Το χάσμα των γενεών μπορεί να προκαλέσει παρεξηγήσεις, ειδικά όταν πρόκειται για παππούδες και γιαγιάδες που μιλούν στα εγγόνια. Μερικές φορές, τα λόγια τους φέρνουν αποτελέσματα πολύ διαφορετικά από τις προθέσεις τους. Ένας ευφυής παππούς ίσως αντιληφθεί τί έχει συμβεί αν δει τα εγγόνια του να γουρλώνουν τα μάτια ή να κάνουν διακριτικούς μορφασμούς μετά από ένα κατά τα άλλα καλοπροαίρετο σχόλιο.
Ο Φάρλεϊ Λέτζεργουντ, παππούς ο ίδιος, μοιράζεται έξι απλές φράσεις που έχει ακούσει, ή έχει χρησιμοποιήσει περιστασιακά, που μπορούν να δυσκολέψουν μία σχέση αγάπης με τα εγγόνια. Σκοπός του είναι να προτείνει στους συνομηλίκους του να αντικαταστήσουν τις φράσεις αυτές με πιο εποικοδομητικούς τρόπους σύνδεσης.
1. «Υποψιάζομαι ότι είσαι υπερβολικά απασχολημένος για μένα»
Έχετε αφήσει ποτέ φωνητικό μήνυμα σε ένα εγγόνι κι έμεινε αναπάντητο, κι αργότερα να του πείτε «υποψιάζομαι ότι είσαι υπερβολικά απασχολημένος για μένα»; Επιφανειακά, μπορεί να ακούγεται σαν μια θλιμμένη παρατήρηση, αλλά κάτω από αυτό, στέλνετε ένα μήνυμα φορτισμένο με ενοχές. Υπονοεί ότι τα εγγόνια έχουν κάνει κάτι λάθος με τη ζωή τους, έχοντας ένα γεμάτο πρόγραμμα.
Τα προγράμματα των παιδιών είναι γεμάτα με αθλήματα, μαθήματα και φίλους και είναι αλήθεια πως συχνά είναι δύσκολο να βρουν χρόνο για τους παππούδες και τις γιαγιάδες. Αλλά εκείνοι τους υπενθυμίσουν πόσο μη διαθέσιμα γίνονται, ίσως τα ωθήσει να τους αποφεύγουν περισσότερο.
Άλλωστε είναι γνωστό πως η παθητική-επιθετική συμπεριφορά μπορεί συχνά να κάνει το υποκείμενο να νιώθει πιο ασφαλές σε σύγκριση με την άμεση αντιπαράθεση, ωστόσο υπονομεύει την υγιή επικοινωνία στις ανθρώπινες σχέσεις. Αντί να υποθέσουμε ότι μας αγνοούν επίτηδες, καλύτερα να πούμε κάτι πιο ευθύ, όπως: «Μου λείπει να τα πούμε. Πότε σε βολεύει;»
2. «Όταν ήμουν εγώ στην ηλικία σου»
Οι συγκρίσεις μεταξύ των γενεών μπορεί να είναι δύσκολες, καθώς οι καιροί έχουν αλλάξει άρδην. Αν ένας παππούς λέει στα εγγόνια του φράσεις όπως «Όταν ήμουν στην ηλικία σου, ήμουν ήδη παντρεμένος», ή «Όταν ήμουν στην ηλικία σου, έκανα τρεις δουλειές», είναι σαν να λέω: «Γιατί δεν κάνεις το ίδιο;» Αυτή η σύγκριση υποτιμά τη μοναδικότητα του παιδιού που έχει απέναντί του.
Χρησιμοποιώντας το δικό τους παρελθόν ως μέτρο για το παρόν των εγγονιών, μπορεί να στείλει το μήνυμα ότι οι εμπειρίες και οι προκλήσεις τους έχουν μικρότερη αξία. Εναλλακτικά, ο Λέτζεργουντ προτείνει στους συνομηλίκους του να δείξουν γνήσια περιέργεια για τον κόσμο των εγγονιών, ρωτώντας κάπως έτσι: «Πες μου πώς είναι τα πράγματα για σένα αυτή τη στιγμή – θα ήθελα πολύ να ακούσω την άποψή σου».
3. «Εγώ για το καλό σου το λέω»
Συνήθως αυτή η φράση ακολουθεί κάποια καλοπροαίρετη κριτική, ίσως σχετικά με την εμφάνιση, επιλογές καριέρας ή φιλίες. Πίσω όμως από το «Εγώ για το καλό σου το λέω», το εγγόνι μπορεί να ακούσει «Δεν ανταποκρίνεσαι στα πρότυπά μου, αλλά θα προσποιούμαι ότι είναι για σένα».
