Το παρουσίασε ο Κωστής Χατζηδάκης στο Υπουργικό Συμβούλιο και θα τεθεί στη διαβούλευση μετά τα εγκαίνια της ΔΕΘ
- Η βασική αρχή του νομοσχεδίου είναι ο εξορθολογισμός του ασφαλιστικού συστήματος, επιδιώκοντας να μπει τάξη σε αποσπασματικές παρεμβάσεις του ασφαλιστικού συστήματος
Δεκάδες χιλιάδες θα είναι οι ωφελούμενοι από το νομοσχέδιο-σκούπα για το ασφαλιστικό και το οποίο παρουσίασε την Τρίτη στο Υπουργικό Συμβούλιο ο Κωστής Χατζηδάκης. Το νομοσχέδιο σκούπα αναμένεται να πάρει το δρόμο προς τη Βουλή εντός του Σεπτεμβρίου, αφού ενσωματωθούν σε αυτό και οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.
Για την ώρα, περιλαμβάνει διατάξεις όπως το πλαφόν στις επικουρικές συντάξεις, η παραγραφή οφειλών σε ΕΦΚΑ και ΟΠΕΚΑ, δυνατότητα εξαγοράς 5 ασφαλιστικών ετών σε όλους τους ένστολους και αύξηση μισθών στο Δημόσιο.
Η βασική αρχή του νομοσχεδίου είναι ο εξορθολογισμός του ασφαλιστικού συστήματος. Κι επιδιώκεται να μπει τάξη σε αποσπασματικές και ενίοτε κατακερματισμένες παρεμβάσεις του ασφαλιστικού συστήματος. Να προωθηθούν νέες προστατευτικές διατάξεις για ειδικές και ευάλωτες ομάδες (λ.χ. άτομα με αναπηρία). Να βελτιωθεί η εξυπηρέτηση των πολιτών. Και να εναρμονιστούν οι κανόνες φορολογικής και ασφαλιστικής διοίκησης.
Οι 8 βασικές ρυθμίσεις
Αναλυτικά, οι σημαντικότερες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου είναι:
- Θεσπίζεται πλαφόν σε «προκλητικά» υψηλές επικουρικές συντάξεις, στα 1382,4 ευρώ το μήνα (ίσο με το 6/20 του πλαφόν κύριας σύνταξης).
- Μειώνεται σε 10 χρόνια (από 20 σήμερα) ο χρόνος που έχει στη διάθεσή του ο e-ΕΦΚΑ προκειμένου να βεβαιώσει και να εισπράξει απαιτήσεις από ασφαλιστικές εισφορές που δεν καταβλήθηκαν. Εάν η απαίτηση του ΕΦΚΑ δεν βεβαιωθεί μέσα σε αυτό το διάστημα, οι οφειλές παραγράφονται. Από 1η Ιανουαρίου 2027, η παραγραφή των μη βεβαιωμένων οφειλών προς τον ΕΦΚΑ γίνεται 5ετής.
- Αυξάνονται από 12 σε 24 οι μηνιαίες δόσεις των υπό ρύθμιση ασφαλιστικών οφειλών, με ελάχιστο μηνιαίο ποσό τα 50 ευρώ. Η αίτηση ρύθμισης γίνεται ηλεκτρονικά στο ΚΕΑΟ.
- Παύει η υφ’ όρον ποινική δίωξη των οφειλετών ρυθμισμένων ασφαλιστικών οφειλών για όσο διάστημα εξυπηρετείται η ρύθμιση.
- Καταργείται η ειδική εισφορά 1% των ασφαλισμένων του πρώην Ταμείου Πρόνοιας των Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ), σταματά να παρακρατείται από τους δημοσίους υπαλλήλους αυξάνοντας έτσι το μισθό τους. Η διάταξη αφορά σχεδόν 600.000 εργαζόμενους.
- Επεκτείνεται σε όλους τους ένστολους το δικαίωμα της «μάχιμης πενταετίας».
- Μειώνεται στο 50% (από 67%) το ποσοστό αναπηρίας, ως προϋπόθεση λήψης παροχών αναπηρίας, για συγκεκριμένες ομάδες ασφαλισμένων. Από τη νέα ρύθμιση καλύπτονται πρωτίστως οι «παλαιοί ασφαλισμένοι» (προ 1993), ιδίως του πρώην ΟΑΕΕ, ΟΓΑ, ΝΑΤ. Επίσης, θεσπίζεται ενιαία ημερομηνία καταβολής σύνταξης αναπηρίας, από την πρώτη ημέρα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας.
- Ο ΟΠΕΚΑ στο πλαίσιο ελέγχων εντόπισε -καθυστερημένα – πολλές περιπτώσεις πολιτών που λάμβαναν επιδόματα – κυρίως αναπηρικά, συνήθως μέσω Δήμων – χωρίς να τα δικαιούνται.
Οι διευκρινίσεις
Όπως είναι λογικό όπως όλα τα νομοσχέδια έτσι κι αυτό έχει τις γκρίζες ζώνες. Γι’ αυτό από το υπουργείο Εργασίας έκρινε σκόπιμο να προχωρήσει σε κάποιες διευκρινίσεις.
Στον πυρήνα του νομοσχεδίου βρίσκονται τρεις σημαντικές ρυθμίσεις που διευκολύνουν εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους, ενώ παράλληλα βελτιώνουν την εισπραξιμότητα των εσόδων του ΕΦΚΑ:
* Η μείωση χρόνου παραγραφής των μη βεβαιωμένων οφειλών προς τον ΕΦΚΑ.
* Η αύξηση του αριθμού των δόσεων της πάγιας ρύθμισης οφειλών σε 24 από 12.
* Η παύση υφ’ όρον της ποινικής δίωξης οφειλετών που έχουν ρυθμίσει τις οφειλές όσο εξυπηρετείται η ρύθμιση.
Πώς θα γίνεται εφεξής η παραγραφή των χρεών προς τον ΕΦΚΑ;
Με την προτεινόμενη ρύθμιση μειώνεται ο χρόνος που έχει στη διάθεσή του ο ΕΦΚΑ για να βεβαιώσει και να εισπράξει απαιτήσεις από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές σε 10 χρόνια, από 20 χρόνια που είναι σήμερα. Εάν η απαίτηση δεν βεβαιωθεί (αναζητηθεί) μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, παραγράφεται. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η συμμόρφωση με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε ότι η ενιαία 20ετία για την παραγραφή των απαιτήσεων του ΕΦΚΑ, που είχε θεσπιστεί με το “νόμο Κατρούγκαλου”, είναι υπερβολικός χρόνος και αντίκειται στην αρχή της αναλογικότητας, με το ανώτατο δικαστήριο να θέτει την δεκαετία ως εύλογο χρόνο παραγραφής.
Το νομοθετικό πλαίσιο δηλαδή προσαρμόζεται κατ’ αρχάς στην απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Στη συνέχεια, από 1ης Ιανουαρίου 2027, η παραγραφή γίνεται πενταετής, ώστε να είναι αντίστοιχη με αυτή που ισχύει για τη φορολογική διοίκηση, συνεπώς και ο ΕΦΚΑ θα οφείλει να βεβαιώνει εντός πενταετίας. Η διάταξη αφορά σε όλες τις κατηγορίες οφειλετών ασφαλιστικών εισφορών (εργοδότες, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοτελώς απασχολούμενοι, αγρότες). Αφορά και στον ΕΦΚΑ, στο βαθμό που θα πρέπει να βεβαιώνει τις απαιτήσεις πιο κοντά στην ημερομηνία γένεσης των οφειλών, κάτι που ενισχύει τα ασφαλιστικά έσοδα και αποθαρρύνει κακές πρακτικές υπερβολικών καθυστερήσεων.
Διευκρινίζεται πως οι μισθωτοί δεν θίγονται από την παραγραφή οφειλών του εργοδότη, καθώς η ασφάλιση που αντιστοιχεί στις παραγεγραμμένες οφειλές αυτές εξακολουθεί να τους αναγνωρίζεται. Επιπλέον, οι αυτοαπασχολούμενοι θα μπορούν να καταβάλουν τις οφειλές τους, παρά την παραγραφή, εφόσον το επιθυμούν, προκειμένου να αναγνωρίσουν ως ασφαλιστικό χρόνο το διάστημα που παραγράφηκε.
Τέλος, λαμβάνεται ειδική μέριμνα για όσους οφειλέτες ρύθμισαν χρέη πέραν της δεκαετίας, ώστε να μην αδικηθούν παρότι ήταν συνεπείς. Στις περιπτώσεις αυτές και μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου, το παραγεγραμμένο ποσό αφαιρείται από τη ρύθμιση και τα ποσά που έχουν καταβληθεί καλύπτουν την υπόλοιπη οφειλή.
Από πότε ξεκινά η παραγραφή; Πότε ολοκληρώνεται ο χρόνος της παραγραφής; Η παραγραφή ξεκινά από την 1η Ιανουαρίου του έτους που ακολουθεί το έτος στο οποίο παρασχέθηκε η εργασία/υπηρεσία που υπάγεται στην υποχρεωτική ασφάλιση. Εάν περάσουν 10 χρόνια, εάν δηλαδή παρέλθει η 31η Δεκεμβρίου του δέκατου έτους μετά από το έτος στο οποίο παρασχέθηκε η εργασία/υπηρεσία, χωρίς ο ασφαλισμένος (ή ο εργοδότης) να έχει ειδοποιηθεί με κάποιον τρόπο για την οφειλή του, αυτή παραγράφεται. Οφειλές που δημιουργούνται από το 2026 και μετά θα παραγράφονται στα 5 χρόνια.
Αν δηλαδή κάποιος δεν πληρώσει μέσα στη δεκαετία τις οφειλές του, αυτές “σβήνονται”; Όχι, επειδή η παραγραφή διακόπτεται κάθε φορά που ο ασφαλισμένος ειδοποιείται ότι οφείλει ασφαλιστικές εισφορές. Σε μια τέτοια περίπτωση, η δεκαετία ξεκινά εκ νέου από την ειδοποίηση.
Τι αλλάζει στις δόσεις της πάγιας ρύθμισης ασφαλιστικών οφειλών στον ΕΦΚΑ; Αυξάνονται από 12 σε 24 οι μηνιαίες δόσεις των υπό ρύθμιση ασφαλιστικών οφειλών, με ελάχιστο μηνιαίο ποσό τα 50 ευρώ. Η αίτηση ρύθμισης γίνεται ηλεκτρονικά στο ΚΕΑΟ. Με τον τρόπο αυτό εναρμονίζονται οι κανόνες για τη φορολογική και ασφαλιστική διοίκηση (ίδιος αριθμός δόσεων για ρύθμιση χρεών σε ΔΟΥ και ΕΦΚΑ) και διευκολύνονται οι οφειλέτες ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών στην τήρηση της ρύθμισης.
Ποιους αφορά η κατάργηση της ειδικής εισφοράς 1% των ασφαλισμένων του τ. Ταμείου Πρόνοιας των Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ); Το νομοσχέδιο προβλέπει την κατάργηση της μη ανταποδοτικής ειδικής εισφοράς 1% επί των τακτικών αποδοχών και πρόσθετων αμοιβών και αποζημιώσεων όλων των μισθοδοτούμενων υπαλλήλων του Δημοσίου, Ν.Π.Δ.Δ., Ο.Τ.Α., καθώς και των υπαλλήλων όλων ανεξαιρέτως των Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών και των Ν.Π.Ι.Δ. (συμπεριλαμβανομένων και των Τραπεζών και των θυγατρικών επιχειρήσεων των Τραπεζών ή των συνδεδεμένων με αυτές εταιρειών που ανήκουν στον ίδιο όμιλο με τις Τράπεζες), η οποία θεσπίστηκε το 2011 για τη στήριξη της βιωσιμότητας του Ταμείου Πρόνοιας των Δημοσίων Υπαλλήλων.
Το Ταμείο είναι πλέον βιώσιμο και δεν υπάρχει λόγος συνέχισης της ειδικής εισφοράς, η οποία καταργείται. Σημειώνεται ότι με τη διάταξη αυτή δεν επηρεάζονται τα σχετικά εφάπαξ, ενώ συνεχίζει να καταβάλλεται από τους ασφαλισμένους των Μετοχικών Ταμείων η αντίστοιχη ανταποδοτική εισφορά.
Πώς θα επεκταθεί η “μάχιμη πενταετία” σε όλους τους ένστολους; Μέχρι τώρα, σταδιακά, το δικαίωμα της “μάχιμης πενταετίας” είχαν αποκτήσει με διαφορετικές ρυθμίσεις αρκετές κατηγορίες ενστόλων. Εξαιρούνταν όμως κάποιες άλλες κατηγορίες με αποτέλεσμα διαμαρτυρίες για άνιση μεταχείριση. Μεταξύ άλλων, υπήρχε διαφορετική αντιμετώπιση ασφαλισμένων προ και μετά του 2011. Με τη ρύθμιση που προωθείται όσοι ένστολοι εξαιρούνταν από τις σχετικές προβλέψεις θα αποκτήσουν πλέον το δικαίωμα να αναγνωρίσουν έως και επιπλέον 5 έτη ασφάλισης, καταβάλλοντας τις αναλογούσες εισφορές.
Με την επέκταση της “μάχιμης πενταετίας” διασφαλίζεται η ίση μεταχείριση των ενστόλων (στρατός ξηράς, ναυτικό, αεροπορία, αστυνομία, λιμενικό, πυροσβεστική). Επιπρόσθετα, εξασφαλίζεται η καλύτερη λειτουργία των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας, καθώς δεν διαταράσσεται ο εσωτερικός σχεδιασμός για την πλήρωση των αναγκών των διαφορετικών μονάδων από αιτήματα για μεταθέσεις σε μονάδες που δικαιολογούσαν την αναγνώριση “μάχιμης πενταετίας”.
Τι σημαίνει η παύση υφ’ όρον της ποινικής δίωξης ασφαλισμένων που έχουν ρυθμίσει τις οφειλές τους όσο εξυπηρετούν τη ρύθμιση; Πρόκειται για μία θετική ρύθμιση για τους συνεπείς ασφαλισμένους που έχουν προχωρήσει σε ρύθμιση χρεών προς τα ταμεία, καθώς επέρχεται παύση της ποινικής δίωξης του οφειλέτη μόλις γίνει δεκτή η αίτηση για ρύθμιση της οφειλής του και η ποινική υπόθεση τίθεται στο αρχείο.
Γιατί μπαίνει πλαφόν σε προκλητικά υψηλές επικουρικές συντάξεις; Με βάση τη νομοθεσία του 2015-2016 οι επικουρικές συντάξεις υπολογίζονται, κατά ένα μέρος τους, με βάση τις εισφορές που είχαν καταβληθεί κατά το χρονικό διάστημα 2002-2014. Όμως σε κάποιες περιπτώσεις ασφαλισμένων οι εισφορές αυτές ενσωμάτωναν και κοινωνικούς πόρους, με αποτέλεσμα να καταλήγουν θεωρητικά σε πάρα πολύ υψηλές επικουρικές συντάξεις (ακόμα και 15.000 ευρώ το μήνα ή και παραπάνω). Με το πλαφόν περιορίζεται το ανώτατο ύψος των επικουρικών συντάξεων σε αυτό, που αντιστοιχεί στις νόμιμες προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί στους ασφαλισμένους κατά τον καιρό που κατέβαλαν τις εισφορές. Συγκεκριμένα θεσπίζεται το πλαφόν στις επικουρικές συντάξεις, ίσο με το 6/20 του πλαφόν κύριας σύνταξης (1.382,40 ευρώ/μήνα).
Η επιβολή πλαφόν (που εφαρμόζεται στις κύριες συντάξεις, αλλά όχι στις επικουρικές) σε αυτές τις προκλητικά υψηλές επικουρικές συντάξεις καθίσταται επιβεβλημένη για να αποκατασταθεί η ισορροπία μεταξύ παλαιών και νέων ασφαλισμένων. Παράλληλα, ικανοποιείται το περί δικαίου αίσθημα ανάμεσα σε όλους τους συνταξιούχους σε σχέση με το θεμιτό ύψος των επικουρικών συντάξεων και το τι πράγματι είναι εισφορές.
Τι αλλαγές φέρνει το νομοσχέδιο για τους συμπολίτες μας με αναπηρία; Η σημαντικότερη πρόβλεψη είναι η μείωση του ποσοστού αναπηρίας (από 67% σε 50%) που απαιτείται για τη λήψη σύνταξης λόγω αναπηρίας για όλους τους ασφαλισμένους του Φορέα για τους οποίους προβλεπόταν μεγαλύτερο ποσοστό. Από τη νέα ρύθμιση καλύπτονται πρωτίστως οι “παλαιοί ασφαλισμένοι” (προ 1993), ιδίως του πρώην ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ, αλλά και όλοι οι ασφαλισμένοι του ΟΓΑ και του ΝΑΤ. Επίσης, θεσπίζεται ενιαία ημερομηνία καταβολής σύνταξης αναπηρίας, από την πρώτη ημέρα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας. Πρόκειται ουσιαστικά για το πρώτο βήμα μιας σειράς πρωτοβουλιών που έχουν αναληφθεί προς την κατεύθυνση της ενιαιοποίησης της νομοθεσίας που αφορά στα άτομα με αναπηρία. Το συνολικό πλαίσιο προστασίας των ατόμων με αναπηρία βρίσκεται υπό εξέταση, με στόχο τη διόρθωση στρεβλώσεων, την απλοποίηση και την κωδικοποίηση της νομοθεσίας, καθώς και την αποκατάσταση αδικιών που προκύπτουν από τη διαφοροποίηση των κανόνων των πρώην Ταμείων που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ. Για το θέμα αυτό έχει συγκροτηθεί Ομάδα Εργασίας με συμμετοχή και της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ). Το να υπάρχουν ενιαίοι κανόνες για τις αναπηρικές συντάξεις συνιστά έναν ακόμα “κρίκο” στην αλυσίδα των μεταρρυθμίσεων που προωθούνται για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με αναπηρία, όπως είναι τα “ψηφιακά ΚΕΠΑ” -που θα ενεργοποιηθούν μέσα στο φθινόπωρο- και η Κάρτα Αναπηρίας που θα ξεκινήσει να χορηγείται από την 1η Νοεμβρίου.
