Του Γεώργιου Χ. Αγραπίδη
Η επιλογή της σωστής ασφαλιστικής κατηγορίας αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές αποφάσεις που καλείται να λάβει κάθε ελεύθερος επαγγελματίας. Η απόφαση αυτή δεν επηρεάζει μόνο τις τρέχουσες ασφαλιστικές εισφορές, αλλά καθορίζει και το επίπεδο των παροχών που θα λάβει μελλοντικά, όπως η σύνταξη και η υγειονομική κάλυψη.
Πώς Λειτουργεί το Σύστημα
Το ισχύον σύστημα ασφάλισης για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους περιλαμβάνει έξι ασφαλιστικές κατηγορίες, με τις μηνιαίες εισφορές να ξεκινούν πλέον από 254,65 ευρώ και να κλιμακώνονται έως τα 669,40 ευρώ. Οι εισφορές αυτές καλύπτουν τη σύνταξη, την υγειονομική περίθαλψη και, σε κάποιες περιπτώσεις, την επικουρική ασφάλιση και το εφάπαξ.
Η επιλογή κατηγορίας γίνεται στην αρχή κάθε έτους και καθορίζει άμεσα το ύψος των μηνιαίων εισφορών. Όσοι δεν επιλέξουν κατηγορία, κατατάσσονται αυτόματα στην πρώτη, δηλαδή τη χαμηλότερη.
Γιατί Είναι Σημαντική η Επιλογή
Η σημασία της επιλογής ασφαλιστικής κατηγορίας έγκειται σε δύο βασικούς άξονες:
1. Σύνταξη
Το ύψος της μελλοντικής σύνταξης καθορίζεται από το ποσό των εισφορών που καταβάλλονται κατά τη διάρκεια του ασφαλιστικού βίου. Όσο υψηλότερη η κατηγορία, τόσο μεγαλύτερη η σύνταξη. Εάν επιλέξετε χαμηλή κατηγορία, ενδέχεται να αντιμετωπίσετε προκλήσεις στη διατήρηση ενός αξιοπρεπούς εισοδήματος μετά τη συνταξιοδότηση.
2. Υγειονομική Κάλυψη και Παροχές
Οι υψηλότερες εισφορές συνήθως συνεπάγονται καλύτερη κάλυψη για ιατρικές υπηρεσίες, φαρμακευτική περίθαλψη, και πρόσβαση σε επικουρικές παροχές. Σε περιπτώσεις έκτακτων αναγκών, αυτή η διαφορά μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμη.
Τι Πρέπει να Λάβετε Υπόψη
• Οικονομική Δυνατότητα: Είναι σημαντικό να επιλέξετε μια κατηγορία που μπορείτε να αντέξετε οικονομικά, χωρίς να θέσετε σε κίνδυνο τη ρευστότητά σας.
• Μελλοντικές Προσδοκίες: Αν σχεδιάζετε να βασιστείτε στη δημόσια σύνταξη για τα γηρατειά σας, ίσως αξίζει να επενδύσετε σε μια υψηλότερη κατηγορία.
• Εναλλακτικές Επενδύσεις: Αν έχετε τη δυνατότητα να επενδύσετε σε ιδιωτική σύνταξη ή άλλες μορφές αποταμίευσης, ίσως μπορείτε να επιλέξετε χαμηλότερη κατηγορία.
• Ειδικές Ρυθμίσεις: Οι νέοι επαγγελματίες έχουν μειωμένες εισφορές για τα πρώτα πέντε χρόνια, γεγονός που αποτελεί κίνητρο για είσοδο στην αγορά εργασίας.
Τι θα ισχύει πλέον
Πλέον αλλάζει το μοντέλο αναπροσαρμογής των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών, των αυτοαπασχολουμένων και των αγροτών. Αντί να αυξάνονται κάθε χρόνο κατά το ποσοστό αύξησης του πληθωρισμού του προηγούμενου έτους, από το 2025 και εφεξής θα συνδεθούν με τις αυξήσεις των μισθών που είχαν οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα το προηγούμενο έτος. Αυτό στην πράξη σημαίνει πως εάν, για παράδειγμα, οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα αυξηθούν κατά μέσο όρο σε ποσοστό 4% το 2024, τότε θα αυξηθούν κατά 4% και οι εισφορές των επαγγελματιών το 2025.
Η αλλαγή συνίσταται στο γεγονός ότι, βάσει του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, η αναπροσαρμογή των ως άνω μεγεθών θα γίνεται βάσει του Δείκτη Μεταβολής Μισθών σε αντικατάσταση του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.
Βέβαια ο δείκτης μισθών δεν συμπαρασύρει μόνο τις ασφαλιστικές εισφορές αλλά και τον τρόπο υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης για κάθε νέο συνταξιούχο.
Πλέον δεν θα γίνεται με βάση τις συντάξιμες αποδοχές προσαυξημένες κατ’ έτος με τη μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή, αλλά με βάση τον δείκτη μεταβολής μισθών, ο οποίος θα προκύπτει από τον μέσο όρο των αυξήσεων μισθών για το σύνολο των εργαζομένων.
Το νέο καθεστώς σε αυτή τη περίπτωση βέβαια θα ευνοήσει τους υποψήφιους συνταξιούχους καθώς «προλαβαίνουν» τον δείκτη στην ανοδική του πορεία.
Τελικές Σκέψεις
Η επιλογή της ασφαλιστικής κατηγορίας είναι προσωπική υπόθεση, αλλά έχει μακροχρόνιες συνέπειες. Απαιτεί προσεκτική ανάλυση των οικονομικών σας δυνατοτήτων, των μελλοντικών σας αναγκών και των διαθέσιμων εναλλακτικών.
Θυμηθείτε ότι η ασφάλιση δεν είναι απλώς μια υποχρέωση. Είναι μία επένδυση στην οικονομική σας ασφάλεια και στη διατήρηση της ποιότητας ζωής σας, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον.
Ο Γεώργιος Χ. Αγραπίδης είναι Δικηγόρος-Εργατολόγος