Η αληθινή προσφορά καθοδήγησης σε ένα νεαρό άτομο «για το καλό του», επέρχεται μόνο όταν ζητείται και παρέχεται με γνήσια ενσυναίσθηση. Αντί να συσσωρεύουν λοιπόν αυτόκλητες προτάσεις, παππούδες και γιαγιάδες καλό είναι να ρωτήσουν: «Θέλεις την άποψή μου ή θέλεις απλά να ακούσω;» Αυτό κάνει τα εγγόνια να ανοιχτούν με τους δικούς τους όρους, χωρίς να αισθάνονται στριμωγμένα.
4. «Θα μεγαλώσεις και θα αλλάξεις γνώμη»
Κάθε φορά που ένας έφηβος δηλώνει με πάθος: «Δεν θέλω ποτέ παιδιά» ή «Θα ταξιδέψω στον κόσμο αντί να πάω στο κολέγιο», μια συνηθισμένη σπασμωδική απάντηση από έναν παππού και τη γιαγιά είναι: «Θα αλλάξεις γνώμη όταν μεγαλώσεις».
Η φράση αυτή μπορεί να εκληφθεί ως «τα όνειρά σου είναι αφελή και η εμπειρία μου υπερισχύει της φιλοδοξίας σου». Η ζωή έχει τον τρόπο να αλλάζει τα σχέδιά μας, αλλά η έκπτωση των ονείρων ενός νέου ατόμου από την αρχή το κάνει να αισθάνεται πως δεν ακούγεται από τους μεγαλύτερους.
Οι παππούδες δεν χρειάζεται να συμφωνούν με κάθε επιλογή των εγγονών αλλά πρέπει να την ακούν και να την αναγνωρίζουν ως τέτοια. Κάτι σαν «ενδιαφέρον σχέδιο ακούγεται, βλέπω το έχεις σκεφτεί αρκετά. Πες μου, πώς το βλέπεις να εξελίσσεται», θα ήταν μία πιο ενδεδειγμένη αντιμετώπιση.
5. «Ο ξάδελφος σου δε θα αντιδρούσε ποτέ έτσι»
Τίποτα δεν οξύνει τα πνεύματα πιο γρήγορα από το συγκρίνει κάποιος αδέλφια ή ξαδέλφια. Αντί να ενθαρρύνει καλύτερη συμπεριφορά, δημιουργεί αγανάκτηση.
Εάν ένα παιδί συγκριθεί με έναν ξάδερφό του που διαπρέπει στον αθλητισμό, μπορεί να αισθανθεί επισκιασμένος και να σταματήσει να μοιράζεται τελείως τα δικά του επιτεύγματα. Είναι πιο αποτελεσματικό να εστιάζεις στο παιδί που έχεις μπροστά σου παρά να βάζεις άλλους στην εξίσωση.
Για παράδειγμα, εάν ένα εγγόνι εκρήγνυται ή αγνοεί τους κανόνες του σπιτιού, πείτε: «Ανησυχώ για τη συμπεριφορά σου αυτή τη στιγμή. Πώς μπορούμε να το βρούμε;» Αυτή η προσέγγιση διατηρεί την εστίαση στο θέμα που εξετάζουμε, όχι σε κάποιο φανταστικό πρότυπο που έχει οριστεί από άλλο μέλος της οικογένειας.
6. «Έτσι έχουν τα πράγματα σε αυτή την οικογένεια»
Αυτό ήταν κάτι που έλεγαν και γενιές ακόμα πιο πίσω. «Έτσι έχουν τα πράγματα σε αυτή την οικογένεια. Δε μιλάμε για χρήματα, πολιτική ή συναισθήματα». Ή «Δεν κάνουμε αγκαλιές, κάνουμε μόνο χειραψίες». Τέτοιες φράσεις στην ουσία κλείνουν κάθε πόρτα ουσιαστικού διαλόγου.
Οι νέοι σήμερα είναι πιο ανοιχτοί όσον αφορά την ψυχική υγεία, τις σχέσεις και τα προσωπικά τους όρια, επομένως η απόρριψη της επιθυμίας τους να συζητήσουν αυτά τα θέματα μπορεί να τους απομονώσει.
Μερικές φορές, αξίζει να αναρωτηθούμε εάν η «οικογενειακή παράδοση» στην οποία κολλάμε μπορεί να χρειαστεί να εξελιχθεί. Οι καιροί αλλάζουν, όπως και οι ανάγκες κάθε νέας γενιάς. Αν θέλουμε τα εγγόνια μας να νιώθουν άνετα να εμφανίζονται ως αληθινοί εαυτοί τους, ίσως χρειαστεί να χαλαρώσουμε τον έλεγχο σε κάποια παλιά μοτίβα και να πούμε: «Ας μιλήσουμε για αυτό – τι πιστεύεις;»
