«Ὅσοι τὸ χάλκεον χέρι, βαρὺ τοῦ φόβου αἰσθάνονται,
ζυγὸν δουλείας, ἂς ἔχωσι, θέλει ἀρετὴν καὶ τόλμην ἡ ἐλευθερία». Από την Ωδή «Εἰς Σάμον», Άνδρέας Κάλβος(1792-1869).
Η 25η Μαρτίου 1821 αποτελεί μία ξεχωριστή ημερομηνία για τους Έλληνες. Στην ιστορία όλων των λαών υπάρχουν χρονολογίες ορόσημα, οι οποίες σηματοδοτούν τις μέγιστες και τις ελάχιστες επιδόσεις τους.
Τόσο οι θρίαμβοι όσο και οι καταστροφές είναι διδακτικές, γιατί μας βοηθούν να συνειδητοποιούμε το ορθό και το λάθος. Είμαστε λαός με μακρά ιστορία, αλλά δυστυχώς με ασθενή μνήμη.
Η γενεά του 21 παρά τα λάθη, τις αβλεψίες, τα πάθη, την έλλειψη μορφώσεως και τα όποια άλλα αμαρτήματά της, πέτυχε το αδιανόητο. Μας απελευθέρωσε από την οθωμανική τυραννία. Για πρώτη φορά στην ιστορία παρουσιάσθηκε στο χάρτη της Ευρώπης, ανεξάρτητο κράτος με το όνομα Ελλάς. Το γεγονός ότι σήμερα είμαστε ελεύθεροι πολίτες ενός κυρίαρχου κράτους, το οφείλουμε σε όσους πολέμησαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821.
Εννέα Χρόνια Αγώνας
Η επανάσταση των Ελλήνων, για την απελευθέρωση από τα δεσμά του Οθωμανικού ζυγού, ξεκίνησε την 22α Φεβρουαρίου του 1821, από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη στο Ιάσιο της Ρουμανίας και τερματίσθηκε την 3η Φεβρουαρίου του 1830, με την υπογραφή του Πρωτόκολλου του Λονδίνου, με το οποίο αναγνωρίσθηκε η ανεξαρτησία της Ελλάδος.
Ο ξεσηκωμός του γένους υπήρξε καρπός του πατριωτισμού, της χριστιανικής πίστεως, της έμφυτης αγάπης προς την ελευθερία, και της πολεμικής αρετής της φυλής μας. Η επανάσταση του 1821, διαδραματίσθηκε σε δύο πεδία.
Το καθαυτό «πεδίο της μάχης» που αφορούσε τις περιοχές που έδρασαν οι επαναστάτες και το διπλωματικό πεδίο, όπου πρωταγωνίστησαν οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Πρωσία, η Γαλλία, η Ρωσία και η Αυστρία. Το 1815, μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους, οι ισχυροί της Ευρώπης ίδρυσαν την Ιερά Συμμαχία, ως ένωση Χριστιανικών κρατών, με σκοπό την διατήρηση τη ειρήνης στην Ευρώπη. Σύντομα όμως μετατράπηκε σε θεσμό καταπιέσεως των λαών, επεμβαίνοντας απροκάλυπτα για την καταστολή των φιλελεύθερων κινημάτων.
Το Συνέδριο της Βερόνας
Η Ελληνική Επανάσταση αποτέλεσε μέρος του ονομαζόμενου «Ανατολικού Ζητήματος», που αφορούσε στον ανταγωνισμό που πυροδότησε μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, ο διαμελισμός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, από τα μέσα του 18ου μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνος.
Το Δεκέμβριο του 1822, πραγματοποιήθηκε Ευρωπαϊκό Συνέδριο στη Βερόνα της Ιταλίας. Δεν συζητήθηκε ο αγώνας των Ελλήνων, θεωρούμενος ως εσωτερικό ζήτημα της Τουρκίας. Ο Αυστριακός Υπουργός Εξωτερικών Μέττερνιχ δεν ήθελε να ακούσει τίποτα για το «Ελληνικό Έθνος», γιατί κατά τη άποψη του υπήρχαν μόνο Οθωμανοί υπήκοοι.
