Νέο τοπίο στη διαχείριση και είσπραξη των ληξιπρόθεσμων χρεών προς τα Ταμεία δημιουργεί η είσοδος ιδιωτών στον ΕΦΚΑ, οι οποίοι θα συμβάλουν στην αύξηση των εσόδων από ανείσπρακτες οφειλές ύψους 50 δισ. ευρώ.
Οι ιδιώτες θα μπορούν να εισηγούνται στον ΕΦΚΑ και ρυθμίσεις χρεών σε ατομικό επίπεδο, ή ακόμα και σε ομάδες οφειλετών με κοινά χαρακτηριστικά, όπως το ύψος της οφειλής, ο χρόνος κατά τον οποίο δημιουργήθηκε και τυχόν ένταξη σε παλαιότερες ρυθμίσεις.
Ήδη ο ΕΦΚΑ προχωρά στη σύνταξη των όρων του διεθνούς διαγωνισμού που θα προηγηθεί για την πρόσληψη ιδιωτικής εταιρείας ή και κοινοπραξίας ιδιωτών συμβούλων για την είσπραξη απαιτήσεων, με στόχο ο διαγωνισμός να πραγματοποιηθεί το καλοκαίρι, και στα τέλη του 2025 ή αρχές του 2026 το αργότερο οι ιδιώτες να έχουν πιάσει δουλειά στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και μεθόδων προς τον ΕΦΚΑ για την ανάκτηση χρεών.
Οι ρυθμίσεις στους «μικρούς»
Οι ατομικές ρυθμίσεις θα εφαρμοστούν κυρίως σε μικρούς οφειλέτες, με στόχο να τακτοποιούνται τα χρέη τους νωρίς όταν δημιουργούνται, γιατί, όσο μεγαλώνουν, τόσο δυσκολότερη είναι και η ανάκτησή τους. Οι δόσεις μπορεί να φτάνουν ακόμα και τις 120 σε περιπτώσεις που παρέχονται και εξασφαλίσεις, συνήθως ακίνητα, για μέρος ή και το σύνολο της οφειλής.
Για τους μεγάλους οφειλέτες η επιλογή θα είναι ο εξωδικαστικός μηχανισμός, που έχει πολλές δόσεις, και είναι η προτιμότερη λύση για όσους έχουν οφειλές τις οποίες υπό διαφορετικές συνθήκες δεν θα εξοφλούσαν ποτέ.
Με τη διάταξη που ψηφίστηκε, παρέχεται η δυνατότητα στον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ) να προβαίνει σε ανάθεση εκτέλεσης υπηρεσιών σε νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού δικαίου σχετικά με τη διαχείριση των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών εισφορών, το μητρώο οφειλετών, τον σχεδιασμό και την εκτέλεση δράσεων για την επίτευξη των σκοπών του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Εισφορών (ΚΕΑΟ).
Δεν προβλέπεται καμία εμπλοκή των ιδιωτών στην είσπραξη των χρεών, καθώς η αρμοδιότητα αυτή παραμένει στο ΚΕΑΟ. Τα έσοδα που εισπράττει κάθε χρόνο το ΚΕΑΟ από ληξιπρόθεσμα χρέη κινούνται κοντά στα 2 δισ. ευρώ. Ο πήχης, με τη σύμπραξη των ιδιωτών, μπορεί να ανέβει ακόμα και στα 4 δισ. ευρώ, όπως εκτιμούν στελέχη του ΕΦΚΑ. Για το 2025 η εκτίμηση είναι ότι τα έσοδα θα ανέλθουν στα 1,82 δισ. ευρώ.
Σήμερα ούτε ο ΕΦΚΑ ούτε το ΚΕΑΟ μπορούν να εφαρμόσουν ρυθμίσεις χρεών σε ατομικό επίπεδο, γιατί υπάρχει το γενικό πλαίσιο των ρυθμίσεων του κράτους που πρέπει να είναι ίδιες για όλους και, εν προκειμένω, για χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία είναι 24 δόσεις.
Οι εισηγήσεις
Με το νέο πλαίσιο, οι ιδιώτες θα μπορούν να εισηγούνται εξατομικευμένες ρυθμίσεις χρεών, με κριτήρια τη συναλλακτική συμπεριφορά του οφειλέτη, τα οικονομικά στοιχεία της επιχείρησής του, την προοπτική βιωσιμότητας μετά την ελάφρυνση των χρεών κ.λπ. Με τα κριτήρια αυτά μπορεί να παρέχονται έως και 120 ή και περισσότερες δόσεις, αλλά με κανόνες που, αν δεν τηρηθούν, οι οφειλέτες θα κινδυνεύουν να βρεθούν στην ίδια, αν όχι και χειρότερη, μοίρα πριν από τη ρύθμιση.
Από τα 50 δισ. ευρώ που είναι οι οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία, τα 32 δισεκατομμύρια ευρώ είναι κύριες οφειλές και 18 δισ. ευρώ προσαυξήσεις. Με την εμπλοκή των ιδιωτών, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι θα εξεταστούν και προτάσεις για το κούρεμα ή το πάγωμα των προσαυξήσεων, καθώς στην πράξη δυσχεραίνουν την ανάκτηση χρεών. Ο μηχανισμός των προσαυξήσεων λειτουργεί με τέτοιον τρόπο που μπορεί να καταστήσει μια οφειλή ανεπίδεκτη είσπραξης, όχι επειδή ένας οφειλέτης θα προσθέσει καινούργιο χρέος, αλλά μόνο και μόνο επειδή το παλιό χρέος με τις προσαυξήσεις ανατοκίζεται διαρκώς με ετήσιο επιτόκιο 8,5%. Αυτός ο ανατοκισμός ισχύει από το 2013 και δεν έχει οροφή. Για αυτόν τον λόγο τα χρέη αυξάνονται με μικρότερο ρυθμό από τον ρυθμό με τον οποίο ανεβαίνουν οι προσαυξήσεις.
Το πρόβλημα των προσαυξήσεων φαίνεται και από το γεγονός ότι περίπου 10 δισ. ευρώ από τα χρέη των 50 δισ. ευρώ χαρακτηρίζονται ανεπίδεκτα είσπραξης και έχουν ουσιαστικά “ξεγραφτεί” από τη λίστα του ΚΕΑΟ.
Οι αντιδράσεις
Για την εν λόγω απόφαση υπάρχουν αντιδράσεις όχι μόνο από τους εκπροσώπους των επαγγελματιών, αλλά και των εργαζομένων στον ΕΦΚΑ. Όπως καταγγέλλει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΠΟΣΕ-ΕΦΚΑ) «αυτή η απαράδεκτη διάταξη δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψη της πως ο e-ΕΦΚΑ, από την ιδιαίτερη κοινωνική του φύση και αποστολή, δεν μπορεί να μεταβληθεί σε στυγνό κυνηγό κεφαλών σε βάρος όσων οφείλουν ασφαλιστικές εισφορές, αναθέτοντας σε ιδιωτικές εταιρίες τέτοιου είδους αρμοδιότητες, αλλά και πως το θεσμικό πλαίσιο που υπάρχει δεν επιτρέπει να εφαρμοστούν ειδικοί και ιδιαίτεροι όροι διαπραγμάτευσης ανά οφειλέτη».
Για «διάταξη όνειδος που «δεν έχει προηγούμενο πουθενά αλλού στην Ευρώπη» έκανε λόγο ο Αλέξης Μητρόπουλος, πρόεδρος της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ).
«Η κυβέρνηση της Ν.Δ. ανοίγει διάπλατα τη πόρτα στους ιδιώτες για να βάλουν στο χέρι τα χρέη ατομικής ασφάλισης των επαγγελματιών και να ανέβει η εισπραξιμότητα με κάθε κόστος. Οι δεσμεύσεις ότι δε θα ασχοληθούν οι εταιρείες αυτές άμεσα με την είσπραξη οφειλών και την επιτάχυνση αναγκαστικών μέτρων, είναι λόγια του αέρα», καταγγέλλει η Ομοσπονδία Βιοτεχνικών Σωματείων Αττικής.
Αντίθετοι στην ανάθεση της διαχείρισης ασφαλιστικών οφειλών σε εισπρακτικές εταιρείες δηλώνουν οι έμποροι (ΕΣΕΕ), οι βιοτέχνες (ΒΕΑ), τα επαγγελματικά επιμελητήρια (ΕΕΑ) κ.ά. Χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθήνας, Γιάννης Χατζηθεοδοσίου υποστηρίζει ότι «Η κυβέρνηση θα έπρεπε να έχει σκεφτεί ότι αυτή τη στιγμή 300.000 ελεύθεροι επαγγελματίες δεν έχουν πρωτοβάθμια περίθαλψη, ακριβώς γιατί δεν έχουν ρυθμίσει τα χρέη τους.Θα ήταν πολύ καλύτερο η κυβέρνηση να δεχθεί τις 120 δόσεις και να ρυθμιστούν τα χρέη, που βλέπουμε ότι υπάρχει τεράστιο πρόβλημα οικονομικής στενότητας – γιατί αυτό δείχνει η αύξηση των χρεών πάνω από 50% – από το να βάζει έναν εισπρακτικό μηχανισμό που θα οδηγήσει σε νέες κατασχέσεις και δεν θα λύσει ουσιαστικά το πρόβλημα. Η κυβέρνηση θα πρέπει να δει με διαφορετική ματιά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες».
Η υπουργός
Από την πλευρά της η υπουργός Νίκη Κεραμέως ξεκαθάρισε πως δεν πρόκειται για εισπρακτικές εταιρείες. Όπως είπε «η είσπραξη αυτή καθαυτή θα γίνεται αποκλειστικά από τον ΕΦΚΑ. Προβλέπεται ρητά στη διάταξη νόμου ότι η είσπραξη μπορεί να γίνει μόνο αποκλειστικά από τον ΕΦΚΑ, το ίδιο προφανώς και η εκτέλεση. Αντί να του πουν θα σου πάρω το σπίτι, θα έρθουν με μια πολύ πιο ήπια προσέγγιση και με ένα σετ εργαλείων για να ωθήσουν τον ασφαλισμένο στο να συμμορφωθεί στις υποχρεώσεις του. Και το πολύ σημαντικό είναι ότι με τον τρόπο αυτόν μπορούμε να δημιουργήσουμε δημοσιονομικό χώρο για να επιστρέψουμε πίσω στην κοινωνία».
