Σε μια συγκυρία όπου τα κρυπτονομίσματα έχουν πάρει «φωτιά», η Ευρώπη δρομολογεί το ψηφιακό ευρώ και οι κυβερνήσεις προωθούν τις ηλεκτρονικές πληρωμές και ως μέσο περιορισμού της φοροδιαφυγής, τα στοιχεία δείχνουν ότι τα μετρητά όχι απλώς δεν εξαφανίζονται, αλλά ζουν και βασιλεύουν.
Η έκρηξη του ηλεκτρονικού εμπορίου, λόγω της πανδημίας, ήταν μια παράμετρος της νέας τάσης, πάνω στην οποία ήρθαν να χτίσουν το υπουργείο Οικονομικών και η ΑΑΔΕ το σχέδιο για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής: κίνητρα για ψηφιακές πληρωμές κυρίως σε πεδία υψηλής παραβατικότητας, αντικίνητρα και απαγορεύσεις στη χρήση μετρητών. Το πιο φρέσκο, σχετικό μέτρο είναι η υποχρεωτική ηλεκτρονική πληρωμή των ενοικίων από την Πρωτοχρονιά του 2026.
Εκ του αποτελέσματος, η μετάβαση σε αυτό το ψηφιακό περιβάλλον συναλλαγών κρίνεται πετυχημένη, αφού σε συνδυασμό με τα νέα εργαλεία ψηφιακών ελέγχων, εξασφάλισαν πρόσθετο χώρο για φοροελαφρύνσεις 600 εκατ. ευρώ φέτος και άλλο 1 δις ευρώ το 2026. Δεν είναι, μάλιστα, μυστικό ότι το οικονομικό επιτελείο επιχείρησε να περάσει από την ΕΚΤ κι άλλους περιορισμούς στη χρήση των μετρητών (π.χ. αύξηση του ορίου των υποχρεωτικών ηλεκτρονικών πληρωμών για την κάλυψη του αφορολογήτου) ως αντίδοτο στη φοροδιαφυγή ΦΠΑ, βρίσκοντας, όμως, τοίχο.
Τα μυστικά των μετρητών
Η ΕΚΤ, σε όλες τις σχετικές γνωμοδοτήσεις (όχι μόνο στην περίπτωση της Ελλάδας) έχει υπεραμυνθεί της χρήσης μετρητών επειδή π.χ. εξασφαλίζουν την ανωνυμία των συναλλαγών, ή διευκολύνουν τις πληρωμές από ανθρώπους όχι εξοικειωμένους με τα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών. Πέρα από αυτές τις ενστάσεις, η ίδια η πραγματικότητα δείχνει ότι οι Ευρωπαίοι δεν είναι διατεθειμένοι να… ξεχάσουν τα μετρητά, όπως πολλοί αναλυτές προέβλεπαν. Στη χώρα μας το ποσοστό εξακολουθεί να παραμένει μεγάλο.
Όπως αναφέρει ειδική έρευνα της ΕΚΤ, αυτή η επιμονή των μετρητών είναι παραδειγματική στην περίπτωση του ευρώ. Η αξία της κυκλοφορίας μετρητών σε ευρώ έφτασε τα 1,59 τρισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του 2024, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 10% του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ (παρόμοιο μερίδιο με αυτό μιας δεκαετίας νωρίτερα).
Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα μετρητά χρησιμοποιήθηκαν σε περίπου το 50% των φυσικών συναλλαγών σε σημεία πώλησης το 2024, παραμένοντας η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος πληρωμής από τους ανθρώπους με την ευρύτερη αποδοχή από τους εμπόρους. Αυτή η ανθεκτικότητα έρχεται σε αντίθεση με δεκαετίες προβλέψεων για τον θάνατο των μετρητών, οι οποίες υποδηλώνουν ότι άλλοι παράγοντες πέρα από την απλή συναλλακτική αποτελεσματικότητα επηρεάζουν τη συνολική ζήτηση για φυσικό νόμισμα.
