• Ποιος είναι ο ρόλος των πλασματικών ετών –πόσο είναι το κόστος τους
Με υψηλούς ρυθμούς εξελίσσεται το κύμα εξόδου προς τη σύνταξη μεγάλων κατηγοριών ασφαλισμένων κάνοντας χρήση και της δυνατότητας που προσφέρει ο νόμος για εξαγορά πλασματικών ετών. Σύμφωνα με την εικόνα που προκύπτει από τις υπηρεσίες κοινωνικής ασφάλισης μαζί με την αύξηση του αριθμού των συνταξιοδοτήσεων αυξάνονται και οι αναγνωρίσεις πλασματικών ετών από ασφαλισμένους που επιδιώκουν να βγουν νωρίτερα στη σύνταξη.
Σημειώνεται ότι το πρώτο δίμηνο φέτος καταγράφηκε ρεκόρ επταετίας με 35.451 αιτήσεις συνταξιοδότησης. Αν οι ρυθμοί αυτοί συνεχιστούν και τους επόμενους μήνες εκτιμάται ότι οι αιτήσεις συνταξιοδότησης ενδεχομένως να ξεπεράσουν τις 200.000 στο τέλος του έτους.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα πλασματικά έτη, το ισχύον καθεστώς δίνει τη δυνατότητα στους ασφαλισμένους να βγουν νωρίτερα στη σύνταξη από 5 έως και 9 έτη με πλήρεις αποδοχές.
Διπλά ωφελημένοι βγαίνουν οι παλαιοί πριν από το 1993 ασφαλισμένοι, καθώς με την προσθήκη πλασματικού χρόνου μπορούν να διαμορφώσουν ευνοϊκότερες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης από τον ΕΦΚΑ ακόμα και πριν από τα 62.
Οι νέοι μετά το 1993 ασφαλισμένοι βοηθούνται μεν από τα πλασματικά, αλλά μόνον για να συμπληρώσουν τα 40 έτη και να πάρουν σύνταξη στα 62, αντί 67 που θα έπαιρναν αν δεν είχαν τη 40ετία.
Τα πλασματικά έτη
Οι πλασματικοί χρόνοι αξιοποιούνται για να συμπληρωθούν οι εξής συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις:
– Η 40ετία σε όλα τα Ταμεία οποτεδήποτε από παλαιούς (έως το 1992) και νέους (από 1/1/1993) ασφαλισμένους.
– Η 35ετία σε ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ έως το 2012.
– Η 25ετία στο Δημόσιο μέχρι το 2010.
– Η 25ετία στο Δημόσιο για το 2011 και το 2012, καθώς και τα 36 ή 37 έτη μετά το 2012.
– Τα 21 και 23 έτη στο Δημόσιο για τους τρίτεκνους γονείς στα έτη 2011 και 2012.
– Η 25ετία έως το 2012 σε Ταμεία ΔΕΚΟ ή τραπεζών για μητέρες.
– Οι 5.500 ημέρες ασφάλισης έως το 2012 για μητέρες με ανήλικο τέκνο.
Οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ και άλλων Ταμείων του ιδιωτικού τομέα θα πρέπει να ζητούν πλασματικά έτη και για προσαύξηση της σύνταξης, αλλά και για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος.
Στο Δημόσιο οι ασφαλισμένοι, εφόσον έχουν θεμελιώσει δικαίωμα με τον πραγματικό συντάξιμο χρόνο που έχουν στην υπηρεσία τους, έχουν δικαίωμα να αναγνωρίσουν πλασματικό χρόνο μόνον για προσαύξηση σύνταξης.
Με την προσθήκη πλασματικού χρόνου οι ασφαλισμένοι μπορούν να κερδίσουν τρία πράγματα:
1. Να κατεβάσουν το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης (στα 62 αντί 67), καθώς και τα όρια ηλικίας που ισχύουν για ειδικές κατηγορίες (π.χ. μητέρες με ανήλικο) έως και 9 χρόνια για σύνταξη στα 58 αντί στα 67.
2. Να πάρουν αύξηση στην κύρια σύνταξη, καθώς οι χρόνοι που αναγνωρίζονται ανεβάζουν τον συνολικό χρόνο ασφάλισης και τα ποσοστά αναπλήρωσης, αλλά και στην επικουρική.
3. Να μεταφέρουν τα πλασματικά με ξεχωριστή αίτηση και στην επικουρική ασφάλιση, πετυχαίνοντας την απονομή της επικουρικής τους με υψηλότερο ποσό.
Κόστος εξαγοράς
Το κόστος εξαγοράς για τους μισθωτούς είναι 20% επί του μισθού κατά τον μήνα υποβολής της αίτησης ή του τελευταίου 12μήνου εφόσον δεν υπάρχει σταθερή απασχόληση.
Σε περιπτώσεις ανεργίας, η μερικής απασχόλησης υπολογίζεται με εισφορά 20% επί του κατώτατου μισθού. Με τον κατώτατο μισθό στα 830 ευρώ από τον Απρίλιο του 2024, το ελάχιστο κόστος εξαγοράς πλασματικού χρόνου είναι στα 166 ευρώ τον μήνα για τις αιτήσεις από 1/4/2024 και μετά.
Στο Δημόσιο, για τις αιτήσεις που υποβάλλονται από 1/1/2020 και μετά, η εξαγορά γίνεται με εισφορά 20% επί του μισθού. Για τις αιτήσεις έως 31/12/2016, το κόστος είναι 6,67%, στις αιτήσεις του 2017 το κόστος είναι 10%, για το 2018 είναι 13,34%, και για το 2019 16,67%.
Για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες ο κάθε μήνας αναγνώρισης κοστίζει όσο και η μηνιαία εισφορά για τον κλάδο σύνταξης.
Ιδού τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα για το κέρδος από τα πλασματικά έτη:
1. Ασφαλισμένος με 35 χρόνια ασφάλισης και συντάξιμες αποδοχές 1.580 ευρώ θα πάρει σύνταξη 1.015 ευρώ μικτά. Αν αναγνωρίσει 2 χρόνια, θα βγει με 37 έτη και σύνταξη 1.095 ευρώ, δηλαδή κέρδος κατά 80 ευρώ τον μήνα, ή 7,9% λόγω πλασματικών ετών.
2. Ασφαλισμένος με 37 χρόνια ασφάλισης και συντάξιμες αποδοχές 1.580 ευρώ θα πάρει σύνταξη 1.095 ευρώ μικτά. Αν αναγνωρίσει 3 χρόνια, θα βγει με 40 έτη και σύνταξη 1.216 ευρώ, δηλαδή κέρδος 121 ευρώ τον μήνα ή 11,17% αύξηση σύνταξης λόγω πλασματικών ετών.
3. Ασφαλισμένος με 37 χρόνια ασφάλισης και συντάξιμες αποδοχές 3.300 ευρώ θα πάρει σύνταξη 1.824 ευρώ μικτά. Αν αναγνωρίσει 3 χρόνια για να βγει με 40 έτη, θα πάρει σύνταξη 2.077 ευρώ, δηλαδή θα συνταξιοδοτηθεί με μεγαλύτερη σύνταξη κατά 252 ευρώ τον μήνα λόγω πλασματικών ετών.
Η αίτηση για την αναγνώριση πλασματικού χρόνου μπορεί να υποβληθεί τώρα και να ενεργοποιηθεί αργότερα, κοντά στη συνταξιοδότηση. Η εξαγορά συμφέρει να γίνει νωρίς, και πάντως να εξοφληθεί εφάπαξ, γιατί έρχονται ανατροπές που θα επηρεάσουν και όσους έχουν ζητήσει εξαγορές αλλά δεν έχουν καταβάλει ολόκληρο το ποσό.
Έκπτωση με εφάπαξ πληρωμή
Οι εξαγορές μπορούν να πληρωθούν είτε εφάπαξ από τα αναδρομικά της σύνταξης είτε με δόσεις και παρακράτηση του 25% της σύνταξης έως την εξόφληση.
