Του Ιωάννη Κρασσά
Οι μέλισσες όταν αιωρούνται, η κίνηση των πτερύγων τους παράγει ένα συνεχές βούισμα. Ο ήχος αυτός στην αγγλική περιγράφεται με τη λέξη “drone”, η οποία υιοθετήθηκε για να περιγράψει τα μικρά ηλεκτροκίνητα κατευθυνόμενα εναέρια, μη επανδρωμένα οχήματα. Την 1η Ιουνίου 2025, στους απέραντους χώρους που καταλαμβάνουν οι ρωσικές αεροπορικές βάσεις Ολένια στο Μουρμάνσκ, Μπελάγια στο Ιρκούρτσκ, Ντιαγκίλεβο στο Ριαζάν, Ιβάνοβο στο Ιβάνοβο και Ουκράϊνκα στο Σερίσεβο, δεν άκουσαν το βουητό των 117 ουκρανικών drones τύπου OSA (στην ουκρανική OSA σημαίνει σφίγγα), αλλά σίγουρα αισθάνθηκαν «το τσίμπημα» των 3 κιλών βομβών που έπληξαν τα μεγάλα ρωσικά στρατηγικά βομβαρδιστικά μακράς ακτίνος δράσεως.
Η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε σε πέντε ζώνες ώρας σε αποστάσεις από 800 έως 4.000 χιλιόμετρα από την Ουκρανία. Η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας SBU (Sluzhba Bezpeky Ukrainy), επωμίσθηκε εξ ολοκλήρου την προετοιμασία και τη διεξαγωγή της.
Περί Ντρόουνς
Ο άνθρωπος από την εμφάνισή του επί της γης είχε ως πρώτο μέλημά του την εξασφάλιση της επιβιώσεώς του και όταν την επιτύγχανε επιδίωκε την αύξηση της κυριαρχίας του. Η ικανοποίηση αυτών των αναγκών οδήγησε στην εφεύρεση των όπλων. Τα drones αποτελούν τη συνέχεια των ακοντίων και των τόξων. Επί 50.000 χρόνια το τόξο εξασφάλιζε τα πλέον στοχευμένα κτυπήματα στις μεγαλύτερες αποστάσεις. Πριν από 6 αιώνες αντικαταστάθηκε από το τυφέκιο, ενώ ο καταπέλτης παραχώρησε τη θέση του στο πυροβόλο.
Τα drones εντάσσονται στη κατηγορία των μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων, τα οποία περιγράφονται με το ακρωνύμιο UAV (Unmanned Aerial Vehicle). Ο Βρετανός ηθοποιός και λάτρης των τηλεκατευθυνόμενων μοντέλων αεροπλάνων Ρέτζινταλντ Ντένι, θεωρείται ο πρωτοπόρος των UAV. Το 1935 ανέπτυξε το πρώτο κατευθυνόμενο εξ αποστάσεως αεροσκάφος υπό κλίμακα. Το 1940, ίδρυσε την εταιρεία Radioplane τα μοντέλα της οποίας χρησιμοποιήθηκαν από το στρατό των ΗΠΑ, για την εκπαίδευση κυρίως των χειριστών των αντιαεροπορικών όπλων, αλλά και για άλλες αποστολές. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Β΄ΠΠ), τα εμπόλεμα κράτη παρήγαγαν μη επανδρωμένα εναέρια, επίγεια και θαλάσσια οχήματα. Κατά τους Αραβο-ισραηλινούς πολέμους το Ισραήλ χρησιμοποίησε UAV για την παραπλάνηση των εχθρικών συστοιχιών αντιαεροπορικών πυραύλων, αλλά και για αναγνωρίσεις.
