Ξεκινά ο διάλογος κυβέρνησης εργοδοτών και εργαζομένων για τις αλλαγές στις συλλογικές διαπραγματεύσεις με στόχο την επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων στην αγορά εργασίας για να καλύπτουν το 80% των εργαζομένων από 30% που είναι σήμερα.
Περισσότερες συλλογικές συμβάσεις εργασίας, για πιο πολλούς εργαζόμενους, περιλαμβάνει το σχέδιο του υπουργείου Εργασίας, με αλλαγές στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Οι αλλαγές αυτές θα επέλθουν μέσα από διάλογο μεταξύ κυβέρνησης, εργοδοτών και εργαζομένων.
Η αρμόδια υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως απέστειλε πρόσκληση προς τους εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων, προκειμένου να ανοίξει και επίσημα ο «καυτός φάκελος» των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Στόχος είναι η ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου σύναψης συλλογικών συμβάσεων, με τον Κοινωνικό Διάλογο να εκκινεί τις επόμενες ημέρες και τον Οδικό Χάρτη για το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο να οριστικοποιείται μέχρι το τέλος του 2025.
Βάσει άλλωστε και των δεσμεύσεων της χώρας μας στο πλαίσιο της εφαρμογής της κοινοτικής Οδηγίας για επαρκείς κατώτατους μισθούς (Οδηγία 2022/2041), θα πρέπει να σχεδιαστεί η διαδρομή που θα οδηγήσει στην κάλυψη τουλάχιστον του 80% των εργαζόμενων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
Στο τραπέζι του διαλόγου θα τεθούν προτάσεις προκειμένου αφενός να αυξηθούν οι συμβάσεις, αφετέρου να καλύπτονται περισσότεροι εργαζόμενοι μέσω της ευκολότερης διαδικασίας επέκτασης της υποχρεωτικότητας μιας συλλογικής σύμβασης στο σύνολο του εκάστοτε κλάδου. Τις επόμενες ημέρες, αμέσως μετά την επίσημη πρόσκληση από την κ. Κεραμέως, θα δούμε και το πώς θα διεξαχθεί ο κοινωνικός διάλογος κι αν θα προσέλθουν όλοι οι κοινωνικοί εταίροι, καθώς η ΓΣΕΕ απείχε από την πρόσφατη διαδικασία για την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού.
Οι τρεις άξονες
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το σχέδιο των αλλαγών προβλέπει παρεμβάσεις σε τρεις τουλάχιστον άξονες:
* Ο πρώτος άξονας είναι στο ποσοστό 50%+1 που θα πρέπει να συμπληρώνουν οι εργοδότες ενός κλάδου για να κηρυχθεί υποχρεωτική μια κλαδική σύμβαση εργασίας. Το ποσοστό αποτελεί εμπόδιο στην επέκταση πολλών κλαδικών συμβάσεων καθώς οι επιχειρήσεις αποφεύγουν να συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις. Για να διευκολυνθεί η σύναψη και επέκταση περισσότερων συμβάσεων εξετάζεται το 50% να μειωθεί στο 40%.
* Ο δεύτερος άξονας αναφέρεται στις παραμέτρους που θα περιλαμβάνει η ατζέντα μιας συλλογικής διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε συνδικάτα και εργοδοτικούς φορείς. Αυτό που εξετάζεται είναι να καθοριστεί ένα βασικό πλαίσιο με οικονομικά στοιχεία που θα λαμβάνονται υπόψη πριν από κάθε διαπραγμάτευση. Για παράδειγμα εξετάζεται να λαμβάνεται υπόψη η οικονομική κατάσταση ενός κλάδου, (κερδοφορία ή ζημιές) η εξέλιξη του μέσου μισθού για τους εργαζόμενους του ίδιου κλάδου, ο μέσος μισθός στην αγορά εργασίας, κ.λπ ώστε η συζήτηση να διεξάγεται σε ρεαλιστικά πλαίσια. Για παράδειγμα, όταν ένας κλάδος έχει υψηλή κερδοφορία δεν θα μπορούν οι επιχειρήσεις να επικαλούνται τα αντίθετα για να αποφύγουν τις αυξήσεις μισθών. Αντίστοιχα όταν υπάρχουν ζημιές οι αυξήσεις μισθών θα είναι περιορισμένες.
* Ο τρίτος άξονας αναφέρεται στη θεσμοθέτηση νέων μορφών συλλογικών συμβάσεων όπως οι ενδοομιλικές, δηλαδή οι συμβάσεις εργαζομένων σε εταιρίες που ανήκουν στον ίδιο όμιλο. Τέτοιες συμβάσεις δεν προβλέπονται από τη νομοθεσία και θα αποτελέσουν μια από τις προτάσεις που θα συζητηθούν στον διάλογο για το νέο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Οι ενδοομιλικές συμβάσεις είναι εκτός νομοθετικού πλαισίου και αφήνουν ακάλυπτο ένα σημαντικό ποσοστό εργαζομένων που μπορεί να ανήκουν σε έναν όμιλο εταιριών με διαφορετικές δραστηριότητες και διαφορετικά χαρακτηριστικά απασχόλησης.
Το σχέδιο δράσης
Οι αλλαγές θα περιληφθούν στο Σχέδιο Δράσης που θα καταρτιστεί στο υπουργείο Εργασίας, βάσει του νόμου 5163/2024 και θα πρέπει να περιλαμβάνει τα μέσα και τον μηχανισμό για την αύξηση του ποσοστού κάλυψης των εργαζομένων από συλλογική σύμβαση στο 80% όπως προβλέπει η Οδηγία 2022/2041 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σήμερα το ποσοστό κάλυψης είναι περίπου στο 27% με 30% καθώς υπογράφονται ελάχιστες κλαδικές συμβάσεις και από αυτές ακόμα λιγότερες είναι αυτές που επεκτείνονται ώστε να καλύπτουν το σύνολο των εργαζομένων ενός κλάδου.
Η υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Νίκη Κεραμέως, έστειλε επιστολές στους κοινωνικούς εταίρους, στις 15 και στις 21 Απριλίου καλώντας τους να ορίσουν εκπροσώπους εντός 5 ημερών και να παρουσιάσουν τις προτάσεις τους μέσα σε ένα μήνα αφότου προσκληθούν.
Το Σχέδιο Δράσης θα έχει διάρκεια από ένα έως πέντε έτη, θα ορίζει σαφές χρονοδιάγραμμα και συγκεκριμένα μέτρα για την αύξηση του ποσοστού κάλυψης από συλλογικές διαπραγματεύσεις, με πλήρη σεβασμό της αυτονομίας των κοινωνικών εταίρων, ενώ θα πρέπει να καταρτιστεί έως το τέλος του έτους 2025.
Η ατζέντα του διαλόγου θα περιλαμβάνει αλλαγές στο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων με στόχο να διευκολύνεται αφενός η σύναψη περισσότερων κλαδικών συμβάσεων και αφετέρου να επεκτείνονται σε περισσότερους εργαζόμενους.
Τα οφέλη θα είναι πολλαπλά και για όλους. Οι μισθοί θα ανέβουν πιο γρήγορα, μια σειρά από επιδόματα όπως γάμου, σπουδών, παιδιών θα καταβάλλονται σε περισσότερους εργαζόμενους, ενώ θα λειτουργήσει ο υγιής ανταγωνισμός στις επιχειρήσεις που θα οδηγήσει σε αύξηση της απασχόλησης και της παραγωγικότητας.
Έντονη ανάγκη
Σύμφωνα με τους εργατολόγους, με δεδομένη και τη δέσμευση της κυβέρνησης για μέσο μισθό στα 1.500 ευρώ έως το τέλος του 2027, είναι έντονη η ανάγκη αύξησης της κάλυψης των εργαζόμενων στην Ελλάδα από κάποια συλλογική σύμβαση.
«Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία από έκθεση της ΕΚΤ καταγράφουν κάλυψη της τάξης του 15%-20%, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στη Γερμανία είναι 51%, στην Ιταλία κοντά στο 100%, στη Γαλλία 98%, στην Ισπανία 80%, στην Ολλανδία 76% και στην Αυστρία 94%», επισημαίνουν.
Η επίδοση της Ελλάδας είναι ίδια με εκείνη της Λιθουανίας (15%-20%), ενώ η Πορτογαλία αναφέρεται στην μελέτη της ΕΚΤ με κάλυψη του 85% των εργαζομένων της από συλλογικές ρυθμίσεις, η Σλοβενία και η Σλοβακία 68% και 50% αντίστοιχα.
«Το ενθαρρυντικό είναι πως η ίδια μελέτη, που πραγματοποιήθηκε με τη συμβολή της Τράπεζας της Ελλάδος και υπολογίζει έναν προβλεπτικό δείκτη για τους διαπραγματεύσιμους μισθούς με βάση τις υπάρχουσες μισθολογικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας (wage tracker), δείχνει σημαντική αύξηση του δείκτη για την Ελλάδα το 2023 σε σχέση με το 2022, η οποία εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί το 2024 και το 2025», αναφέρουν χαρακτηριστικά οι γνωρίζοντες.
Οι αυξήσεις των συλλογικών ρυθμίσεων το 2023 ήταν πάνω από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ στην Ολλανδία, την Ελλάδα, την Ιταλία και την Αυστρία, ενώ κάτω από τον πήχη της Ευρωζώνης ήταν σε Γερμανία, Γαλλία και Ισπανία. Μάλιστα στην Ελλάδα, το 2023 το 80% των εργαζομένων που καλύπτονταν από συλλογικές συμβάσεις κατάφεραν να ανανεώσουν τη ρύθμισή τους, το πρώτο υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη.
