- Τι ανέδειξε μελέτη και ποια μέτρα καλείται να λάβει ο ασφαλιστικός οργανισμός
Η μελέτη που καταγράφει αύξηση των συνταξιοδοτήσεων από τον δημόσιο τομέα έγινε το φθινόπωρο του 2022, για να αποτυπωθούν οι οικονομικές επιπτώσεις που θα είχε στο εφάπαξ η κατάργηση της πρόσθετης εισφοράς 1% που πλήρωναν 402.846 δημόσιοι υπάλληλοι μετά το 2011 για να μη χρεοκοπήσει το Ταμείο Πρόνοιας του Δημοσίου (ΤΠΔΥ), αφενός λόγω των υψηλών παροχών που κατέβαλλε μέχρι τότε και αφετέρου εξαιτίας των αθρόων (και τότε) συνταξιοδοτήσεων από το Δημόσιο.
Στα έτη της μεγάλης πίεσης και του κύματος φυγής από το Δημόσιο, τα σενάρια της μελέτης δείχνουν ότι ο τομέας εφάπαξ του Δημοσίου, από πλεονασματικός που είναι σήμερα, θα καταλήξει να είναι ελλειμματικός από το 2030 έως και το 2045, καθώς από τη μία θα έχει πάψει να εισπράττει την εισφορά που έδινε πρόσθετα έσοδα και, από την άλλη, θα έχει να καταβάλλει περισσότερα εφάπαξ.
Η εισφορά καταργήθηκε κατόπιν και πιέσεων και από τους συνδικαλιστές του Δημοσίου, γιατί δεν ήταν ανταποδοτική για το εφάπαξ. Αν διατηρούνταν και μετατρεπόταν σε ανταποδοτική, τότε θα προέκυπτε μια σταδιακή αύξησή της στο εφάπαξ στα επόμενα χρόνια, που θα έφτανε στο 25% το 2050.
Με την κατάργηση, όμως, της εισφοράς, που τελικά είναι αυτό που ισχύει, το εφάπαξ έχει απώλεια πρόσθετων εσόδων, τα οποία όχι μόνον δεν αναπληρώνονται από τις τρέχουσες εισφορές, αλλά φτάνει να δημιουργείται έλλειμμα που ξεκινά από 25 εκατ. ευρώ το 2030, φτάνει στα 202 εκατ. ευρώ το 2040 και υποχωρεί στα 92 εκατ. ευρώ το 2045. Σε αυτήν τη 15ετία των ελλειμμάτων για το εφάπαξ καταγράφεται και ο διπλασιασμός των συνταξιοδοτήσεων από το Δημόσιο.
Η αύξηση των συνταξιοδοτήσεων προκαλεί μεγαλύτερη πίεση στα διαθέσιμα του εφάπαξ απ’ ό,τι η απώλεια εσόδων από την κατάργηση της πρόσθετης εισφοράς 1%.
Τα συμπεράσματα της μελέτης συνοψίζονται στα εξής:
- Με την κατάργηση της ειδικής εισφοράς 1% (υφιστάμενο καθεστώς από το 2023), παρουσιάζονται ελλείμματα στον τομέα εφάπαξ, τα οποία όμως αντιμετωπίζονται με τη χρήση της περιουσίας, η οποία μειώνεται στη 15ετία 2030-2045 και από ένα έτος και μετά (περίπου 2050) συνεχώς ανακάμπτει.
- Αν έμενε η εισφορά 1% (σενάριο 1), χωρίς αυτή να είναι ανταποδοτική στον σχηματισμό του εφάπαξ, θα αυξανόταν η περιουσία του τομέα εφάπαξ, αλλά από την αύξηση αυτή δεν θα ωφελούνταν οι δημόσιοι υπάλληλοι, γιατί η εισφορά δεν θα είχε ανταποδοτικό χαρακτήρα.