Η άρνηση συζητήσεως του θέματος υπό το τίτλο «Ελληνική Ερώτηση (GreekQuestion)», όπως καταγράφηκε στα πρακτικά, και η καταδίκη της Ελληνικής Επαναστάσεως, περιγράφοντας τη διακήρυξή της ως «αυθάδη και αδέξια», πιστοποίησε την ύπαρξη ενός προβλήματος που δεν μπορούσε να αγνοηθεί.
Με τη Δύναμη των Όπλων
Οι στρατιωτικές επιτυχίες των Ελλήνων(Άλωση της Τριπόλεως, νίκη του Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια, πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδος από τον Κανάρη στην Χίο κ.α.) δημιούργησαν τετελεσμένα και έδωσαν μια διαφορετική δυναμική στο όλο εγχείρημα.
Ο Γεώργιος Κάννιγκ εμφορούμενος από θαυμασμό προς τους Έλληνες κλασσικούς και δηλωμένος φιλέλληνας, αντιτάχθηκε δυναμικά στο Μέττερνιχ και προσανατόλισε την αγγλική πολιτική προς υποστήριξη της Ελληνικής Επαναστάσεως. Το Φεβρουάριο του 1823 ο Κάννιγκ αναγνώρισε τον ναυτικό αποκλεισμό που είχαν κηρύξει οι Έλληνες στο Ιόνιο. Η αναγνώρισή μας ως εμπόλεμους μας παρείχε την δυνατότητα επικλήσεως δικαιωμάτων απορρεόντων από το διεθνές δίκαιο.
Ο Κάννιγκ αντιλήφθηκε τον άνεμο για την απόκτηση περισσοτέρων ελευθεριών που σάρωνε την Ευρώπη. Θεώρησε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να αποκομίσει πολλαπλά οφέλη, παρουσιαζόμενο ως υπέρμαχο αυτών των κινημάτων, τόσο για το άνοιγμα νέων αγορών για την διάθεση των βιομηχανικών προϊόντων του, όσο και για την αύξηση της επιρροής του στην Μεσόγειο.
Επιτέλους Φως
Την 6η Ιουλίου 1827 υπογράφηκε στο Λονδίνο συνθήκη μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ρωσίας και της Γαλλίας, σύμφωνα με την οποία συμφωνήθηκε η «μεσιτεία» των 3 χωρών στην Υψηλή Πύλη, για την αναγνώριση της Ελλάδος ως αυτόνομου κράτους φόρου υποτελή στην Τουρκία.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις δικαιολόγησαν την παρέμβασή τους επικαλούμενες λόγους ανθρωπιστικούς, διατηρήσεως της ειρήνης και προστασίας του εμπορίου. Το πρώτο βήμα για την εφαρμογή της συμφωνίας ήταν η κήρυξη ανακωχής μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων.
Τα όρια του νέου κράτους και το ύψος του φόρου υποτέλειας θα καθορίζονταν στην συνέχεια. Η συνθήκη περιείχε και 2 μυστικά άρθρα για την ανάληψη των «ενδεδειγμένων ενεργειών» στην περίπτωση που ο Σουλτάνος την απέρριπτε. Η ενέργεια των 3 δυνάμεων δεν αποτελούσε συνθήκη μεσολαβήσεως, αλλά ωμή παρέμβαση στα εσωτερικά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Δεν υπήρξε συγκατάθεση εκ μέρους του Σουλτάνου και καμία από τις μεγάλες δυνάμεις δεν είχε αναγνωρίσει την Ελλάδα ως κράτος. Όλα αυτά είχαν μικρή σημασία για εμάς, που επιτέλους βλέπαμε λύση στο αδιέξοδό μας.
