• Αυτές είναι οι προτάσεις των καταναλωτών για να αμβλυνθούν οι συνέπειες από την αύξηση τους κόστους ζωής
Του Απόστολου Ραυτόπουλου*
Η χώρα μας τα τελευταία τρία χρόνια διανύει μία περίοδο αλλεπάλληλων ανατιμήσεωνσε είδη πρώτης ανάγκης, τρόφιμα, ηλεκτρικό ρεύμα και στέγαση. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο αν και στα υπόλοιπα κράτη μέλη παρουσιάζεται ύφεση, στην Ελλάδα το φαινόμενο της ακρίβειας έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη Eurostat,τον Μάρτιο 2024 ο πληθωρισμός των τροφίμων διαμορφώθηκε στην Ελλάδα σε 5,4%, πίσω από τη Μάλτα όπου ο σχετικός δείκτης ήταν 6,2% και πάνω από την Ισπανία, όπου ο πληθωρισμός των τροφίμων διαμορφώθηκε τον περασμένο μήνα σε 4,4%. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε επίπεδο Ευρωζώνης οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν μέσα σε έναν χρόνο σε πολύ χαμηλότερο βαθμό, κατά 1,7%.
Στη χώρα μας το 26,1% του πληθυσμού βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Δηλαδή, σεκίνδυνο φτώχειας βρίσκεται μία τετραμελής οικογένεια με εισόδημα 12.663€ ή όταν το μονοπρόσωπο νοικοκυριό δεν ξεπερνά τις 6.030€.
Με βάση τον κατώτατο μισθό η Ελλάδα κατατάσσεται 14η ανάμεσα σε 22 κράτη μέλη που έχουν θεσμοθετημένο τον κατώτατο μισθό με προτελευταία την Ρουμανία. Με βάση όμως την αγοραστική δύναμη,η χώρα μας βρίσκεται στην 15ηθέση και δύο θέσειςπίσω από τη Ρουμανία της οποίας ο κατώτατος μισθός έχει προφανώς μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη.
Την ίδια στιγμή, το 38,1% των φτωχών νοικοκυριών δηλώνει ότι στερείται διατροφής που περιλαμβάνει κάθε δεύτερη ημέρα κοτόπουλο, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των μη φτωχών νοικοκυριών εκτιμάται σε 4,5%.
Σημειώνεται ότι, τον Σεπτέμβριο του 2023,η μέση μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών για είδη διατροφής όπωςγια κρέας ανέρχεται σε 74,11€, γιαγαλακτοκομικά προϊόντα ανέρχεται 53,97€, για αλεύρι, ψωμί και δημητριακά 52,87ευρώ, για λαχανικά 45,74 ευρώ, για φρούτα 25,18 ευρώ, ψάρια 23,80 ευρώ.
Όμως οι αυξήσεις των τιμών είναι συνεχείς. Η κατηγορία έλαια και λίπη την τριετία 2020-2023 παρουσίασε αύξηση 84,7%, τα λαχανικά35,2%, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά 33,8%, το κρέας 31,2%, το ψωμί και τα δημητριακά 25,3%.
Ο Έλληνας καταναλωτής πληρώνει έως και τέσσερις φορές πάνω την τιμή από το χωράφι στο ράφι, σε πλήθος οπωροκηπευτικών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα μήλα Αγιάς, που από τον παραγωγό στον χονδρέμπορο πωλούνται 0,55 ευρώ το κιλό, από τον χονδρέμπορο στο λιανεμπόριο 0,85 ευρώ το κιλό και η τιμή λιανικής προ ΦΠΑ φθάνει το 1,42 ευρώ το κιλό. Ή τα κεράσια που πωλούνται από τον παραγωγό στον χονδρέμπορο 2 ευρώ και έφθασαν να πωλούνται έως και 19 ευρώ το κιλό.
Και αναμένονται επιπλέον αυξήσεις αφού από 1η Ιουλίου θα τεθεί σε εφαρμογήτο Σύστημα Επιστροφής Εγγυοδοσίας (DRS) το οποίο θα εφαρμόζεται στις συσκευασίες όπως στο αλουμίνιο , στο γυαλί και στο πλαστικό. Συσκευασίες δηλαδή που χρησιμοποιούνται στο νερό, στους χυμούς, στα αναψυκτικά, στο γάλακαι σε πλήθος συσκευασμένων προϊόντων. Και φυσικά τασσόμαστε υπέρτης προστασίας τους περιβάλλοντος και προάγουμε την ανακύκλωση αλλά διαφωνούμε με το γεγονός ότι όλα τα κόστη μετακυλύονται εν τέλει στον καταναλωτή ενώ ο ο τζίρος των πολυεθνικών αυξάνεται.
