Του Ιωάννη Κρασσά
H Ευρώπη ανατολικά από το Δνείπερο ποταμό μέχρι τα Ουράλια όρη αποτελεί στο σύνολό της μια απέραντη πεδιάδα. Από την αρχή της ιστορίας η ανάγκη για τροφή ανάγκαζαν τις διάφορες φυλές να μετακινούνται συνεχώς. Οι πόλεμοι για έλεγχο του εδάφους, της μοναδικής σταθεράς της ιστορίας, λειτούργησε ως αναμεικτήρας ανθρώπων, από τον οποίον προήλθαν οι σημερινοί κάτοικοι των διαφόρων περιοχών. Την 1η χιλιετία π.Χ. οι Κιμμέριοι εγκαταστάθηκαν στη περιοχή της Ουκρανίας, μετά οι Σκύθες και κατόπιν άλλες φυλές. Στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. οι Ελληνικές πόλεις στη Ταυρική (πρώτη ονομασία της Κριμαίας) και στις χερσονήσους Κερτς και Ταμάν σχημάτισαν το Βασίλειο του Βοσπόρου. Στη συνέχεια ήρθαν οι Γότθοι, οι Ούννοι, οι Βούλγαροι, οι Μαγυάροι (Ούγγροι) και τέλος τον 4ο αιώνα μ.Χ. οι Σλάβοι εγκαταστάθηκαν μόνιμα και ίδρυσαν το Κίεβο το 482 μ.Χ.
Η Κάθοδος των Βίκινγκς
Οι σκληροτράχηλοι και τολμηροί Βίκινγκς, τους οποίους οι Βυζαντινοί ονόμαζαν «Βαράγγους», αναζητούσαν ποτάμιες οδούς προς νότο. Οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες προσλάμβαναν τους «Βαράγγους-Βίκινγκς» στη προσωπική τους φρουρά. Το 859 μ.Χ. ο Βίκινγκ πρίγκιπας Ρούρικ (830-879) του Ντόρεσταντ (Ολλανδία) ίδρυσε το Νόβγκοροντ (Νέα πόλη)], νοτίως της λίμνης Λάντογκα (ΒΔ Ρωσία). Ο διάδοχός του Πρίγκιπας Όλεγκ [855-912) ο επονομαζόμενος Σοφός κατέλαβε το Κίεβο με σκοπό να το χρησιμοποιήσει σαν ορμητήριο για λεηλασίες, αλλά και για εμπόριο με τη Βυζαντινή αυτοκρατορία και ειδικότερα με την Κωνσταντινούπολη. Οι Σλάβοι ονόμαζαν τους Βίκινγκς «Ρως» (πιθανότατα από τη φινλαδική λέξη Ruotsi). Ο Όλεγκ μετέφερε τη πρωτεύουσα του πριγκιπάτου του στο Κίεβο, αντιλαμβανόμενος τη στρατηγική θέση της πόλεως. Θεωρείται ο ιδρυτής του Σλαβικού κράτους των Ρως του Κιέβου, οι οποίοι υπήρξαν οι πρόγονοι τόσο των Ουκρανών, όσο και των Ρώσων. Λόγω αυτού του γεγονότος, την 21 Φεβρουαρίου 2022, ο Πούτιν στο διάγγελμά του την παραμονή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία ανέφερε: «Οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί είναι ένας λαός, ένα ενιαίο σύνολο». Οι Ρώσοι θέλουν να αγνοούν ότι στοιχείο τους συνδέει με τους σκληροτράχηλους Σκανδιναβούς.
Εκχριστιανισμός
Το 988 μ.Χ., ο Μέγας Πρίγκιπας του Κιέβου και του Νόβγκοροντ Βλαδίμηρος Α΄ο Μέγας (915-1015), βαπτίσθηκε στη πόλη Χερσόνησο της Κριμαίας, ασπαζόμενος την Ορθόδοξο Χριστιανική πίστη. Το όνομα Βλαδίμηρος προέρχεται από το Σκανδιναβικό Βαλανταμάρ και σημαίνει «αυτός που εξουσιάζει το κόσμο». Στα ουκρανικά το όνομα αποδίδεται με τη λέξη Βολοντομίρ, ως εκ τούτου, ο Πούτιν και ο Ζελένσκι έχουν το ίδιο μικρό όνομα. Οι δύο λαοί διεκδικούν την αποκλειστικότητα του Βλαδίμηρου, αλλά ανήκει και στους δύο.
Οι Γλώσσες
Τα Ουκρανικά και τα Ρωσικά ανήκουν στην οικογένεια των σλαβικών γλωσσών και χρησιμοποιούν το Κυριλλικό αλφάβητο. Αυτή η ομάδα γλωσσών της κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης εμπερικλείει επίσης τα πολωνικά, τα τσεχικά και τα βουλγαρικά. Όταν κατά τον 18ο αιώνα η Ρωσία έθεσε υπό τον έλεγχο της την Ουκρανία, η Ρωσική και η Ουκρανική παρουσίαζαν σημαντικές διαφορές, τόσο στο λεξιλόγιο όσο και στην εκφορά και τη γραμματική.
Μογγόλοι-Λιθουανοί
Από το 1237 έως το 1242, οι Μογγόλοι υπό τον Μπατού Χαν (1208-1255), κατέκτησαν το Ρωσικό κράτος του Κιέβου, το οποίο κατάτμησαν σε μικρότερες διοικητικές περιοχές, από τις οποίες ιδρύθηκαν τα σημερινά κράτη της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας. Το 1362 η Βόρεια Ουκρανία (μέρος της σημερινής με επίκεντρο το Κίεβο) περιήλθε υπό τη διοίκηση του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας, ενώ η Νότια υπό τη κατοχή των Μογγόλων.
Η Ίδρυση του Ρωσικού Κράτους
Το 1480 ο Ίβαν Γ΄ Βασιλίεβιτς (1440-1505), ο οποίος έφερε το τίτλο του Πρίγκιπος της Μόσχας ή Μοσχοβίας όπως ονομάζονταν τότε, έδιωξε τους Τάταρους και κατέστησε τη Μόσχα πρωτεύουσα της ηγεμονίας του. Ο Ιβάν Γ΄ νυμφεύθηκε τη Ζωή Παλαιολογίνα (1455-1503) ανιψιά του τελευταίου αυτοκράτορος του Βυζαντίου Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου (1405-1453). Η Ζωή μετά το γάμο άλλαξε το όνομα της σε Σοφία. Ο Ιβάν Γ΄ διεκήρυξε ότι ήταν ο νόμιμος κληρονόμος του Βυζαντίου, ονόμασε τη Αρχιεπισκοπή της Μόσχας “Τρίτη Ρώμη” ως κληρονόμος των πρωτείων του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως και υιοθέτησε το δικέφαλο αετό ως θυρεό του νεοσύστατου κράτους του (το 1917 το σφυροδρέπανο αντικατέστησε το δικέφαλο αετό, αλλά το 1991 τον επανάφεραν μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενώσεως). Με τη προτροπή της νέας συζύγου του έλαβε το τίτλο του Καίσαρος (Caesar), τον οποίον ελάμβαναν τα άρρενα τέκνα των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, που στα ρωσικά αποδόθηκε ως «τσάρος». Η γοητεία που ασκεί το «ξανθό γένος» σε μεγάλο μέρος των Ελλήνων πιθανόν να προέρχεται από τους δεσμούς που δημιούργησε με το Βυζάντιο. Στις 22 Μαρτίου του 2024 ο Πούτιν έδωσε συνέντευξη στον Αμερικανό δημοσιογράφο Τάκερ Κάρλσον (Tucker Carlson). To 30% από αυτά που ανέφερε εστιάζονταν στην ιστορία ιδρύσεως της Ρωσίας.
Οι Πολωνοί και οι Τάταροι
Το 1516, ο Σιγισμούνδος Α΄ ο Γηραιός (1467-1548) Βασιλεύς της Πολωνίας και Μέγας Δούκας της Λιθουανίας παρεχώρησε αυτονομία στη διοικητική περιφέρεια του Κιέβου, βοηθώντας σημαντικά την οικονομία της. Το Κίεβο αναδείχθηκε στο κέντρο του Ορθοδόξου αναχώματος στην εξάπλωση της Ρωμαιοκαθολικής Πολωνικής Εκκλησίας, γεγονός που ενίσχυσε τον Ουκρανικό Εθνικισμό. Το 1569 η Ουκρανία, μετά την τυπική ένωση της Λιθουανίας με τη Πολωνία (είχε ξεκινήσει από το 1385), απετέλεσε μέρος της Πολωνικής επικράτειας.