Την τελευταία εικοσαετία η ανάπτυξη των UAV υπήρξε ραγδαία, τα οποία θεωρούνται από πολλούς «ιπτάμενα ρομπότ». Η πτήση τους ελέγχεται με τηλεχειρισμό, ή από προγραμματισμένο λογισμικό ενσωματωμένο στο λειτουργικό του σύστημά, σε συνδυασμό με αισθητήρες και με τη βοήθεια του Παγκόσμιου Συστήματος Εντοπισμού Θέσεως (GPS). Τα drones κατασκευάζονται σε διαφορετικούς τύπους και μεγέθη αναλόγως της αποστολής που θα εκτελέσουν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ισραήλ, η Κίνα, η Νότια Κορέα, το Ιράν, το Ιράκ, η Ιταλία, η Γαλλία, η Ινδία, το Πακιστάν, η Ρωσία, η Τουρκία, η Ουκρανία και η Πολωνία έχουν κατασκευάσει UAV μάχης από το 2019.
Η Επιλογή των Στόχων
Οι Ουκρανοί επέλεξαν να πλήξουν τα Ρωσικά βομβαρδιστικά, γιατί από την έναρξη του πολέμου χρησιμοποιούνται για τη ρίψη διαφόρων ειδών βομβών και για την εκτόξευση πυραύλων κρούζ.
Η Προετοιμασία
Ο «Ιστός της Αράχνης» υφαίνονταν επί 18 μήνες, υπό την άμεση εποπτεία του επικεφαλής της SBU Αντιστράτηγου Βασίλ Μαλγιούκ και εξελίχθηκε σε 4 φάσεις:
Φάση Α΄. Εισαγωγή των αποσυναρμολογημένων Ντρόουνς, των μπαταριών και των βομβών εντός της Ρωσίας. Τα Ντρόουνς τοποθετήθηκαν εντός εμπορευματοκιβωτίων (container), σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, κάτω ακριβώς από τις αφαιρούμενες ξύλινες οροφές τους. Μ’ αυτό το τρόπο δημιούργησαν κινητές εξέδρες εκτοξεύσεως τις οποίες μετέφεραν πλησίον των στόχων. Η εισαγωγή τους στη Ρωσία έγινε από οχήματα εγχωρίων ιδιωτικών εταιρειών. Για τη καθοδήγησή τους και τη μεταφορά εικόνων υψηλής ευκρίνειας χρησιμοποιήθηκαν τα ρωσικά δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, με τη χρήση καρτών SIM καρτοκινητών συνδέσεων και το ελευθέρας προσβάσεως λογισμικό Ardu Pilot. Το εν λόγω πρόγραμμα δεν χρησιμοποίει δορυφορική πλοήγηση και ως εκ τούτου μειώνει τις δυνατότητες παρεμβολών εκ μέρους των Ρώσων. Σύμφωνα με τους Ουκρανούς τα Ντρόουνς είχαν εξοπλισθεί με συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, τα οποία μπορούσαν να εντοπίζουν και να προσβάλλουν τους στόχους σε περίπτωση διακοπής της εξ αποστάσεως πλοηγήσεως. Όσοι συμμετείχαν στην επιχείρηση απομακρύνθηκαν από τη Ρωσία πριν την εκτέλεσή της.
Φάση Β΄. Συναρμολόγηση τους και αποθήκευσή των Drones. Η συναρμολόγηση των Ντρόουνς πραγματοποιήθηκε εντός της Ρωσίας σε διάφορες περιοχές. Χρησιμοποιήθηκαν κλειστοί μεταλλικοί σκελετοί για μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και τοποθετήθηκαν ειδικά πέλματα για την διευκόλυνση της απογειώσεως.
Φάση Γ΄. Μεταφορά εγγύς των στόχων. Η μεταφορά των εμπορευματοκιβώτιων/βάσεων εκτοξεύσεως πλησίον των στόχων πραγματοποιήθηκε από ρωσικές εταιρείες μεταφορών κατόπιν συμφωνιών μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων και διαβιβάσεως τηλεφωνικών εντολών.
