- Η Ελλάδα βρίσκεται σε οικονομικό αδιέξοδο και ο τότε υπουργός Οικονομικών Πρωτοπαπαδάκης κόβει στα δύο όλα τα σε κυκλοφορία χαρτονομίσματα.
Της Αγγελικής Κίτσου –Μαγαράκη*
Ο στρατός μας έχει φτάσει κοντά στην Άγκυρα. Ένας κακός στρατηγικός ελιγμός από τον πρίγκιπα Ανδρέα που ήταν ο αρχηγός του Β΄ Σώματος στρατού οδηγεί την κατάσταση σε αδιέξοδο. Ο ίδιος πρίγκιπας είναι αυτός που παρότρυνε τους στρατιώτες του να μην αφήνουν τίποτε όρθιο, κατά την οπισθοχώρηση του στρατού το Μάρτιο, αλλά να καίνε και να καταστρέφουν τα πάντα στο πέρασμά τους, κι εκείνοι του χάρισαν το προσωνύμιο «Καψοκαλύβας».
Όλα αυτά βέβαια τα πλήρωσαν αργότερα οι Έλληνες αιχμάλωτοι και οι άμαχοι. Ο Παπούλας ζητά τη γνώμη της κυβέρνησης για το αν θα πρέπει να συνεχιστεί η επιχείρηση ή όχι. Ο Γούναρης πετά το μπαλάκι στους στρατιωτικούς. Στο ίδιο δίλημμα βρίσκεται και ο Κεμάλ. Είναι βράδυ της 28ης προς 29ηΜαϊου 1921(10ης προς 11η Ιουνίου).
Ο εκνευρισμένος Κεμάλ
Εκείνο το βράδυ ο Κεμάλ περπατούσε πάνω-κάτω στο γραφείο του εκνευρισμένος. Έβριζε και καταριόταν τα πάντα και τους πάντες. Μέσα στο μυαλό του ανασκοπούσε τη στρατιωτική κατάσταση. Μήπως θα έπρεπε να διατάξει να υποχωρήσει το στράτευμα, πριν να είναι πολύ αργά; Η νύχτα κυλούσε. Κατά τις δύο τα μεσάνυχτα το τηλέφωνο χτύπησε.
«Ο Φεβζή Πασάς θέλει να σας μιλήσει». Του ανακοινώνει ένας αξιωματικός της φρουράς του. Ο Κεμάλ πήγε στην κάμαρα, όπου ήταν τα τηλέφωνα κι ακούμπησε το ακουστικό στο αυτί του.
«Τι είπες; Ρωτάει με δυνατή φωνή. Λες πως οι Έλληνες ετοιμάζονται να υποχωρήσουν;» Μπήγοντας μια χαρούμενη κραυγή κλείνει τηλέφωνο και γυρίζει στο γραφείο του και μετακινεί πάνω στο χάρτη τις καρφιτσωμένες σημαιούλες. Η μάχη του Σαγγάριου, όπως ονομάστηκε όλη αυτή η επιχείρηση, έχει κριθεί.
Την επόμενη μέρα διατάχτηκε από τον Παπούλα η υποχώρηση της στρατιάς στη γραμμή Εσκί Σεχίρ – Αφιόν Καραχισάρ, που έγινε ευτυχώς με απόλυτη τάξη, όμως με 23.520 άνδρες λιγότερους. Εκεί στα κακοτράχαλα βουνά, μπροστά από την Άγκυρα, γράφτηκε ένα έπος που κανένας δε θέλει να θυμάται, καθώς δεν το στεφάνωσε η δόξα.
Χάθηκε ο πόλεμος
Ήταν φανερό πλέον ότι χάναμε και τον πόλεμο. Όμως ο Γούναρης στη Βουλή κομπάζει ότι: «Η Συνθήκη των Σεβρών μας είχε επιδικάσει στη Μ. Ασία 16.000 τ.χμ. ενώ τώρα κατέχουμε 100.000». Πραγματική σοφιστεία. Το «σύνδρομο» έναντι του Βενιζέλου, γαρ! Κατόπιν παίρνει το δίσκο της επαιτείας για τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Όλοι του κλείνουν τις πόρτες, ενώ επίκειται διάσκεψη για την πλήρη αναθεώρηση της Συνθήκης των Σεβρών. Η Ελλάδα βρίσκεται επίσης μπροστά σε οικονομικό αδιέξοδο. Ο τότε υπουργός Οικονομικών Πρωτοπαπαδάκης κόβει στα δύο όλα τα σε κυκλοφορία χαρτονομίσματα. Έτσι σε μια μέρα το κράτος εξοικονόμησε ενάμισι δισεκατομμύριο δραχμές.
Δίπλα στο στρατό, που όλο πιο ξεκάθαρα έβλεπε το τέλος, υπήρχαν και τα εκατομμύρια χριστιανών στη Μ. Ασία. Η ανησυχία τους δεν άργησε να γίνει αγωνία. Με πρωτοστάτη το μητροπολίτη Χρυσόστομο, ο μικρασιατικός Ελληνισμός καταλήγει στο ότι η Σμύρνη και η γύρω της περιοχή πρέπει να ανακηρυχθεί αυτόνομη, αδέσμευτη από οποιοδήποτε άλλο κράτος.
Η «Εθνική Άμυνα» και οι αντιδράσεις
Ιδρύεται η «Εθνική Άμυνα». Παράλληλα στέλνουν υπομνήματα σε όλο τον ελεύθερο κόσμο ότι και αυτοί μάχονται «υπέρ βωμών και εστιών» και συγκεντρώνουν χρήματα για την επίτευξη του σκοπού τους. Όλοι πλούσιοι και φτωχοί, προσφέρουν τον οβολό τους.
Προτείνεται μάλιστα να τεθεί αρχηγός της «Εθνικής Άμυνας» ο αρχιστράτηγος Παπούλας. Η κυβέρνηση αντιτίθεται σε όλο αυτό το κίνημα, που ίσως ήταν η τελευταία ελπίδα για τη Μ. Ασία, και μαζί μ’ αυτήν και ο Στεργιάδης. Ο Παπούλας παύεται από την αρχηγία του στρατού και τη θέση του παίρνει ο Γ. Χατζηανέστης, για τον οποίο έχουν ειπωθεί πολλά, ακόμα και ότι ήταν παρανοϊκός και πίστευε πώς είχε γυάλινα πόδια. Εκείνο που γνωρίζουμε σίγουρα είναι ότι ήταν ένας στρατιωτικός του τύπου και όχι της ουσίας, ό,τι δηλαδή χειρότερο για την περίσταση.
- Η Αγγελική Κίτσου –Μαγαράκη, είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός
Η ήττα του ελληνικού στρατού είναι γεγονός και δύσκολος ο δρόμος της υποχώρησης
Ο πρίγκιπας Ανδρέας που έμεινε στην ιστορία ως «Καψοκαλύβας», καθώς είχε δώσει εντολή να καίνε τα πάντα κατά την υποχώρηση του οι Έλληνες στρατιώτες
Ο υπουργός Οικονομικών Πέτρος Παπαδάκης για να γεμίσει τα άδεια ταμεία έκοψε στη μέση όλα τα χαρτονομίσματα