Για παράδειγμα, με κόστος εξαγοράς πλασματικού χρόνου 5.000 ευρώ και σύνταξη 1.100 ευρώ, η παρακράτηση (25%) είναι 275 ευρώ τον μήνα, που σημαίνει ότι για 18 μήνες, που είναι το διάστημα μέχρι να εξοφληθούν τα 5.000 ευρώ, η σύνταξη θα είναι 825 ευρώ.
Αν η εξόφληση γίνει εφάπαξ, παρέχεται έκπτωση 2% για κάθε έτος που αναγνωρίζεται, δηλαδή τα 5 πλασματικά έτη, αν πληρωθούν σε μία δόση, έχουν έκπτωση 10%.
Το κλειδί που δίνουν τα πλασματικά έτη είναι ότι με αυτά συμπληρώνεται ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης έως το 2012, που για τους παλαιούς, πριν το 1993 ασφαλισμένους, καθορίζει και την ηλικία που θα πάρουν σύνταξη.
Για μισθωτούς ασφαλισμένους του πρώην ΙΚΑ και ειδικών Ταμείων (ΔΕΚΟ – τραπεζών) αναγνωρίζονται μέχρι 4 έτη για να συμπληρωθεί ο χρόνος που απαιτείται το 2011, μέχρι 5 έτη για το 2012 και μέχρι 7 έτη από το 2013 και μετά.
Οι κατηγορίες πλασματικών ετών είναι από στρατιωτική θητεία, ανεργία, σπουδές, χρόνο παιδιών, κενά ασφάλισης και ασθένεια.
Έως το 2010 αναγνωρίζονται 400 ημέρες από ανεργία και ασθένεια (200+200 μέρες από κάθε αιτία) συν η στρατιωτική θητεία.
Όταν συμπληρώνεται ο χρόνος ασφάλισης έως το 2012, που είναι για παράδειγμα οι 5.500 ημέρες ασφάλισης για τις μητέρες με ανήλικο και ασφάλιση ΙΚΑ, η 25ετία για τις μητέρες σε Ταμεία ΔΕΚΟ, ή 35ετία για το ΙΚΑ κ.λπ., τότε οι ασφαλισμένοι κατοχυρώνουν ευνοϊκότερες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης και βγαίνουν στη σύνταξη ακόμα και πριν τα 62.
Για τις μητέρες ασφαλισμένες στο ΙΚΑ αλλά και σε Ταμεία ΔΕΚΟ-τραπεζών δεν επιτρέπεται η εξαγορά χρόνου λόγω τέκνων αν πρόκειται να βγουν με διατάξεις ανήλικου.
Στους ασφαλισμένους του Δημοσίου η 25ετία έως το 2012 αποτελεί και το κριτήριο της θεμελίωσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος και του ορίου ηλικίας που θα έχουν για να συνταξιοδοτηθούν.
Για θεμελίωση συνταξιοδοτικών προϋποθέσεων έως 31/12/2010 αναγνωρίζονται τόσα πλασματικά έτη όσα χρειάζονται μέχρι να συμπληρωθεί η 25ετία από στρατιωτική θητεία, εκπαιδευτική άδεια έως 5 έτη, γονική άδεια, και χρόνος τέκνων για τις μητέρες. Για θεμελίωση από 1/1/2011 οι πλασματικοί χρόνοι που αναγνωρίζονται ισχύουν τόσο για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος (25ετία) όσο και για τη συμπλήρωση του συνολικού χρόνου ασφάλισης (36, 37 ή 40 έτη).
Ο συνολικός αριθμός ετών που μπορεί να αναγνωρίσει ένας ασφαλισμένος στο Δημόσιο για 25ετία το 2011 είναι 4 έτη, για το 2012 είναι 5 έτη και από το 2013 και μετά μπορούν να αναγνωρίζουν έως 7 έτη. Επιπλέον έχουν έως 5 έτη λόγω τέκνων. Επομένως, ο συνολικός πλασματικός χρόνος που μπορεί να εξαγοραστεί στο Δημόσιο από υπαλλήλους με 1 έως 3 τέκνα είναι 5 έως 9 έτη για το 2011, 6 έως 10 έτη για το 2012 και 8 έως 12 έτη από το 2013 και μετά.