Φάση Δ΄. Προσβολή των στόχων. Οι οροφές των εμπορευματοκιβωτίων άνοιξαν εξ αποστάσεως και πιλότοι χειριστές ανέλαβαν την πλοήγησή των drones προς τα αεροσκάφη με στόχο την άφεση των βομβών στις δεξαμενές καυσίμων που βρίσκονται στις πτέρυγες. Η Ουκρανία ανακοίνωσε ότι κατέστρεψαν 13 και προκάλεσαν ζημιές σε 28 βομβαρδιστικά Tu 95, Tu 160, Tu 22 M3 τα οποία αντιστοιχούν στο 1/3 του αεροπορικού στόλου μεταφοράς πυραύλων Κρούζ. Χτύπησαν επίσης ένα αεροσκάφος εγκαίρου προειδοποιήσεως Α-50. Το συνολικό κόστος του πλήγματος για τη Ρωσία ανέρχεται σε 7 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ για την Ουκρανία δεν υπερβαίνει τις 300.000.
Το Ρωσικό υπουργείο Αμύνης επιβεβαίωσε την Ουκρανική επίθεση, την οποία χαρακτήρισε ως «τρομοκρατική ενέργεια». Ανέφερε επίσης ότι οι επιθέσεις αποκρούσθηκαν σε τρία αεροδρόμια, ενώ παραδέχθηκε ότι υπέστησαν ζημιές αεροσκάφη στις αεροπορικές βάσεις της Ολένια και της Μπελάγια. Σύμφωνα με τις «Βασικές Αρχές της Κρατικής Πολιτικής της Ρωσικής Ομοσπονδίας για την Πυρηνική Αποτροπή», η καταστροφή μέσων μεταφοράς πυρηνικών όπλων επιτρέπει στη Ρωσία τη χρήση πυρηνικών όπλων.
Οι ΗΠΑ εκτιμούν τον αριθμό των πληγέντων αεροσκαφών σε 20 και δήλωσαν ότι δεν είχαν καμία ενημέρωση για την επιχείρηση. Βομβαρδιστικά αεροσκάφη αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων καταστράφηκαν από drones των 1.000 δολαρίων.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Δυτικά μέσα ενημερώσεως παρομοίωσαν την επιχείρηση με το βομβαρδισμό από τους Ιάπωνες, του Αμερικανικού στόλου του Ειρηνικού στο ναύσταθμο του Περλ Χάρμπορ στη Χαβάη, κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (7 Δεκ 1941).
Η εφημερίδα Wall Street Journal, σε άρθρο της συνέκρινε τη επιχείρηση «Ιστός της Αράχνης» με τις επιχειρήσεις του Ισραηλινού Στρατού εναντίον της Χεζμπολάχ στο Λίβανο και την περιέγραψε σαν μια πολύ έξυπνη επιχείρηση.
Την 12η Ιουνίου 2025 κατά την Ισραηλινή επιχείρηση Rising Lion (Ανατέλλων Λέων) κατά του Ιράν, η καταστροφή των εκτοξευτών αντιαεροπορικών πυραύλων με drones, που απογειώθηκαν σε μικρή απόσταση από τους στόχους, παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με το ουκρανικό χτύπημα στη Ρωσία.
Η ετοιμότητα αντιδράσεως στο μη αναμενόμενο, αποτελεί προϋπόθεση επιτυχούς διεξαγωγής των πολέμων,.
Πρέπει να μην ξεχνάμε ότι ο αντίπαλος μπορεί να ανταποδώσει ισοδύναμο και ισχυρότερο από τα πλήγματα που του επιφέρουμε. Σε όλα τα συστήματα υπάρχει πάντοτε μία «αχίλλειος πτέρνα».
Η διεθνής πραγματικότητα επιβεβαιώνει το γεγονός ότι η στρατιωτική ισχύς αποτελεί τον αναντικατάστατο παράγοντα υπερασπίσεως της εθνικής κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητος των εθνών.
Μεγαλύτερη ζημιά από την από την καταστροφή των αεροσκαφών υπήρξε το πλήγμα στην εικόνα της Ρωσίας. Η αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών από τις προέρχεται ο Πούτιν ενδέχεται να οδηγήσουν σε «επώδυνες εκκαθαρίσεις».
Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.
