Του Μιχάλη Κωτσάκου
Ένα βασικό αφήγημα της κυβέρνησης είναι ότι η οικονομία τα πάει θαυμάσια επικαλούμενη διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οίκους, το ΔΝΤ και τις εκθέσεις της Κομισιόν. Ουδείς αμφιβάλλει για την αξία αυτών των εκτιμήσεων, όμως η αλήθεια στον απλό πολίτη είναι εντελώς διαφορετική.
Και αυτό το διαπιστώνουμε και από τις επιστημονικές έρευνες που γίνονται όλο το τελευταίο διάστημα και αφορά την κατανάλωση. Προ ολίγων 24ωρων η εταιρεία «Plum» σε δική της έρευνα διαπίστωσε πως μήνα με τον μήνα οι καθημερινές δαπάνες των Ελλήνων καταναλωτών παρουσιάζει αισθητή πτώση. Και το κυριότερο είναι ότι αυξάνονται οι άνθρωποι, οι οποίοι γίνονται ολοένα και πιο επιφυλακτικοί στις αγορές τους, περιορίζοντας τις αγορές με βάση τις απαραίτητες ανάγκες, βάζοντας στην άκρη την άνεση. Ειδικότερα, τον Ιούνιο, η μέση δαπάνη ανά χρήστη μειώθηκε αισθητά σε βασικές κατηγορίες εξόδων, ακολουθώντας μια ευρύτερη τάση περιορισμού και αλλαγής προτεραιοτήτων ενόψει καλοκαιριού.
Τι κόβουν οι Έλληνες
Τις μεγαλύτερες μηνιαίες μειώσεις (σε σύγκριση με τον Μάιο) σημείωσαν οι κατηγορίες Προσωπικής Φροντίδας και Γυμναστικής (-50%), Εστίασης (-50%) και Ένδυσης και Αξεσουάρ (-45%), καταδεικνύοντας καθαρά την απομάκρυνση από προαιρετικές δαπάνες.
Σημαντική ήταν και η μείωση στους Λογαριασμούς (-41%), ενώ οι κατηγορίες Σούπερ Μάρκετ (-4%) και Μεταφορές (-23%) κατέγραψαν ηπιότερες πτωτικές τάσεις, όλα μαζί αποτυπώνουν μια ευρύτερη προσπάθεια των νοικοκυριών να περιορίσουν τον προϋπολογισμό τους. Η σταθερή υποχώρηση της κατανάλωσης αναδεικνύει και μια πιο συνειδητή, προσεκτική στάση των καταναλωτών απέναντι στον προϋπολογισμό τους.
Η ταβέρνα που ξεχνάμε
Παραδοσιακά οι Έλληνες είχαν την έξοδο στην ταβέρνα ως ένα μέρος της διασκέδασης. Στις ταβέρνες και τα κουτουκάκια μεγάλωσαν γενιές και γενιές. Ήταν η διασκέδαση για τα βράδια του Σαββάτου, καθώς με προσιτές τιμές προσέλκυαν τα λαϊκά στρώματα και την μεσαία τάξη. Ανθρώπους που δεν είχαν την δυνατότητα για διασκέδαση σε μπουζούκια και σε πολυτελή μέρη.
Και πλέον με βάση τις οικονομικές δυνατότητες των οικογενειών παρατηρείται μία μείωση στις εξορμήσεις στις ταβέρνες και την εστίαση συνολικά που αγγίζει το 50%. Μία πτώση που τρομάζει. Και το χειρότερο είναι ότι από τον Ιανουάριο του 2025 κάθε μήνα η εστίαση παρουσιάζει μία τεράστια πτώση.
Πολλοί θα πουν μα οι ταβέρνες είναι γεμάτες. Ειδικά αυτούς τους καλοκαιρινούς μήνες. Προφανώς ξεχνούν όλοι αυτοί πως οι ταβέρνες αυτή την εποχή έχουν κίνηση, λόγω του τουρισμού. Όμως δεν σώνεται η εστίαση με το να γεμίζουν τα καταστήματα κάποιες ημέρες. Τουναντίον αυτό που θα ήταν ενθαρρυντικό ήταν να υπάρχει μία μόνιμη ροή. Κάτι που δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Ειδικά όταν οι πολίτες θεωρούν ότι τα γεύματα εκτός σπιτιού ίσως είναι από τις πρώτες πολυτέλειες που εγκαταλείπονται όταν εντείνεται η πίεση. «Η έξοδος για φαγητό είναι συχνά ο πρώτος τομέας όπου αντικατοπτρίζεται η καταναλωτική εμπιστοσύνη», εξηγούν οι ερευνητές. «Αυτό που βλέπουμε είναι μια στροφή σε πιο συντηρητικές συμπεριφορές. Οι άνθρωποι αφήνουν τις κρατήσεις σε εστιατόρια για σπιτικά γεύματα, τα ταξί για περπάτημα και τις συνδρομές για αποταμίευση». Παρόμοια πορεία ακολούθησαν και οι δαπάνες για Διασκέδαση (-14%) και Προσωπική Φροντίδα (-50%), παρά τα εποχικά υψηλά που είχαν καταγραφεί την άνοιξη.
Η ίδια τάση παρατηρείται και στις αγορές των σούπερ μάρκετ, όπου μία κατηγορία προϊόντων δεν ενδιαφέρουν τους καταναλωτές, λόγω οικονομικής δυσπραγίας. Καθώς τα νοικοκυριά γίνονται ολοένα και πιο επιλεκτικά σχετικά με το πού κατευθύνουν τα χρήματά τους, όπως επισημαίνεται, οι χαμηλού ρίσκου επιλογές με σταθερή απόδοση κερδίζουν έδαφος.
Ο φόβος από το εξωτερικό
Από την κυβέρνηση απαντούν ότι απλά οι καταναλωτές είναι επιφυλακτικοί λόγω του παγκόσμιου οικονομικού περιβάλλοντος. Όμως η αλήθεια είναι διαφορετική. Μετά από τόσα χρόνια ύφεσης, λόγω των μνημονίων οι Έλληνες δεν έχουν πειστεί ότι όντως έχουμε ξεφύγει από την στενωπό. Ειδικά όταν μαθαίνουν το οικονομικό πρόγραμμα λιτότητας που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός της Γαλλίας, Φρανσουά Μπαϊρού.
Το οικονομικό μέγεθος της Γαλλίας δεν συγκρίνεται με αυτή της Ελλάδας. Και αυτό είναι που προβληματίζει τους Έλληνες. Όταν σε ολόκληρη Γαλλία προβλέπονται για το 2026 περικοπές σχεδόν 50 δισεκατομμύρια ευρώ που θα πλήξουν της ζωής των χαμηλότερων οικονομικών στρωμάτων. Όλες οι δαπάνες περικόπτονται, εκτός των στρατιωτικών.
Και όταν στην Γαλλία κάνουν λόγο για την ανάγκη να σωθεί η χώρα από τον «δημοσιονομικό γκρεμό», τότε κατανοεί ο καθένας την ανησυχία. Και μιλάμε σύμφωνα με την ανακοίνωση του Γάλλου πρωθυπουργού ότι θα υπάρξει τσεκούρωμα μισθών, συντάξεων και κοινωνικών παροχών. Έτσι, για τα εργατικά – λαϊκά στρώματα της Γαλλίας το σχέδιο του νέου προϋπολογισμού προβλέπει μεταξύ άλλων:
• Στα 5,5 δισ. ευρώ υπολογίζονται όσα θα «προσφερθούν» στην δημοσιονομική εξυγίανση μέσα από τον «μετριασμό κοινωνικών δαπανών», στις οποίες συνυπολογίζονται «νέες μεταρρυθμίσεις των συστημάτων Ασφάλισης, ανεργίας και συνταξιοδότησης», όπως αθροιστικά και αόριστα ανέφερε ο πρωθυπουργός. Ήδη δημοσιεύματα καταγράφουν «ιδέες» που στελέχη της κυβέρνησης καταθέτουν σε συνεντεύξεις τους κ.λπ., όπως πετσόκομμα ειδικών φοροαπαλλαγών που ίσχυαν για διάφορες κατηγορίες συνταξιούχων.
• Θέσπιση πλαφόν 5 δισ. ευρώ για την αύξηση κρατικών δαπανών στην Υγεία αλλά και στην κάλυψη φαρμάκων από κρατικά ταμεία, με στόχο μεταξύ άλλων «να εξοικονομηθεί τουλάχιστον 1 δισ. ευρώ από εισαγωγές σε νοσοκομεία».
• Απολύσεις (καταρχήν) 3.000 δημοσίων υπαλλήλων, με κατεύθυνση «την αντικατάσταση μόνο των δύο από τους τρεις εργαζόμενους του Δημοσίου που κάθε φορά θα συνταξιοδοτούνται. Ακόμα, 7,1 δισ. ευρώ θα διασφαλιστούν μέσα από το «πάγωμα» των μισθών στο Δημόσιο.
• «Προσαρμοσμένη συμμετοχή των τοπικών αρχών» στην «εξυγίανση των δημοσίων δαπανών» κατά 5,3 δισ. ευρώ το 2026, δηλαδή διπλάσια (!) απ’ ό,τι τους ζητήθηκε το 2025.
• Σχεδόν 10 δισ. ευρώ (9,9) θα εξοικονομηθούν από τον αυστηρότερο έλεγχο της καταβολής φόρων, δηλαδή τη θέσπιση ακόμα πιο αποδοτικών μηχανισμών φοροαφαίμαξης του λαού, ενώ για το μεγάλο κεφάλαιο θα «τρέχουν» οι επίσημες και διαφανέστατες φοροαπαλλαγές, φοροεπιδοτήσεις κ.ά.
Και ενώ η κυβέρνηση της Γαλλίας κλαίγεται για το μεγάλο δημόσιο έλλειμμα και το τεράστιο κρατικό χρέος, για το μεγάλο κεφάλαιο το σχέδιο νέου προϋπολογισμού προβλέπει μεταξύ άλλων:
• Αύξηση των ημερών εργασίας, που εκτιμάται ότι θα αποφέρει στα κρατικά ταμεία 4,2 δισ. ευρώ.
• Συνολικότερα προτάσσεται η διαμόρφωση μέτρων για «βελτίωση της αποδοτικότητας» των εργαζομένων, μεταξύ άλλων με αλλαγές στη χορήγηση των αδειών ασθενείας, μεταρρύθμιση του συστήματος απασχόλησης για «παροχή ταχύτερης εύρεσης εργασίας», «βελτιστοποίηση των κανόνων πρόσληψης» κ.λπ.
• «Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας μέσα από την πρόσβαση επιχειρήσεων σε χρηματοδοτήσεις». 900 εκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν για επενδύσεις σε επιχειρήσεις, μόνο ως πρόσθετη χρηματοδότηση μετοχικού κεφαλαίου.
Θα μου πείτε όλα αυτά τα περάσαμε. Όταν, όμως μαθαίνουμε πως ένας από τους πυλώνες της Ε.Ε., η Γαλλία λαμβάνει τέτοια μέτρα, ενώ σε κακή οικονομική κατάσταση βρίσκεται και η Γερμανία, τότε είναι πολύ λογικό να υπάρχει έντονη ανησυχία και για τη χώρα μας.