Οι ελεύθεροι επαγγελματίες (άνδρες- γυναίκες ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ) και οι άνδρες ασφαλισμένοι ως αυτοαπασχολούμενοι στο ΕΤΑΑ έχουν τη δυνατότητα μέσω εξαγορών να κλειδώσουν την 35ετία έως το 2012 και να συνταξιοδοτηθούν στα 61 με 62 έτη χωρίς να έχουν κατ’ ανάγκη 40 χρόνια ασφάλισης.
Αν δεν έχουν 35ετία έως το 2012, ή αν δεν συμπληρώνουν 40ετία, βγαίνουν στα 67.
Για την 35ετία αναγνωρίζονται 4 και 5 έτη αντίστοιχα για να συμπληρωθεί στα έτη 2011 και 2012 και έως 7 από το 2013 και μετά για να συμπληρωθεί, όμως, η 40ετία. Επίσης αναγνωρίζουν έως 5 έτη από τον χρόνο άσκησης δραστηριότητας πριν γραφτούν στα Ταμεία τους για να συμπληρωθεί η 35ετία έως το 2010, ενώ μετά το 2011 ο χρόνος αυτός συνυπολογίζεται στα άλλα πλασματικά έτη.
Σύνταξη έως 9 χρόνια νωρίτερα
Οι ασφαλισμένοι έχουν την ευκαιρία να συνταξιοδοτηθούν κατά 5 έως και 9 έτη νωρίτερα με εξαγορά πλασματικού χρόνου.
Ιδού πώς με παραδείγματα:
1. Μητέρα ασφαλισμένη πριν το 1993 στο ΙΚΑ με 5.100 ημέρες ασφάλισης και ανήλικο παιδί το 2011 (το οποίο ενηλικιώθηκε το 2012) δικαιούται πλήρη σύνταξη με το όριο ηλικίας που ισχύει όταν κλείσει τα 57 της και μειωμένη με το 52ο αντίστοιχα, εφόσον έχει ανήλικο και 5.500 ημέρες ασφάλισης το 2011. Με τις 5.100 ημέρες, όμως, θα βγει στα 67. Για να τα αποφύγει, μπορεί να αναγνωρίσει 400 μέρες από ανεργία, ασθένεια, χρόνο σπουδών, κενά ασφάλισης (όχι από χρόνο τέκνων) και να συμπληρώσει 5.500 ημέρες για σύνταξη με διατάξεις μητέρων το 2011. Αν συμπλήρωσε το 57ο έτος μετά το 2021, θα πάρει πλήρη σύνταξη στα 67, ενώ λόγω πλασματικών θεμελιώνει δικαίωμα για μειωμένη στα 58,5, δηλαδή βγαίνει σχεδόν 9 χρόνια πριν τα 67.
2. Νέος ασφαλισμένος στο ΙΚΑ από 1993 και μετά με 30ετία το 2023 και ηλικία 57 ετών θα περιμένει έως τα 67 για πλήρη σύνταξη, ενώ, αν αποφασίσει να κάνει από τώρα αίτηση για εξαγορά πλασματικού χρόνου ασφάλισης, μπορεί, όταν κλείσει τα 62, που θα έχει και 35 έτη, να αναγνωρίσει άλλα 5 από στρατιωτική θητεία, σπουδές, παιδιά, και να βγει με 40ετία στα 62, γλιτώνοντας 5 χρόνια από το όριο ηλικίας των 67 ετών.
Οι ασφαλισμένοι μπορούν να κάνουν μία ή και περισσότερες αιτήσεις για εξαγορά πλασματικού χρόνου, αρκεί να μην έχουν υπερβεί το όριο που προβλέπει ο νόμος για κάθε έτος. Αν δεν πληρωθούν τα πλασματικά της αίτησης, δεν προσμετρώνται καθόλου. Αν πληρωθούν οι μισοί μήνες, θα προσμετρηθεί ο ανάλογος χρόνος αυτών των μηνών.