Η Ναυμαχία του Ναβαρίνου και το «Απρόοπτο Συμβάν»
Ο Κόδρινγκτον ως επικεφαλής του ηνωμένου συμμαχικού στόλου(του Γαλλικού υπό τον Υποναύαρχο Ερρίκο Δεριγνύ και του Ρωσικού υπό τον Υποναύαρχο Λογγίνου Χέϋδεν) ζήτησε διευκρινίσεις σχετικά με το είδος «των ενδεδειγμένων ενεργειών», που αναφερόταν στην συνθήκη, σε περίπτωση που ο Ιμπραήμ δεν αποδεχότανε την ανακωχή.
Ο έμπειρος Βρετανός Ναύαρχος γνώριζε πολύ καλά ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσει τα πυροβόλα του, αλλά επιθυμούσε να το έχει σαφώς διατυπωμένο.
Τελικά παρά το γεγονός ότι δεν είχε προηγηθεί κήρυξη πολέμου προς την Τουρκία, έλαβε έγκριση για την χρησιμοποίηση στρατιωτικής βίας. Την 8η Οκτώβριου του 1827, διεξήχθη η ναυμαχία του Ναβαρίνου η οποία είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν οι Τουρκο-αιγύπτιοι 60 από τα 80 πλοία τους, ενώ από τα 27 συμμαχικά δεν βυθίσθηκε κανένα. Ο Κόδρινγκτον μετέβη στην Αίγυπτο, όπου υπέγραψε συμφωνία με τον Μεχμέτ Αλή για την αποχώρηση των Αιγυπτιακών στρατευμάτων από την Ελλάδα. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Αρθουρ Γουέσλευτην χαρακτήρισε σαν «Ἀπρόοπτο συμβάν (untoward event)», θεωρώντας την καταστροφή πολύ μεγαλύτερη από αυτό που είχε κατά νου. Ο Κόδρινγκτον αντικαταστάθηκε από ναύαρχος της Μεσογείου και διατάχθηκε έρευνα εάν ενήργησε σύμφωνα με τις διαταγές που έλαβε. Ευτυχώς για εκείνον, είχε φροντίσει να καλύψει τα νώτα του. Δυστυχώς για εμάς, χάσαμε ένα καλό φίλο.
Η Αναγνώριση από την Υψηλή Πύλη
Την 14η Σεπτεμβρίου 1829, η Τουρκία αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Ελλάδος, με την υπογραφή της «Συνθήκης της Αδριανουπόλεως», η οποία σήμανε τον τερματισμό του Ρωσο-τουρκικού πολέμου, που ξέσπασε το 1828. Η Υψηλή Πύλη αποδέχθηκε και το Πρωτόκολλο του Λονδίνου της 22ας Μαρτίου 1829, που καθόριζε ως βόρεια σύνορα της χώρας την γραμμή των κόλπων Παγασητικού-Αμβρακικού.
Η Πραγματικότητα
Ο Έντμουντ Λάιονς, ο πρώτος Βρετανός πρέσβης στην Ελλάδα έλεγε. «Μία ανεπηρέαστος Ελλάς είναι πράγμα αδιανόητο. Η Ελλάς είτε θα είναι ρωσική, είτε θα είναι αγγλική. Και επειδή δεν πρέπει να είναι ρωσική, πρέπει να είναι αγγλική». Η φράση περιγράφει μια αλήθεια σχετικά με τη χώρα μας η οποία ισχύει μέχρι σήμερα. Ενδεχομένως να ακούγεται ωμή, σκληρή, ή και να πονάει ακόμα. Στη ζωή δεν υπάρχουν επιλογές άνευ τιμήματος. Η αλήθεια πονάει, για όσους αρνούνται να την αποδεχθούν, προτιμούν το ψεύδος, ή εκλαμβάνουν ως αλήθεια την άποψη της κοινής γνώμης. Η πατρίδα μας θα είναι ισχυρή, οικονομικά εύρωστη και θα ευημερεί, εφόσον ως λαός ασπασθούμε την παραίνεση του Εθνικού μας Ποιητή Διονυσίου Σολωμού ότι «Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό, ότι είναι αληθές».
Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.