Η Ελληνική Κυβέρνησηέλαβε δεκάδες μέτρα την τελευταία τριετία, τα οποία προφανώς δεν κατάφεραν να ανακουφίσουν τους καταναλωτές και ειδικά τους ευάλωτους. Αντιμετώπισε το τεράστιο πρόβλημα της ακρίβειας με επιδόματα προς τους καταναλωτές (foodpass, fuelpass, powerpass) και προσπάθησε να συγκρατήσει τις τιμές αναποτελεσματικά, με την εφαρμογή του Καλαθιού του Νοικοκυριού (Ν 4986/2022) και της Μόνιμης Μείωσης Τιμής (ΦΕΚ 5927/11-10-23) που πρόσφατα έληξε. Και τα δύο αφορούν την πρόσβαση των ευάλωτων νοικοκυριών σε είδη διατροφής και είδη βασικών αναγκών του ελληνικού νοικοκυριού.
Εμείς οι καταναλωτές δίνουμε τη δική μας απάντηση στην ακρίβεια που εν τέλει δεν είναι εισαγόμενη αλλά έχει τις ρίζες της στην αισχροκέρδεια και την κερδοσκοπία που από την αρχή επισημάναμε. Τρανταχτό παράδειγμα, η έκθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού η οποία σε έρευνα που διεξήγαγε στα απορρυπαντικά πλυντηρίου σε ίδια προϊόντα πουκυκλοφορούν στα μεγαλύτερα καταστήματα λιανικής σε όλητην ΕΕ σημειώνει ότι στην Ελλάδα πωλούνται έως και 361% ακριβότερα.
Η Ένωση Εργαζομένων Ελλάδας, πέραν των δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των καταναλωτών, τη διεξαγωγή ερευνών και δράσεων κατάρτισης, τις δράσεις αλληλεγγύης στους ευάλωτους καταναλωτές, έχει επανειλημμένα καταθέσει προτάσεις για την αντιμετώπιση της ακρίβειας:
1. Αναστολή λειτουργίας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Είναι γνωστό ότι, για να επιτευχθεί μια λειτουργία παρόμοια με εκείνη του χρηματιστηρίου εμπορευμάτων, όλες οι πηγές ηλεκτρικής ενέργειας συναθροίστηκαν στο «Χρηματιστήριο Ενέργειας» σε μια διαπραγματεύσιμη ποιότητα, το «ηλεκτρικό ρεύμα», με συνεπαγωγή την τιμολόγηση της μονάδας ηλεκτρικής ενέργειας με το οριακό κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από την ακριβότερη πηγή, δηλαδή εν προκειμένω το φυσικό αέριο. Αυτή η συνεπαγωγή υπήρξε καταστροφική αφού μεγιστοποίησε την επίπτωση της αύξησης της τιμής του φυσικού αερίου στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος.
2. Προώθηση όλων των τύπων ενέργειας (π.χ. υδρογόνο, γεωθερμία, κ.λπ.) χωρίς προκαταλήψεις και προτεραιοποιήσεις
3. Ενίσχυση των ευάλωτων καταναλωτών μέσω της κατά προτεραιότητας τιμολόγησής τους με τις ενεργειακές πηγές μικρότερου κόστους παραγωγής
4. Μείωση του ΦΠΑ στα είδη βασικής διατροφής
5. Αύξηση του κατώτατου μισθού και επαναφοράς του δικαίου των συλλογικών διαπραγματεύσεων που θα διαχύσει την αύξηση αυτή σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, με στόχο την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των εργαζομένων-καταναλωτών.
Ομάδες καταναλωτών μπορούν να σχηματίσουν επ’ ωφελεία τους συλλογικότητες όπως:
1) Δίκτυα Άμεσων Αγορών από τους Παραγωγούς χωρίς Μεσάζοντες
2) Προμηθευτικούς Συνεταιρισμούς για την adhoc μαζική αγορά προϊόντων και υπηρεσιών για την επίτευξη μειωμένων τιμών αγοράς ως προς την ατομική αγορά
3) Διαπραγματευτικούς Συνεταιρισμούς Αγορών που διαπραγματεύονται με τους προμηθευτές εκπτώσεις επί των αγορών των μελών τους
Πρέπει να επισημανθεί ότι η παροχή επιδομάτων – βοηθημάτων (foodpass, fuelpass, powerpass) προς τους καταναλωτές δεν αποτελεί πολιτική αλλά μέτρο έκτακτης ανάγκηςπροσωρινού χαρακτήρα. Απεναντίας, σημαντικό μέτρο πολιτικής αποτελεί η μείωση του ΦΠΑ στα ενεργειακά προϊόντα και υπηρεσίες.
Τέλος, η θέσπιση της υποχρέωσης εκπόνησης Δείκτη Τιμών στις Επιχειρήσεις με έναν κύκλο εργασιών ανώτερο ενός κάποιου ορίου αναμένεται να περιορίσει τις μόνιμες ανατιμητικές – κερδοσκοπικές πρακτικές των επιχειρήσεων.
• Ο Απόστολος Ραυτόπουλος είναι Προέδρος της Ένωσης Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας
