Η Υφυπουργός Υγείας ΖΩΗ ΡΑΠΤΗ μιλάει για το χαρτοφυλάκιο της και την ψυχική υγεία των ηλικιώμενων
- «Σήμερα, περίπου 15 στους 100 ηλικιωμένους υποφέρουν από κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, με την κατάθλιψη και την άνοια να είναι κυρίαρχες, ενώ ένας στους πέντε Έλληνες, ηλικίας 65 ετών και άνω, πάσχει από καταθλιπτικά συμπτώματα»
ΜΟΤΟ
«Με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης δημιουργούμε σε όλη τη χώρα 104 νέες Μονάδες Ψυχικής Υγείας, έχουμε δε ήδη προκηρύξει τις πρώτες 65»
Της Μαρίας Καραουλάνη
Η Ζωή Ράπτη στην κυριολεξία έχει στα χέρια της ένα χαρτοφυλάκιο που δικαίως μπορεί να θεωρηθεί αυτό που λέει και ο λαός μας «καυτή πατάτα». Είναι υφυπουργός Υγείας με αρμοδιότητες στην ψυχική υγεία και τις εξαρτήσεις. Σε μία εποχή που λόγω και της πανδημίας βλέπουμε, ακούμε και μαθαίνουμε ουκ ολίγα περιστατικά που ξεκινούν από απλή ενδοοικογενειακή βία και καταλήγουν σε στυγνά εγκλήματα με την τεράστια πλειοψηφία των θυμάτων να είναι γυναίκες.
Πολλοί θα πουν ότι θα ήταν πιο σωστό στην συγκεκριμένη θέση να είχε τοποθετηθεί ένας ψυχολόγος, ένα ψυχίατρος κάποιος που είχε σχέση με την ψυχική υγεία. Κι όμως η Ζωή Ράπτη μπορεί να είναι δικηγόρος Παρ΄ Αρείω Πάγω, όμως έχει να επιδείξει μία 16ετη θητεία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ως Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και Αντιδημάρχου στο δήμο Ψυχικού. Κάτι που σημαίνει ότι είχε άμεση επαφή με τους πολίτες, άκουγε τα προβλήματα τους, τις ανησυχίες τους και τις απορίες τους. Διότι η αλήθεια είναι ότι οι τοπικοί άρχοντες είναι πιο κοντά στην κοινωνία.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε η Ζωή Ράπτη μιλάει αναλυτικά για τα προβλήματα που έχουν προκύψει, αλλά και τις πρωτοβουλίες που έχει πάρει το υπουργείο Υγείας προκειμένου να μπει μία φραγή και να βοηθήσει τους πολίτες να ξεπεράσουν τα όποια προβλήματα. Διότι όπως και να το κάνουμε σχεδόν σε καθημερινή βάση έχουμε διάφορα περιστατικά που πραγματικά μας κάνουν να βγούμε από τα ρούχα μας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η κ. Ράπτη ανέφερε ότι οι παρεμβάσεις των ειδικών αφορούν την αποφόρτιση, την διερεύνηση συναισθημάτων και εκτίμηση της ψυχολογικής κατάστασης, ενεργητική ακρόαση, εμψύχωση, παραπομπή σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, καθώς και παροχή βοήθειας και παρέμβασης σε οικογένειες και παιδιά, ψυχοθεραπεία και ψυχολογική και συναισθηματική υποστήριξη.
Αναλυτικά η συνέντευξη της υφυπουργού Υγείας Ζωής Ράπτη είναι η ακόλουθη:
-Διεθνείς μελέτες δείχνουν ότι η πανδημία επιδείνωσε την ψυχική υγεία. Ποια είναι η εικόνα για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική υγεία στη χώρα μας;
«Στην περίοδο της πανδημίας, η καθημερινότητά μας άλλαξε ραγδαία και επηρεάστηκε η ζωή όλων των πληθυσμιακών ομάδων, ανεξαιρέτως. Οι πρωτόγνωρες συνθήκες που βιώσαμε με τα lockdown και τα περιοριστικά μέτρα δεν άφησαν κανέναν αλώβητο. Ιδιαίτερα επιβαρυντικές ήταν οι συνθήκες αυτές για τους ηλικιωμένους, που βίωσαν την απομόνωση, καθώς και αυξημένο αίσθημα ανησυχίας, φόβου για τη ζωή τους και κατάθλιψης. Τα χρόνια της πανδημίας μας υπενθύμισαν πόσο πολύτιμο και ευάλωτο αγαθό είναι η ψυχική μας υγεία και έθεσαν τη διασφάλισή της ως προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις παγκοσμίως. Στη χώρα μας, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης διέβλεψε από τα πολύ αρχικά στάδια της πανδημίας την ανάγκη βελτίωσης της ανθεκτικότητας του γενικού πληθυσμού και των ευάλωτων ομάδων και δημιούργησε άμεσα ειδικό χαρτοφυλάκιο για την Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις, το οποίο είχα τη μεγάλη τιμή να μου αναθέσει».
–Ποιες ήταν οι δράσεις που αναλάβατε για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας;
«Μια από τις πρώτες μας κινήσεις για να στηρίξουμε όσους είχαν ανάγκη, ήταν να δημιουργήσουμε, μέσα στην πανδημία, την Δωρεάν Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306, η οποία έχει λάβει από τη δημιουργία της μέσα στην πανδημία μέχρι σήμερα πάνω από 450.000 κλήσεις. Τα πιο συχνά αιτήματα αφορούσαν στον Covid-19 και τον εμβολιασμό, αλλά ζητήθηκε και βοήθεια για περιπτώσεις άγχους, μοναξιάς και ανάγκης για επικοινωνία, αϋπνίας και διαταραχών ύπνου, κατάθλιψης, πένθους. Επίσης, αναφέρθηκαν περιπτώσεις ενδοοικογενειακών προβλημάτων και εντάσεων στο σπίτι, καθώς και προβλήματα σε διαπροσωπικές σχέσεις, όπως χωρισμοί, απιστίες και ερωτική απογοήτευση. Οι παρεμβάσεις των ειδικών περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αποφόρτιση, διερεύνηση συναισθημάτων και εκτίμηση της ψυχολογικής κατάστασης, ενεργητική ακρόαση, εμψύχωση, παραπομπή σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, καθώς και παροχή βοήθειας και παρέμβασης σε οικογένειες και παιδιά, ψυχοθεραπεία και ψυχολογική και συναισθηματική υποστήριξη».
–Η δημογραφική γήρανση είναι μία από τις σημαντικές προκλήσεις του 21ου αιώνα παγκοσμίως και είναι ακόμα πιο έντονη κατά κανόνα σε περιοχές απομακρυσμένες, με ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού να βρίσκεται στην Τρίτη Ηλικία. Πώς αντιμετωπίσατε τις ανάγκες για παροχή υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας στις απομακρυσμένες περιοχές της χώρας;
«Διεθνώς, η ψυχική υγεία των ηλικιωμένων αναγνωρίζεται, πλέον, ως σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας. Είναι, δε, σαφής η ευρύτερη σχέση των προβλημάτων ψυχικής υγείας, σωματικής υγείας, αλλά και της γήρανσης. Σήμερα, περίπου 15 στους 100 ηλικιωμένους υποφέρουν από κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, με την κατάθλιψη και την άνοια να είναι κυρίαρχες. Περίπου 1 στους 5 Έλληνες, ηλικίας 65 ετών και άνω, πάσχει από καταθλιπτικά συμπτώματα. Η πανδημία ανέδειξε τις ελλείψεις του συστήματος ψυχικής υγείας και την ανάγκη δημιουργίας νέων δομών και υπηρεσιών. Διαπιστώσαμε ότι οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας για τους ηλικιωμένους έχουν αναπτυχθεί κυρίως σε μεγάλα αστικά κέντρα, με αποτέλεσμα οι ανάγκες της Τρίτης Ηλικίας σε απομακρυσμένες περιοχές να παραγνωρίζονται. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό οδηγεί στον κοινωνικό αποκλεισμό τους και στην αρνητική έκβαση των προβλημάτων ψυχικής υγείας τους. Για να στηρίξουμε τους συμπολίτες μας της Τρίτης Ηλικίας, που δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε δομές Ψυχικής Υγείας, προχωρήσαμε στη δημιουργία Μονάδας Τηλεψυχιατρικής σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές της χώρας, για την εξ αποστάσεως παροχή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, που λειτουργούν ήδη στη Σύμη και το Καστελόριζο. Επιπλέον, έχουμε ξεκινήσει Πρόγραμμα Ψυχογηριατρικής Υποστήριξης σε συνεργασία με το Αιγινήτειο Νοσοκομείο, για την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την πρόληψη ψυχικών διαταραχών, και κυρίως της κατάθλιψης που αποτελεί σημαντικό παράγοντα κίνδυνου για την εμφάνιση της άνοιας. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε νησιωτικές περιοχές, όπως η Τήνος, η Σύρος και η Άνδρος, σε ακριτικές περιοχές, όπως η Ξάνθη, η Αλεξανδρούπολη και το Σουφλί, αλλά και στην ενδοχώρα της Δυτικής Ελλάδας, όπως η Χαλανδρίτσα, τα Καλάβρυτα και η Ερυμάνθεια».
