβίωση) ασφαλιστικών οφειλών
α) Ποιοί οφειλέτες υπάγονται
Σύμφωνα με το άρθρο 81 του ν. 5036/2023, δυνατότητα επανένταξης έχουν όσοι από τους οφειλέτες απώλεσαν τις παρακάτω προηγούμενες ευνοϊκές ρυθμίσεις:
i) του ν. 4611/2018 (άρθρα 1-18, Κεφάλαιο Α) για ρύθμιση οφειλών μέχρι και σε 120 μηνιαίες δόσεις και
ii) του ν. 4756/2020 (άρθρο 32), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 67του ν.4821/2021για ρύθμιση οφειλών μέχρι και σε 72 μηνιαίες δόσεις.
β) Προϋποθέσεις υπαγωγής
Για να υπαχθεί ο οφειλέτης στις νέες ρυθμίσεις, δηλαδή ουσιαστικά για να αναβιώσουν οι προηγούμενες ρυθμίσεις, θα πρέπει:
Ο οφειλέτης να έχει απολέσει προηγούμενες ρυθμίσεις μέχρι 1-2-2023,
Να υποβάλει σχετικό αίτημα στην αρμόδια για τη διαχείριση της οφειλής Υπηρεσία ΚΕΑΟ έως 31-7-2023.
Να καταβάλει το ποσό που αντιστοιχεί σε δύο (2) μηνιαίες δόσεις της απολεσθείσας ρύθμισης έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μήνα υποβολής τής αίτησης, το οποίο καλύπτει τις παλαιότερες δόσεις της απολεσθείσας ρύθμισης.
Σε περίπτωση που υπάρχουν και οφειλές που δεν έχουν συμπεριληφθεί στην απολεσθείσα ρύθμιση, θα πρέπει να ενταχθούν σε πάγια ρύθμιση έως 31-7-2023.
Για την εφαρμογή της νέας ρύθμισης, η υπαγωγή της προαναφερόμενης οφειλής σε πάγια ρύθμιση επιτρέπεται ακόμη και εάν ο οφειλέτης έχει απολέσει πάγια ρύθμιση στο παρελθόν, κατά παρέκκλιση του ν. 4152/2013 (παρ. 7γ της υποπαρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου, όπως ισχύει), που ορίζει ότι η μη εμπρόθεσμη καταβολή και δεύτερης δόσης εντός του δωδεκαμήνου συνεπάγεται (μεταξύ άλλων) και την απαγόρευση υπαγωγής της οφειλής σε νέα ρύθμιση.
γ) Ποιοι εξαιρούνται από την υπαγωγή
Από τις νέες ρυθμίσεις εξαιρούνται οι οφειλές που, μετά την απώλεια των προηγουμένων ρυθμίσεων, υπήχθησαν:
i) σε εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων του ν.4469/2017
ii)ή σε ρύθμιση οφειλών του ν.4738/2020
iii) ή σε ειδική ρύθμιση οφειλών στο πλαίσιο διαδικασίας εξυγίανσης.
δ) Η υπαγωγή στις νέες ρυθμίσεις του ν. 5036/2023 με δύο παραδείγματα
Στην υπ’ αριθ. 26/2023 Εγκύκλιό του, ο ΕΦΚΑ αναφέρει δύο (2) παραδείγματα για την υπαγωγή στον ν. 5036/2023.
Παράδειγμα 1: Οφειλέτης που είχε υπαχθεί στη ρύθμιση ν.4611/2019,την απώλεσε και στη συνέχεια με αίτημά του εντάχθηκε στη ρύθμιση οφειλών ν.4738/2020,δεν δύναται τώρα να αναβιώσει τη ρύθμιση ν.4611/2019 (περίπτωση ii).
Παράδειγμα 2: Οφειλέτης που είχε υπαχθεί στη ρύθμιση ν.4611/2019,την απώλεσε και στη συνέχεια με αίτημα του εντάχθηκε στην πάγια ρύθμιση οφειλών, δύναται (μετά την υποβολή σχετικής αίτησης) να επανενταχθεί στη ρύθμιση ν.4611/2019.
ε) Ολοκλήρωση της υπαγωγής στις νέες ρυθμίσεις
Αφού ο οφειλέτης υποβάλλει σχετικό αίτημα αναβίωσης της ρύθμισης προς την αρμόδια Υπηρεσία Κ.Ε.Α.Ο., αυτή θα πραγματοποιεί έλεγχος και αφού διαπιστωθεί η συνδρομή των ανωτέρω προϋποθέσεων, θα υλοποιείται η επαναφορά της ρύθμισης.
