«Λέπρα. Περίπτωσις 1. Θήλυ ετών 30 διαμένουσα εις το χωρίο […]. Εις αδελφός και μια αδελφή αυτής ως και τινές των κατοίκων του αυτού χωρίου, εκ της ιδίας πάσχοντες. Η νόσος ήρξατο από 8 ετών. Μορφή κηλιδώδης-νευρική. Εξήλθεν εν ομοία καταστάσει». Μία ιδιότυπη μεταφορά πίσω στον χρόνο επιφυλάσσουν τα πεπραγμένα για το έτος 1908-1909 της Παθολογικής κλινικής του καθηγητή Νικόλαου Μακκά.
Πρόκειται για μία μόνο από τις χιλιάδες περιπτώσεις ερευνητικών «διαμαντιών» που μπορεί να συναντήσει ένας ερευνητής στα ιατρικά αρχεία του Ιστορικού Αρχείου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
«Τα αρχεία υγείας, ανάλογα με τον τρόπο ανάγνωσής τους, μας παρέχουν σημαντικές πληροφορίες, από τον τρόπο άσκησης της ιατρικής τον 19ο έως τον 20ο αιώνα, την εξέλιξη της επιστήμης, έως την υιοθέτηση και την μεταλαμπάδευση διεθνών πρακτικών, τον ρόλο και τη σημασία των προσώπων», ανέφερε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Χάιδω Μπάρκουλα, υπεύθυνη αρχειακών συλλογών του Ιστορικού Αρχείου του ΕΚΠΑ, και μέλος του Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού, του τμήματος Κοινωνιολογίας του πανεπιστημίου.
Τα αρχεία, λοιπόν, μπορούν να «διηγηθούν» πολλές ιστορίες από το παρελθόν που είτε σχετίζονται με πρόσωπα είτε με καταστάσεις και να τις φέρουν στο φως του σήμερα, όχι μόνο για ερευνητικούς, αλλά και για πρακτικούς λόγους.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα τεκμήρια και τις συλλογές του Ιστορικού Αρχείου του ΕΚΠΑ, πολλά νέα όργανα ή μέθοδοι δεν αργούσαν να φθάσουν στην Ελλάδα. Κάτι που σημαίνει ότι οι καθηγητές του πανεπιστημίου παρακολουθούσαν τις ευρωπαϊκές και τις διεθνείς εξελίξεις.
Η σημασία ύπαρξης και διαφύλαξης ενός πανεπιστημιακού αρχείου, και δη της Ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου των Αθηνών είναι αδιαμφισβήτητη, καθώς έπαιξε καθοριστικό ρόλο για τη συγκρότηση του υγειονομικού δικτύου της πρωτεύουσας. Το πανεπιστήμιο Αθηνών δημιούργησε τα δικά του νοσοκομεία (Αρεταίειο, Αιγινήτειο, Συγγρού) αλλά και άλλους ιατρικούς θεσμούς, όπως το Οφθαλμιατρείο και η Αστυκλινική, ενώ το διδακτικό προσωπικό του ήταν υπεύθυνο για το σύνολο των υπηρεσιών υγείας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συλλογή τεκμηρίων που αναδεικνύουν τη συμβολή της Ιατρικής Σχολής και των παραρτημάτων της σε περιόδους εθνικών κρίσεων και πολεμικών συγκρούσεων.
Λίγα λόγια για το Ιστορικό Αρχείο του ΕΚΠΑ
Το Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Αθηνών ιδρύθηκε το 1991 και αποτελεί ερευνητικό και διοικητικό κέντρο του πανεπιστημίου. Στεγάζεται σε ένα μεσοπολεμικό κτίριο, κληροδότημα του Κωνσταντίνου Κριεζή, στην οδό Σκουφά.
Σκοπός του είναι η διαφύλαξη του αρχειακού πλούτου του αρχαιότερου πανεπιστημίου της Ελλάδας, του πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο ιδρύθηκε το 1837 και το οποίο, λόγω της ιστορικής διαδρομής του και του πολυσύνθετου ρόλου που διαδραμάτισε, διαθέτει έναν πολύ μεγάλο αριθμό αρχειακών συλλογών που αφορούν από τη μία πλευρά, τη συγκρότηση και την εξέλιξη των επιστημονικών πεδίων και από την άλλη, την κάλυψη λειτουργικών αναγκών της κρατικής μηχανής.