Οι δράσεις για την άνοια
–Ποιες δράσεις έχετε αναλάβει για την υποστήριξη των συμπολιτών μας που πάσχουν από άνοια;
«Σύμφωνα µε πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, στην Ελλάδα160.000 άτομα έχουν διαγνωσθεί με άνοια και 280.000 άτομα με ήπια νοητική διαταραχή. Αν συνυπολογίσουμε, ότι, για κάθε ασθενή με άνοια επηρεάζεται σημαντικά η ζωή 2-3 φροντιστών- μελών της οικογένειας, η πάθηση αφορά άμεσα σε 1 εκατομμύριο περίπου Έλληνες πολίτες. Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της νόσου από τον ίδιο τον ασθενή και την οικογένειά του. Είναι το πρώτο βήμα προς τον προγραμματισμό για το μέλλον. Ενισχύσαμε την αποκεντρωμένη φροντίδα με τη δημιουργία της Τηλεφωνικής Γραμμής Βοήθειας για την Άνοια 1102. Η Γραμμή παρέχει συμβουλευτική, ψυχοκοινωνική υποστήριξη και ενημέρωση σε άτομα με προβλήματα μνήμης, τους φροντιστές και οικογένειες ατόμων με άνοια, καθώς και τους επαγγελματίας υγείας. Από τον Φεβρουάριο 2021 η Γραμμή έχει δεχθεί περισσότερα από 21.000 τηλεφωνήματα. Επίσης, επικαιροποιούμε το Σχέδιο Δράσης για την άνοια και αναπτύσσουμε Ψηφιακό Μητρώο Ασθενών που πάσχουν από Άνοια και Alzheimer’s και των φροντιστών τους. Παράλληλα, προχωράμε στη δημιουργία νέων δομών με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης. Συγκεκριμένα, δημιουργούμε 10 Κέντρα Ημέρας και Κινητές Μονάδες για πάσχοντες με άνοια – Alzheimer’sστην Αττική, τον Πειραιά, την Άρτα, το Ηράκλειο Κρήτης, την Πιερία και την Εύβοια, Ιατρεία Μνήμης, με έμφαση στην τρίτη ηλικία, καθώς και 8 Οικοτροφεία, για πάσχοντες με άνοια – Alzheimer’sστην Αττική, την Καστοριά, τη Φθιώτιδα, τη Λάρισα, την Ηλεία, την Κέρκυρα και τη Ρόδο».
-Στο Ταμείο Ανάκαμψης έχετε εντάξει και δράσεις για τον γενικό πληθυσμό. Τι αφορούν αυτές;
«Με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης δημιουργούμε σε όλη τη χώρα 104 νέες Μονάδες Ψυχικής Υγείας, έχουμε δε ήδη προκηρύξει τις πρώτες 65, που αφορούν Κέντρα Ημέρας και Κινητές Μονάδες για την υποστήριξη της Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων, Κέντρα Ημέρας για την υποστήριξη εργαζομένων, καθώς και οικοτροφεία και ξενώνες για ενήλικες με σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Ιδιαίτερο βάρος δίνουμε στα παιδιά και τους εφήβους και για το λόγο αυτό έχουμε προκηρύξει και θα δημιουργήσουμε Κέντρα Ημέρας και Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας παιδιών και εφήβων, Ξενώνες για παραβατικούς εφήβους, καθώς και Κέντρα ημέρας για τη στήριξη της οικογένειας».
-Προχωρήσατε στην καταγραφή των Μονάδων Ψυχικής Υγείας. Τι περιλαμβάνει ο Ψηφιακός Χάρτης;
«Αναλαμβάνοντας το χαρτοφυλάκιο της Ψυχικής Υγείας, διαπίστωσα την έλλειψη μιας πλήρους καταγραφής των Μονάδων Ψυχικής Υγείας της χώρας. Για το λόγο αυτό, προχωρήσαμε στην πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια ψηφιακής αποτύπωσης και γεωαναφοράς όλων των Μονάδων. Πρόκειται για τον Χάρτη Ψυχικής Υγείας της χώρας, ο οποίος απεικονίζει πάνω από 800 δομές. Ανώνυμα και με προστασία των προσωπικών τους δεδομένων, οι πολίτες μπορούν να αποκτήσουν άμεση και εύκολη πρόσβαση σε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες (διεύθυνση, τηλέφωνο, email, τύπος δομής, παρεχόμενες ωφέλειες κ.α.) για τις Μονάδες Ψυχικής Υγείας της χώρας, των οποίων τις υπηρεσίες χρειάζονται. Ο Χάρτης είναι διαθέσιμος στο σύνδεσμο του Υπουργείου Υγείας: https://bi.moh.gov.gr/mhealthmaps/showmap.1»