- Αν έμενε η ειδική εισφορά 1% και συνυπολογιζόταν για το εφάπαξ (σενάριο 2), τότε θα προέκυπταν μεν ελλείμματα, αλλά για μικρότερο διάστημα, τα οποία πάλι θα καλύπτονταν με τη χρήση της περιουσίας. Επιπλέον, με αυτό το σενάριο η μέση εφάπαξ παροχή θα αυξανόταν κατά 14% έως το 2040 και σταδιακά έως 25% μέχρι το 2060, παράλληλα με την αύξηση των ετών ασφάλισης των δημοσίων υπαλλήλων.
Ρευστοποίηση περιουσίας
Για να μη μειωθεί το εφάπαξ, εξαιτίας των ελλειμμάτων, θα ρευστοποιηθεί η περιουσία του τομέα πρόνοιας του ΕΦΚΑ. Στην πράξη, ένα μέρος από το κομπόδεμα των εισφορών που καταβάλλουν για το εφάπαξ οι δημόσιοι υπάλληλοι θα ξοδευτεί για να μην πάρουν μικρότερο εφάπαξ λόγων των ελλειμμάτων.
Η περιουσία σήμερα ανέρχεται στα 3,3 δισ. ευρώ και την πρώτη χρονιά του ελλείμματος (2030) θα έχει διαμορφωθεί στα 3,6 δισ. ευρώ. Από το 2030 και μετά η περιουσία μειώνεται για να καλύπτει το έλλειμμα στο εφάπαξ που θα πυροδοτήσει η αθρόα έξοδος των δημοσίων υπαλλήλων προς τη σύνταξη.
Σύμφωνα με τον πίνακα της μελέτης, η περιουσία του τομέα πρόνοιας του ΕΦΚΑ εμφανίζεται να υποχωρεί από τα 3,6 δισ. ευρώ το 2030 στα 3,3 δισ. ευρώ το 2035, στα 2,5 δισ. ευρώ το 2040 και στα 2 δισ. ευρώ το 2045, για να αρχίσει να ανακάμπτει από το 2050, φτάνοντας τότε στα 2,17 δισ. ευρώ, δηλαδή θα είναι πιο κάτω από σήμερα. Η περιουσία αυξάνεται μετά το 2050 και έως το 2055 προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 4,8 δισ. ευρώ, καθώς θα έχουν μηδενιστεί ελλείμματα, επειδή θα έχει υποχωρήσει το κύμα συνταξιοδοτήσεων από το Δημόσιο, μέχρι να έρθει το επόμενο.
Το εφάπαξ του Δημοσίου θα ήταν πάλι ελλειμματικό, αν και για μικρότερο χρονικό διάστημα, ακόμα και αν διατηρούνταν η πρόσθετη εισφορά 1% ως συμπληρωματική παροχή στο εφάπαξ (μετατροπή σε ανταποδοτική εισφορά).
Με τη διατήρηση της εισφοράς το έλλειμμα θα εμφανιζόταν το 2035 με υψηλό ποσό της τάξης των 102 εκατ. ευρώ, που θα μεγάλωνε περισσότερο, στα 132 εκατ. ευρώ, το 2040, ενώ θα μηδενιζόταν το 2045. Στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας θα θυσιάζονταν περίπου 500 εκατ. ευρώ από την περιουσία για την κάλυψη των ελλειμμάτων στο εφάπαξ.
Αν έμενε η εισφορά 1% και συνυπολογιζόταν ως συμπληρωματική παροχή, τότε, παρά τα ελλείμματα που θα καλύπτονταν πάλι από την περιουσία, θα προέκυπταν αυξήσεις έως και 25% στο εφάπαξ για τους μελλοντικούς συνταξιούχους του Δημοσίου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, το μέσο εφάπαξ για το 2025 θα διαμορφωθεί στα 28.966 ευρώ, ενώ, αν συνυπολογιζόταν για δύο έτη και η εισφορά 1% που καταργήθηκε, θα ήταν 29.530 ευρώ. Έως το 2050 το μέσο εφάπαξ θα είναι 81.849 ευρώ, ενώ, αν συνυπολογιζόταν η εισφορά 1%, θα έφτανε στα 98.500 ευρώ, με αύξηση άνω του 20%.