Το 1654 ο Μπόγκνταν Χμελνίτσκι (1595-1657), ηγεμών του Κοζάκικου Χετμανάτου (Κεντρική Ουκρανία και Νότια Λευκορωσία), επιδιώκοντας τη προστασία του Τσάρου Αλεξέι Ρωμανόφ (1629-1676), με την υπογραφή της Συνθήκη του Περεγιάσλαβ, κατέστησε την Ουκρανία προτεκτοράτο της Ρωσίας. Το Μάιο του 1686 υπογράφηκε στη Μόσχα η «Συνθήκη Αέναης Ειρήνης (Eternal Peace Treaty), με την οποία τερματίσθηκε ο 37χρονος πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Πολωνίας. Η Συνθήκη προέβλεπε τη διαίρεση της Ουκρανίας μεταξύ των δύο χωρών. Στα τέλη του 18ου αιώνος μετά τη διάλυση της Πολωνίας, η Ανατολική Ουκρανία τέθηκε υπό τη Ρωσική Αυτοκρατορία των Τσάρων, ενώ η Δυτική υπό την Αυστρο-ουγγρική των Αψβούργων. Το 1783 η Ρωσία προσάρτησε το Χανάτο της Κριμαίας.
20ος Αιώνας- Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Το Σεπτέμβριο του 1911 ο Ρώσος Πρωθυπουργός της κυβερνήσεως του Τσάρου Πιότρ Στολίπιν (1862-1911) δολοφονήθηκε στο Κίεβο από τον Ουκρανό αυτονομιστή Ντμίτρι Μπόγκροφ. Στις 28 Ιουλίου 1914 ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Στις 6 Αυγούστου η Αυστροουγγαρία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Ρωσίας. Στο στρατό του Τσάρου υπηρετούσαν περί τα 3,2 εκατομμύρια Ουκρανοί, οι οποίοι ήρθαν αντιμέτωποι με τους 300.000 συμπατριώτες του που στελέχωναν το στρατό των Αψβούργων. Ο ανατολικός πληθυσμός τείνει να είναι περισσότερο ρωσόφωνος και ορθόδοξος, ενώ τμήματα της δύσεως είναι περισσότερο ουκρανόφωνα και καθολικά.
Από τις 26 έως τις 30 Αυγούστου του 1914, στη μάχη του Τάννεμπεργκ στο Ανατολικό μέτωπο (πλησίον της πόλεως Όλστιν της ΒΔ Πολωνίας), ο Στρατηγός Πάουλ Φον Χίντενμπουργκ (1847-1934), επικεφαλής της 8ης Γερμανικής Στρατιάς (200.000 άνδρες, 600 πυροβόλα), συνέτριψε τη ρωσική ομάδα στρατιών (800.000 άνδρες 1,700 πυροβόλα) υπό το Στρατηγό Γιάκοφ Ζιλίνσκι. Οι Ρώσοι δεν συνήλθαν ποτέ απ’ αυτή την ήττα. Την ίδια περίοδο τα Ρωσικά στρατεύματα νίκησαν τα Αυστρο-ουγγαρικά στη μάχη του Λάμπεργκ στην Ανατολική Αυστρία. Παράλληλα στη πόλη Λβιβ ιδρύθηκε ένωση για την απελευθέρωση της Ουκρανίας και συγκροτήθηκε φιλοαυστριακό Ουκρανικό κοινοβούλιο.
Η Οκτωβριανή Επανάσταση
Την 23η και 24η Φεβρουαρίου 1917, μετά από αιματηρή εξέγερση ο Τσάρος Νικόλαος Β΄ (1868-1918) παραιτήθηκε του θρόνου. Πρωθυπουργός της προσωρινής κυβερνήσεως ανέλαβε ο Πρίγκιπας Γκεόργκι Λβοβ (1861-1925), τον οποίο διαδέχθηκε τον Ιούλιο του 1917 ο Αλέξανδρος Κερένσκυ (1881-1970). Ο Καύκασος, η Κριμαία, η Ουκρανία, η Πολωνία, η Φιλανδία και η Σιβηρία, επωφελούμενες της χαώδους καταστάσεως, ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους από τη Ρωσική Αυτοκρατορία. Το Μάρτιο του 1917, συγκροτήθηκε στο Κίεβο το Κεντρικό Συμβούλιο (Ράντα).