Οι παλαιότερες, μη καταβληθείσες, δόσεις της ρύθμισης που απομένουν μετά την πληρωμή των απαιτούμενων δύο (2) δόσεων για την αναβίωση νέας ρύθμισης, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, επιβαρύνονται με το ποσό του τόκου που αντιστοιχεί στην χρονική περίοδο από την απώλεια της αρχικής ρύθμισης έως την ημερομηνία αναβίωσης της ρύθμισης.
Με την αναβίωση της ρύθμισης οι προαναφερόμενες ανεξόφλητες δόσεις με τους αντίστοιχους τόκους, μεταφέρονται σε ίσο αριθμό δόσεων στο τέλος της ρύθμισης. Η συστημική υλοποίηση της μεταφοράς, όπως αναφέρεται στην Εγκύκλιο του ΕΦΚΑ, θα πραγματοποιηθεί κεντρικά.
Σημειώνεται επίσης ότι η ρύθμιση αναβιώνει με τους ίδιους όρους, προϋποθέσεις και με όλα τα ευεργετήματα που προβλέπονται στις διατάξεις της κάθε ρύθμισης για τον υπολειπόμενο αριθμό δόσεων.
ΙΙΙ. Ρύθμιση ασφαλιστικών οφειλών για «μερικώς συνεπείς» οφειλέτες
Στην υπ’ αριθ. 26/2023 διευκρινιστική Εγκύκλιό του ο ΕΦΚΑ αναφέρει και την περίπτωση των «μερικώς συνεπών» οφειλετών, στους οποίους δίνει τη δυνατότητα ρύθμισης των ασφαλιστικών οφειλών τους.
Σύμφωνα με το άρθρο 82 του ν.5036/2023, αυτοί είναι οι εργοδότες, αυτοαπασχολούμενοι και ελεύθεροι επαγγελματίες που δυσκολεύονται να τηρήσουν τις τρέχουσες ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις, μολονότι ως προς τις λοιπές τους ασφαλιστικές υποχρεώσεις παραμένουν συνεπείς και τους παρέχεται η δυνατότητα υπαγωγής σε ρύθμιση τμηματικής καταβολής έως 72 μηνιαίων δόσεων.
α) Ποιοί «μερικώς συνεπείς» οφειλέτες εντάσσονται
Στις διατάξεις του άρθρου 82 του ν. 5036/2023 εντάσσονται μέχρι 31-7-2023:
– Οφειλέτες που έχουν μόνο οφειλές περιόδων απασχόλησης από Σεπτέμβριο 2021 έως Δεκέμβριο 2022 προς Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ), εκτός του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ).
– Οφειλέτες που, εκτός από τις ανωτέρω οφειλές (χρονικού διαστήματος 9ος/2021 μέχρι 12ος/2022), είχαν και προηγούμενες τις οποίες είχαν εντάξει σε ρύθμιση μέχρι 1-11-2021.
– Οφειλέτες που αναβίωσαν την ευνοϊκή ρύθμιση των 120 δόσεων. Αυτοί μπορούν να ενταχθούν στις νέες ρυθμίσεις για τις οφειλές περιόδων απασχόλησης από Σεπτέμβριο 2021 έως Δεκέμβριο 2022 σε μέχρι και 72 μηνιαίες δόσεις.
– Οφειλέτες που αναβίωσαν την ευνοϊκή ρύθμιση των 72 δόσεων COVID και έχουν μόνο μεταγενέστερες οφειλές. Αυτοί μπορούν να ενταχθούν στις νέες ρυθμίσεις για τις οφειλές τού χρονικού διαστήματος 9ος/2021-12ος/2022 σε έως και 72 μηνιαίες δόσεις.
– Οφειλέτες με πάγια ρύθμιση, που περιλαμβάνει οφειλές περιόδων απασχόλησης από Σεπτέμβριο 2021 έως Δεκέμβριο 2022 και τηρείται την 1-2-2023. Αυτοί μπορούν να ενταχθούν στις νέες ρυθμίσεις για έως και 72 μηνιαίες δόσεις.
β) Όροι και προϋποθέσεις ένταξης στον ν. 5036/2023
Όπως αναφέρεται στην υπ’ αριθ. 26/2023 Εγκύκλιο του ΕΦΚΑ, οι όροι για την ένταξη στα άρθρα 81-82 του ν. 5036/2023 είναι:
-Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις και μέχρι 31/7/2023, εάν υπάρχουν οφειλές εκτός ρύθμισης, πρέπει παράλληλα να υπαχθούν και αυτές σε πάγια ρύθμιση έως 24 δόσεων.
-Η καταβολή των τρεχουσών ασφαλιστικών οφειλών αποτελεί προϋπόθεση για τη διατήρηση της ρύθμισης.
γ) Διαδικασία για οφειλές από Σεπτέμβριο 2021 έως Δεκέμβριο 2022
Οι οφειλές περιόδων απασχόλησης για το χρονικό διάστημα από Σεπτέμβριο 2021 έως Δεκέμβριο 2022, με τις τυχόν αναλογούσες προσαυξήσεις τους, δύνανται να εξοφληθούν σε έως και 72 μηνιαίες δόσεις, ως ακολούθως:
Η βασική οφειλή κεφαλαιοποιείται κατά την ημερομηνία υπαγωγής στη ρύθμιση. Από τον επόμενο μήνα από αυτόν της υπαγωγής, η ρύθμιση επιβαρύνεται με ετήσιο επιτόκιο ίσο με το ισχύον επιτόκιο πάγιας ρύθμισης ασφαλιστικών οφειλών. Σημειώνεται ότι από την ημερομηνία υπαγωγής δεν υφίσταται περαιτέρω επιβάρυνση πρόσθετων τελών, προσαυξήσεων και τόκων λόγω μη εκπρόθεσμης καταβολής.
Το ποσό της μηνιαίας δόσης για τις ρυθμιζόμενες ασφαλιστικές οφειλές δεν μπορεί να είναι μικρότερο των τριάντα (30) ευρώ.
Για τη συγκεκριμένη ρύθμιση, όπως αναφέρει η Εγκύκλιος του ΕΦΚΑ, έχουν δημιουργηθεί οι τύποι ρύθμισης 540 (παράλληλη πάγια) και 541 (ρύθμιση 72 δόσεων).
δ) Διαδικασία για την υποβολή αίτησης
Η αίτηση για την υπαγωγή στη ρύθμιση υποβάλλεται μέχρι την 31η Ιουλίου 2023 στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες Κ.Ε.Α.Ο..
Ειδικότερα, στους ήδη πιστοποιημένους χρήστες ή σε όσους εγγραφούν (πιστοποιηθούν) ως χρήστες στις Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες προς Οφειλέτες, παρέχεται (εκτός των άλλων) και η δυνατότητα της ρύθμισης των οφειλών τους μέσω διαδικτύου.
Περιπτώσεις που τυχόν εξαιρούνται από την πιστοποίηση στις Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες ΚΕΑΟ, η αίτηση θα υποβάλλεται στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΚΕΑΟ και μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής εξυπηρέτησης πολιτών στον ιστότοπο του e-ΕΦΚΑ.
Σε περίπτωση που ο οφειλέτης επιθυμεί παράλληλα με την εν λόγω ρύθμιση και την αναβίωση των ευνοϊκών ρυθμίσεων (ν.4611/2019ή ν.4756/2020), η αίτηση θα υποβάλλεται στην αρμόδια Υπηρεσία ΚΕΑΟ. Αρμόδια όργανα για την έκδοση της απόφασης ρύθμισης είναι οι προϊστάμενοι των Περιφερειακών Υπηρεσιών του ΚΕΑΟ.
Ο οφειλέτης υποχρεούται να καταβάλλει το ποσό της πρώτης δόσης προκειμένου να ενεργοποιηθεί η ρύθμισή του. Οι δόσεις της ρύθμισης καταβάλλονται με τη χρήση Ταυτότητας Οφειλέτη. Στις περιπτώσεις εξαίρεσης από τη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών, οι δόσεις καταβάλλονται στις αρμόδιες υπηρεσίες ΚΕΑΟ.
Η πρώτη δόση καταβάλλεται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μήνα υποβολής της αίτησης υπαγωγής. Στην περίπτωση υποβολής αίτησης σε υπηρεσία, η πρώτη δόση καταβάλλεται την ίδια ημέρα με την υποβολή της αίτησης.
Οι επόμενες δόσεις της ρύθμισης καταβάλλονται έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε επόμενου μήνα από τον μήνα υπαγωγής στη ρύθμιση.
Σε οποιοδήποτε στάδιο της ρύθμισης, δίνεται η δυνατότητα ολικής εξόφλησης στον οφειλέτη, χωρίς την επιβάρυνση επιτοκίου.
ε) Απώλεια ρύθμισης-Συνέπειες
Η ρύθμιση χάνεται στην περίπτωση που δεν καταβληθούν δύο (2) δόσεις και στην περίπτωση μη καταβολής των τρεχουσών ασφαλιστικών οφειλών.
Η απώλεια της ρύθμισης έχει ως συνέπειες:
i) την απώλεια των ευεργετημάτων της ρύθμισης,
ii) την κατάσταση ως απαιτητού τού συνόλου του υπολοίπου της οφειλής (μαζί με τις προηγούμενες προσαυξήσεις και τόκους),
iii) την επιδίωξη της είσπραξης της οφειλής με όλα τα προβλεπόμενα από την ισχύουσα νομοθεσία μέτρα.
στ) Ευεργετήματα για όσους ενταχθούν στη ρύθμιση
Οι οφειλέτες που εντάσσονται στη ρύθμιση του ν. 5036/2023 και τηρούν τους όρους της, έχουν τα εξής ευεργετήματα:
Αναστέλλονται η λήψη αναγκαστικών μέτρων και η συνέχιση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης επί της κινητής και ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη. Πιο συγκεκριμένα, για κατασχέσεις στα χέρια τρίτων που έχουν επιβληθεί έως την ημερομηνία υπαγωγής στη ρύθμιση του ν.5036/2023, το μέτρο της κατάσχεσης αίρεται με την υπαγωγή του οφειλέτη στη ρύθμιση, κατόπιν σχετικού αιτήματος. Αποδιδόμενα ποσά από κατασχέσεις εις χείρας τρίτων πριν την υπαγωγή στη ρύθμιση του παρόντος, λαμβάνονται υπόψη για την κάλυψη τρεχουσών δόσεων της ρύθμισης.
Παραγράφεται το αξιόποινο και παύει η ποινική δίωξη σε βάρος τους σύμφωνα με το άρθρο 1του α.ν.86/1967. Η σχετική δικογραφία τίθεται στο αρχείο με πράξη του αρμόδιου Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών.
Όμως, για την τυχόν απώλεια της ρύθμισης, ο ΦΚΑ υποχρεούται να ενημερώσει αμελλητί, με σχετική βεβαίωση του χρόνου απώλειας της ρύθμισης και του υπολειπόμενου οφειλόμενου χρέους, τον αρμόδιο Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών, ο οποίος με πράξη του ανασύρει τη δικογραφία από το αρχείο και συνεχίζει την ποινική διαδικασία. Ο διανυθείς χρόνος από την παύση της ποινικής διαδικασίας μέχρι τον χρόνο απώλειας της ρύθμισης, δεν υπολογίζεται στον χρόνο παραγραφής της πράξης, κατά παρέκκλιση των χρονικών περιορισμών του άρθρου 113τουΠοινικού Κώδικα(ν.4619/2019) περί αναστολής της παραγραφής.
Σε περίπτωση ρύθμισης από οφειλέτη, που έχει απολέσει ρύθμιση στο παρελθόν για την ίδια οφειλή, αναστέλλεται η ποινική δίωξη σε βάρος του οφειλέτη, κατά το άρθρο 1του α.ν.86/1967και αναστέλλεται η παραγραφή του ποινικού αδικήματος, κατά παρέκκλιση των χρονικών περιορισμών του άρθρου 113τουΠοινικού Κώδικα. Αναστέλλεται η εκτέλεση ποινής που έχει επιβληθεί ή, εφόσον άρχισε η εκτέλεσή της, τότε αυτή διακόπτεται.
iv) Η παραγραφή των οφειλών, για τις οποίες υποβάλλεται αίτηση υπαγωγής στη ρύθμιση, αναστέλλεται και δεν συμπληρώνεται πριν παρέλθει ένα (1) έτος από τη λήξη της ρύθμισης.
Ως προς την ασφαλιστική ενημερότητα, ορίζεται ότι, κατά τη διάρκεια της ρύθμισης και υπό την προϋπόθεση τήρησης των όρων του συγκεκριμένου διακανονισμού, δύναται να χορηγείται από την αρμόδια υπηρεσία αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας διμηνιαίας ισχύος, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις.
Στις επιχειρήσεις της περ. ε’ της παρ. 5 του άρθρου 8 του α.ν. 1846/1951, χορηγείται αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας για την είσπραξη λογαριασμών δημοσίου έργου. Προϋπόθεση συνιστά η μη ύπαρξη τρεχουσών ή ληξιπρόθεσμων οφειλών για το συγκεκριμένο έργο. Σε περίπτωση ύπαρξης οφειλής, χορηγείται αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας με παρακράτηση ποσού ίσου με το ύψος της οφειλής.
Η δυνατότητα χορήγησης ασφαλιστικής ενημερότητας είναι πολύ σημαντική για χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους-ελεύθερους επαγγελματίες-εμπόρους, καθόσον τούς δίνεται και η δυνατότητα να συνταξιοδοτηθούν(εφόσον θεμελιώνουν δικαίωμα).

Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