Την 25η Οκτωβρίου του 1917, ο αρχηγός του κόμματος των Μπολσεβίκων Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν (1870-1924), ανέτρεψε τη κυβέρνηση Κερένσκυ, κατήργησε το αστικό καθεστώς και εγκαθίδρυσε τη δικτατορία του προλεταριάτου. Την 6η Φεβρουαρίου 1918, η κυβέρνηση του Λένιν υπέγραψε στη πόλη της Λευκορωσίας Μπρεστ Λιτόφσκ την ομώνυμη συνθήκη, με την οποίαν η Ρωσία απώλεσε το 25% των εδαφών τους στην Ευρώπη (Πολωνία, Φινλανδία, Βαλτικές Χώρες, Ουκρανία, Καύκασος), ενώ υποδουλώθηκε οικονομικά στη Γερμανία. Την 1η Μαΐου 1918, ο Γερμανικός στρατός κατέλαβε την Ουκρανία μέχρι του ποταμού Ντόν και κυρίεψε το ρωσικό στόλο στο ναύσταθμο της Σεβαστουπόλεως.
Μετά την λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Ουκρανία περιήλθε στο απόλυτο χάος και την ακυβερνησία. Στρατεύματα 6 διαφορετικών προελεύσεων πολεμούσαν μεταξύ τους (Ουκρανοί, Πολωνοί, Γάλλοι της Αντάντ, Μπολσεβίκοι, Λευκοί, αναρχικοί). Το Κίεβο άλλαξε χέρια 5 φορές εντός ενός έτους . Η επικοινωνία με το εξωτερικό διακόπηκε, ενώ οι κάτοικοι κατέφευγαν στην ύπαιθρο σε αναζήτηση τροφής. Το Δεκέμβριο του 1919, οι Μπολσεβίκοι κήρυξαν την ίδρυση της Ουκρανικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (ΟΣΣΔ), καθιστώντας την δορυφόρο της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (ΡΣΟΣΔ), στοχεύοντας στην παγίωση της πλήρους σοβιετικής εξουσίας.
Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
Στις 29 Δεκεμβρίου 1922 η διάσκεψη των πληρεξούσιων αντιπροσώπων από τις:
i. Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία.
ii. Υπερκαυκασιανή (Αρμενία, Γεωργία, Αζεμπαιτζάν) Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία.
iii. Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας.
iv. Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λευκορωσίας.
Ενέκριναν τη συνθήκη και τη διακήρυξη δημιουργίας της Ενώσεως Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, η οποία επικυρώθηκε από το 1ο Συνέδριο των Σοβιέτ τον Ιανουάριο του 1923. Οι Σοβιετικοί οικοδόμησαν την κοινωνία τους πάνω σε μια ιδεολογία που είχε οραματισθεί ο Καρλ Μαρξ για τη Γερμανία και τη Βρετανία. Σήμερα η Ρωσία προσπαθεί να αναδειχθεί σε προπύργιο των παραδοσιακών αξιών έναντι της αμερικανοκρατούμενης παγκόσμιας τάξεως.
Ο μεγάλος λιμός
Την περίοδο από το 1932 έως το 1933, 3,5 έως 5 εκατομμύρια Ουκρανοί πέθαναν από ασιτία. Ο λιμός έμεινε στην ιστορία με την ουκρανική λέξη Holodomor (Χολοντόμορ) που σημαίνει «θάνατος από την πείνα». Η περίοδος του λιμού είναι επίσης γνωστή με τον όρο «Ουκρανικό Ολοκαύτωμα». Η Ουκρανία ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κράτη παραγωγής σιτηρών στην ΕΣΣΔ και υπόκειτο σε παράλογα υψηλές ποσοστώσεις σιτηρών σε σύγκριση με την υπόλοιπη ΕΣΣΔ το 1930. Ο λιμός οφείλονταν στην οικονομική πολιτική του Ιωσήφ Στάλιν (1879-1953). Ξεκίνησε στα πλαίσια της Κολεκτιβοποιήσεως, που επεδίωκε τη κατάργηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και μετατροπής των αγροτών σε υπαλλήλους του κράτους και στη συνέχεια εργαλειοποιήθηκε για τη καταστολή του Ουκρανικού εθνικιστικού φρονήματος.
Η Κριμαία
Το 1944 ο Στάλιν εκτόπισε 200.000 Τάταρους της Κριμαίας στη Σιβηρία και την Κεντρική Ασία, μετά από ψευδείς κατηγορίες για συνεργασία με τη ναζιστική Γερμανία. To 1954 επί Νικίτα Χρουστσόφ (1894-1971), το Προεδρείο του Ανώτατου Σοβιέτ της Σοβιετικής Ενώσεως, με το αιτιολογικό «των στενών δεσμών», μετέφερε την Περιφέρεια της Κριμαίας, από τη Ρωσική στην Ουκρανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία.
Το Δυστύχημα του Τσερνόμπιλ
Στις 26 Απριλίου του 1986 συνέβη πυρηνικό δυστύχημα στον αντιδραστήρα αριθμό 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ, στη πόλη Πριπιάτ (Pripyat) που βρίσκεται πλησίον των συνόρων με τη Λευκορωσία, αναγκάζοντας άνω των 350.000 κατοίκων να εγκαταλείψουν τη περιοχή.
Η Διάλυση της ΕΣΣΔ
Την 1η Δεκεμβρίου 1991 διενεργήθηκε δημοψήφισμα με το ερώτημα της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας από την ΕΣΣΔ. Στο ερώτημα «Υποστηρίζετε την Πράξη Διακήρυξης Ανεξαρτησίας της Ουκρανίας;» το 92,3 % των ψηφοφόρων ψήφισαν ΝΑΙ. Ο Λεονίντ Κραβτσούκ (1934-2022) έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Ουκρανίας που εκλέχθηκε άμεσα από τη λαϊκή ετυμηγορία. Η χώρα ξεκίνησε την επίπονη διαδικασία μετατροπής σε δυτικού τύπου δημοκρατία. Την 24η Δεκεμβρίου 1991 η ΕΣΣΔ διαλύθηκε και τυπικά και στην θέση της εμφανίσθηκαν 15 διαφορετικά κράτη: Ρωσική Ομοσπονδία, Ουκρανία, Λευκορωσία, Εσθονία, Λετονία. Λιθουανία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τζατζικιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, Γεωργία. Οι Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας είχαν ενταχθεί στον ΟΗΕ από την ίδρυσή του το 1945 και απλώς διέγραψαν το τίτλο Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες από το όνομά τους. Η ΕΣΣΔ αντικαταστάθηκε από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Τα υπόλοιπα κράτη αφού αναγνωρίσθηκαν εντάχθηκαν στον ΟΗΕ
Μνημόνιο της Βουδαπέστης
Η Ουκρανία είχε κληρονομήσει περί τα 5.000 πυρηνικά όπλα, με αποτέλεσμα να είναι η τρίτη χώρα μετά από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία σε ισχύ πυρηνικών. Την 5η Δεκεμβρίου 1994 στη Βουδαπέστη, η Ουκρανία, η Λευκορωσία και το Καζακστάν υπέγραψαν με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και το Ηνωμένο Βασίλειο συμφωνίες, βάσει των οποίων για την επιστροφή στη Ρωσία των πυρηνικών όπλων που ήσαν εγκατεστημένα στις επικράτειες τους, με αντάλλαγμα εγγυήσεις για την εδαφική τους ακεραιότητα. Οι τρεις συμφωνίες ενσωματώθηκαν σε μνημόνιο που ονομάσθηκε «Μνημόνιο Εγγυήσεων Ασφαλείας Βουδαπέστης».
Η Πορτοκαλί Επανάσταση
Το Νοέμβριο του 2004, στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών ο φιλορώσος Βίκτωρ Γιανούκοβιτς έλαβε το 50,27%, ενώ ο φιλοδυτικός Βίκτωρ Γιουστσένκο το 47,37%. Οι υποστηρικτές του Γιουστσένκο αμφισβήτησαν το αποτέλεσμα επικαλούμενοι εκτεταμένη διαφθορά, εκφοβισμό των ψηφοφόρων και εκλογική νοθεία. Η δίμηνη περίοδος των διαδηλώσεων ονομάσθηκε «Πορτοκαλί Επανάστασις», από το χρώμα που είχε υιοθετήσει ο πολιτικός σχηματισμός του Γιουστσένκο. Στις 3 Δεκεμβρίου 2004 το Ανώτατο Δικαστήριο της Ουκρανίας κήρυξε άκυρα τα αποτελέσματα του δευτέρου γύρου και ζήτησε επανάληψη της ψηφοφορίας, με τον Γιουστσένκο να ανακηρύσσεται νικητής με 53%, έναντι 45% του Γιανούκοβιτς.
Η Εξέγερση του Μαϊντάν
Στις 7 Φεβρουαρίου του 2010, ο Βίκτωρ Γιανούκοβιτς νίκησε την Γιούλια Τιμονσένκο στις προεδρικές εκλογές. Η Ρωσία και η Ουκρανία σύναψαν συμφωνία τιμολόγησης φυσικού αερίου με αντάλλαγμα την παράταση της μισθώσεως μέχρι το 2042 του λιμένος της Σεβαστουπόλεως, τη διατήρηση των δύο αεροπορικών βάσεων και τη στάθμευση 25.000 ανδρών στη χερσόνησο της Κριμαίας. Το Νοέμβριο του 2013, η κυβέρνηση Γιανούκοβιτς διέκοψε τις συνομιλίες συνδέσεως με την ΕΕ και επέλεξε την οικονομική επανασύνδεση με τη Μόσχα, πυροδοτώντας μαζικές διαδηλώσεις στο Κίεβο. Ο Πούτιν κατηγόρησε τη Δύση για την υποκίνηση των διαδηλωτών. Το 2014 οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας που επικεντρώθηκαν κυρίως στη πλατεία Μαϊντάν του Κιέβου έγιναν εξαιρετικά βίαιες. Οι δυνάμεις ασφαλείας και ρωσόφιλοι παρακρατικοί δολοφόνησαν περισσότερους από 100 πολίτες, που αργότερα ονομάστηκαν τιμητικά ως «Nebesna Sotnya (Ουράνιοι Εκατό)». Τον Φεβρουάριο, το κοινοβούλιο ψήφισε την απομάκρυνση του Γιανούκοβιτς, ο οποίος κατέφυγε στη Ρωσία.
Η Προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία
Το Μάρτιο του 2014, ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, απέστειλε στρατεύματα στη Κριμαία με το αιτιολογικό προστασίας του εκεί ρωσικού πληθυσμού. Τις επόμενες ημέρες Ρώσοι στρατιώτες χωρίς διακριτικά, τους οποίους ονόμασαν «μικρούς πράσινους άντρες», ύψωσαν τη Ρωσική σημαία στο κοινοβούλιο της Κριμαίας στη Συμφερούπολη και εγκατέστησαν τον Σεργκέι Ακσιόνοφ, τον αρχηγό του Ρωσικού Κόμματος Ενότητος της Κριμαίας, που είχε λάβει 5% στις εκλογές του 2010, νέο πρωθυπουργό της Κριμαίας. Με τη Ρωσία και την Ουκρανία να βρίσκονται σε «κατάσταση πολεμικής ετοιμότητος», οι βουλευτές της Κριμαίας ψήφισαν «ομόφωνα» την απόσχιση της Κριμαίας από την Ουκρανία και την ένταξή της στη Ρωσική Ομοσπονδία. Στις 16 Μαρτίου διεξήχθη δημοψήφισμα όπου οι ψηφοφόροι με 97%, αποφάσισαν για την ένωση της Κριμαίας με τη Ρωσία. Δύο ημέρες μετά ο Πούτιν υπέγραψε τη συνθήκη ενσωματώσεως. Στις 11 Μαΐου φιλορώσοι αυτονομιστές μετά από παράνομα δημοψηφίσματα κήρυξαν αυτονομία των επαρχιών Ντονέσκ και Λουχάνσκ της Ουκρανίας. Στις εκλογές του Μαΐου 2014, ο επιτυχημένος φιλοδυτικός επιχειρηματίας Πετρό Ποροσένκο, εκλέχθηκε 5ος Πρόεδρος της Ουκρανίας.
Η Συμφωνία Μινσκ ΙΙ και η Εκλογή Ζελένσκι
Στις 12 Φεβρουαρίου 2015, στο Μίνσκ της Λευκορωσίας, ο Πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο, ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, η Καγκελάριος της Γερμανίας Αγγέλα Μέρκελ, ο Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ και ο πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο. συμφώνησαν σε ένα ειρηνευτικό σχέδιο 12 σημείων (με την ονομασία Μινσκ II) που πρότεινε, μεταξύ άλλων, την παύση των εχθροπραξιών, την απόσυρση των βαρέων όπλων, την απελευθέρωση κρατουμένων και την απομάκρυνση ξένων στρατευμάτων από το ουκρανικό έδαφος. Μέχρι το τέλος του έτους οι συχνές παραβιάσεις της εκεχειρίας είχαν κόστος πλέον των 9.000 νεκρών και 20.000 τραυματιών. Την 21η Απριλίου 2019, στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών ο ηθοποιός Βολοντίμιρ Ζελένσκι υπερίσχυσε του Ποροσένκο λαμβάνοντας το 73% των ψήφων, αναδεικνυόμενος ως ο 6ος Πρόεδρος της Ουκρανίας.
Η Ρωσική Εισβολή
Την 24η Φεβρουαρίου 2022, ο Πούτιν ανήγγειλε την έναρξη της «Ειδικής Στρατιωτικής Επιχειρήσεως» κατά της Ουκρανίας. Ο Πούτιν δικαιολόγησε την εισβολή κατά της Ουκρανίας επικαλούμενος:
i. Την προστασία των ρωσόφωνων πολιτών των επαρχιών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, την ανεξαρτησία των οποίων είχε αναγνωρίσει από την 21η Φεβρουαρίου 2022.
ii. Την αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας από την εθνικιστική ηγεσία της.
iii. Την απαγόρευση ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την αποστρατικοποίηση της προκειμένου να προστατεύσει την Ρωσία.
Η Ανάλυση της Ρωσικής Επιθετικότητος
Η Ρωσία είναι μια χώρα που εκτείνεται σε 11 ζώνες ώρας, από την Βαλτική θάλασσα μέχρι το Βερίγγειο πορθμό. Μέχρι το 1867 περιελάβανε και την Αλάσκα, καταλαμβάνοντας το ήμισυ της υδρογείου. Τότε ο Τσάρος Αλέξανδρος Β΄ (1818-1881) την πούλησε στις ΗΠΑ έναντι 7,2 εκατομμυρίων δολαρίων, αγνοώντας ότι κάτω από τους πάγους κρύβεται μαύρος χρυσός. Ο Ρώσος φιλόσοφος Σεργκέι Νικόλσκι, περιέγραψε επιτυχημένα τη τάση συνεχούς εξαπλώσεως των Ρώσων: «Από την πτώση του Βυζαντίου μέχρι σήμερα, η πιο σημαντική ιδέα για τους Ρώσους είναι η ιδέα της αυτοκρατορίας και το γεγονός ότι είναι ένα αυτοκρατορικό έθνος. Πάντα γνωρίζαμε ότι ζούμε σε μια χώρα της οποίας η ιστορία είναι μια αδιάσπαστη αλυσίδα εδαφικής επέκτασης, κατάκτησης, προσάρτησης, άμυνας, προσωρινών απωλειών και νέων κατακτήσεων. Η ιδέα της αυτοκρατορίας ήταν ένα από τα πιο πολύτιμα στις ιδεολογικές μας αποσκευές και αυτή είναι που διακηρύσσουμε σε άλλα έθνη. Μέσω αυτής εκπλήσσουμε, ενθουσιάζουμε ή τρελαίνουμε τον υπόλοιπο κόσμο».
Οι Μέχρι τώρα Συνέπειες του Πολέμου
• Ανθρώπινες Απώλειες. Από την έναρξη της εισβολής 22 Φεβρουαρίου 2022 (3χρονια και 4 μήνες), κατ’ εκτίμηση από διάφορες πηγές.
• Ρωσία. Στρατιωτικοί: 80-100.000 νεκροί, 300-380.000 τραυματίες
• Πολίτες: 650 νεκροί
• Ουκρανία. Στρατιωτικοί: 70-100.000 νεκροί και 300-400.000 τραυματίες.
• Πολίτες: 13.000 νεκροί, 31.000 τραυματίες.
• Πρόσφυγες. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), ο πόλεμος έχει οδηγήσει στη δεύτερη μεγαλύτερη κρίση εκτοπισμού στον κόσμο. Μέχρι στιγμής, 6,3 εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν καταφύγει στην Ευρώπη, ενώ 6,6 εκατομμύρια άνθρωποι είναι εκτοπισμένοι εντός της χώρας.
• Οικονομία. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα και το Υπουργείο Αγροτικής Πολιτικής και Τροφίμων της Ουκρανίας, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας μειώθηκε κατά 35% από το 2022. Περίπου το 60% του πληθυσμού ζει πλέον στο όριο της φτώχειας. Οι επιθέσεις της Ρωσίας έχουν καταστρέψει ουκρανικές υποδομές αξίας περίπου 130 δισεκατομμυρίων ευρώ (139 δισεκατομμύρια δολάρια).
Διαπιστώσεις- Συμπεράσματα
Κατά την διάρκεια του 20ου αιώνος η Ουκρανία μάτωσε κατ’ επανάληψη κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την επανάσταση των Μπολσεβίκων, την Σταλινική διακυβέρνηση, αλλά και κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Όσοι αμφισβητούν την νομιμότητα της κρατικής υποστάσεως της Ουκρανίας, θα πρέπει να κάνουν το ίδιο και για τα τις υπόλοιπες 14 δημοκρατίες που προέκυψαν μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991.
Η Ρωσία δεσμεύτηκε με το Μνημόνιο της Βουδαπέστης να σεβαστεί την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, το οποίο δεν έπραξε.
Οι κάτοικοι στην ανατολική Ουκρανία έχουν ισχυρότερους δεσμούς με τη Ρωσία διότι τέθηκαν υπό ρωσική κυριαρχία πολύ νωρίτερα. Αντίθετα η Δυτική Ουκρανία, πέρασε αιώνες υπό τον εναλλασσόμενο έλεγχο ευρωπαϊκών δυνάμεων όπως η Πολωνία και η Αυστρο-ουγγρική Αυτοκρατορία, με αποτέλεσμα οι Ουκρανοί της δύσεως να υποστηρίζουν πολιτικούς με δυτικές τάσεις.
Η άψογη εικόνα των στρατιωτικών σχηματισμών στις παρελάσεις στη Μόσχα, στο Πεκίνο και στην Πιονγιάνγκ είναι ενδεικτική της επιθυμίας των ηγετών αυτών των χωρών να έχουν τον απόλυτο έλεγχο των πάντων.
Την 9η Μαΐου 2025 στη Μόσχα, ο Πρόεδρος Πούτιν στην ομιλία του για την 80η επέτειο της νίκης επί του ναζισμού, αναφερόμενος στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας, επεσήμανε ότι «η αλήθεια και το δίκαιο είναι με το μέρος μας». Το ίδιο υποστήριζαν ο Τζένκινς Χαν, ο Αννίβας και ο Αλάριχος, όταν οι ορδές των Μογγόλων, των Ούννων και των Βησιγότθων σάρωναν την Ευρώπη. Επιβεβαίωναν «την αλήθεια του δικαίου της ισχύος».
Δεν είναι δυνατόν να επιβάλλεις σ’ ένα λαό το πως πρέπει να αισθάνεται. Μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ, οι Ουκρανοί αισθάνθηκαν την πραγματική ελευθερία των Δυτικο-ευρωπαϊκών δημοκρατιών. Ο αριθμός των νεκρών Ουκρανών μετά από 3 χρόνια και 4 μήνες πολέμου δείχνει την αποφασιστικότητά τους να την υπερασπισθούν.
Ο Ουκρανικός Εθνικός ύμνος είναι αφιερωμένος στην ελευθερία και στον αγώνα για την απόκτησή της. Η δεύτερη στροφή του αναφέρει:
«Δεν θα χαριστούμε ούτε την ψυχή, ούτε το σώμα μας για να αποκτήσουμε την ελευθερία
Και θα αποδείξουμε ότι εμείς οι αδελφοί είμαστε συγγενείς των Κοζάκων».
Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.
