Επιταγή ακρίβειας αναδρομικά σε χιλιάδες συνταξιούχους

Χιλιάδες συνταξιούχοι που είχαν εκκρεμείς συντάξεις και δεν έλαβαν τις δύο προηγούμενες επιταγές ακρίβειας τον Δεκέμβριο 2021 (ύψους 250 ευρώ) και τον Απρίλιο 2022 (ύψους 200 ευρώ), θα τις λάβουν αναδρομικά, σύμφωνα με απόφαση- «σταθμό» τού Συνηγόρου του Πολίτη.

Η Ανεξάρτητη Αρχή με το από 14-9-2022 Δελτίο Τύπου δημοσιεύει  πρόσφατη Απόφαση-Πόρισμά του (αριθ. πρωτ. 310484/34266/2022) και απαντώντας σε σχετικά αιτήματα-παράπονα πολλών συνταξιούχων που δεν έλαβαν τη μία ή και τις δύο επιταγές ακρίβειας, επειδή κατά την ημεροχρονολογία καταβολής τους η συνταξιοδοτική απόφαση δεν είχε εκδοθεί από τον ΕΦΚΑ, καλεί την κυβέρνηση να τους χορηγήσει την έκτακτη αυτή ενίσχυση αφού διαπιστώνει ότι παρανόμως εξαιρέθηκαν από την καταβολή της.

Ο Συνήγορος του Πολίτη είχε δεχτεί πλήθος αναφορών από πολίτες που ζητούσαν την διαμεσολάβηση της Ανεξάρτητης Αρχής, σχεδόν αμέσως μετά την καταβολή της πρώτης επιταγής ακρίβειας τον Δεκέμβριο του 2021. Αλλά και μετά την καταβολή της δεύτερης τον Απρίλιο 2022, πολίτες διαμαρτύρονταν επειδή δεν τους χορηγήθηκαν οι έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις των ευάλωτων συνταξιούχων των ν. 4865/2021 (ΦΕΚ Α’ 238) και 4917/2022 (ΦΕΚ Α’ 67), υποστηρίζοντας ότι πληρούσαν όλα τα προβλεπόμενα κριτήρια.

Από την εξαντλητική έρευνα και μελέτη του συνόλου των αναφορών αυτών, ο Συνήγορος του Πολίτη διαπίστωσε ότι όντως υπήρχε μεγάλος αριθμός πολιτών που αιτήθηκαν τις επιταγές ακρίβειας, πληρούσαν τα κριτήρια και ήταν δικαιούχοι, αλλά (και μάλιστα με καθυστερημένη ανταπόκριση της Διοίκησης)οι ανωτέρω ενισχύσεις δεν τους καταβλήθηκαν. Έτσι χιλιάδες δικαιούχοι των επιταγών ακρίβειας των Χριστουγέννων 2021 ύψους 250 ευρώ και του Πάσχα 2022 ύψους 200 ευρώ, που πληρούσαν στην ουσία τις θεσμοθετημένες προϋποθέσεις χορήγησής τους, αποκλείστηκαν αναίτια από αυτές.

Ο Συνήγορος του Πολίτη θεώρησε ότι πρέπει να αναληφθεί κάθε δυνατή προσπάθεια στην κατεύθυνση της υπέρβασης και του συγκεκριμένου προβλήματος με τη σύννομη διαπεραίωση των βάσιμων αιτημάτων των συγκεκριμένων συμπολιτών μας και διερεύνησε το ζήτημα.

ΙΙ. Αποκλείστηκαν χιλιάδες συνταξιούχοι με εκκρεμείς συντάξεις

Σύμφωνα με τις κυβερνητικές εξαγγελίες, ο λόγος χορήγησης των οικονομικών ενισχύσεων ήταν η στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων των χαμηλοσυνταξιούχων, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα οξυμένα το τελευταίο διάστημα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν από την ακρίβεια όλων σχεδόν των ειδών διαβίωσης. Συγκεκριμένα, η αιτιολογική έκθεση του ν. 4865/2021 αναφέρει τα εξής:

«Η συνεχιζόμενη πανδημία οδήγησε σε παγκόσμια κρίση τιμών, η οποία έχει επηρεάσει και την Ελλάδα. ‘Έχει σημειωθεί αύξηση τόσο στην τιμή της ενέργειας όσο και σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης. Παρότι το καλάθι των βασικών προϊόντων παραμένει στη χώρα μας αναλογικά φθηνότερο σε σχέση με άλλες χώρες και η Ελλάδα έχει την τρίτη καλύτερη επίδοση στην Ευρώπη ως προς τον πληθωρισμό για τον Οκτώβριο, η αύξηση των τιμών πλήττει ιδίως τα πρόσωπα που αφορά η ρύθμιση, τα οποία για το φορολογικό έτος 2020 είχαν ετήσιο ατομικό φορολογητέο εισόδημά που δεν υπερέβαινε τις επτά χιλιάδες διακόσια (7.200) ευρώ και ετήσιο οικογενειακό φορολογητέοι εισόδημα που δεν υπερέβαινε τις δεκατέσσερις χιλιάδες τετρακόσια (14.400) ευρώ. Η έκτακτη οικονομική ενίσχυση θεσπίζεται ως μέσο ανακούφισης των ευάλωτων αυτών κοινωνικών ομάδων».

Έτσι νομοθετήθηκε, οι έκτακτες αυτές δύο ενισχύσεις (Δεκέμβριος 2021 και Απρίλιος 2022) να χορηγηθούν σε όσους ευάλωτους συνταξιούχους λάμβαναν συνταξιοδοτική παροχή τον Νοέμβριο 2021 και τον Μάρτιο 2022 αντίστοιχα και πληρούσαν τα κριτήρια που έθεσε αρχικά το άρθρο 25 του ν. 4865/2021, σύμφωνα με το οποίο:

«Άρθρο 25. Έκτακτη οικονομική ενίσχυση των ευάλωτων συνταξιούχων κατά το έτος 2021: «1. Χορηγείται έκτακτη οικονομική ενίσχυσησε όσους κατά τον μήνα Νοέμβριο 2021 λαμβάνουν: (α) οριστική ή προσωρινή κύρια σύνταξη ή προκαταβολή κύριας σύνταξης, λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου, (β) προσυνταξιοδοτική παροχή, (γ) αναπηρικά επιδόματα που καταβάλλονται από τον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ), (δ) συνταξιοδοτικές παροχές της παρ. 3 του άρθρου 4 του ν. 4387/2016 (Α` 85).».

Επίσης σύμφωνα με το άρθρο 53 του ν. 4917/2022 με τίτλο «Έκτακτη οικονομική ενίσχυση των ευάλωτων συνταξιούχων-Πάσχα 2022»:«1.Χορηγείται έκτακτη οικονομική ενίσχυσησε όσους κατά τον μήνα Μάρτιο 2022 λαμβάνουν: α) οριστική ή προσωρινή κύρια σύνταξη ή προκαταβολή κύριας σύνταξης, λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου, β) προσυνταξιοδοτική παροχή, γ) αναπηρικά επιδόματα που καταβάλλονται από τον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.), δ) συνταξιοδοτικές παροχές της παρ. 3 του άρθρου 4 του ν. 4387/2016 (Α΄ 85)».

Για την υλοποίηση των διατάξεων αυτών και την καταβολή των δύο ενισχύσεων ακολουθήθηκε μια διαδικασία, στην κατάληξη της οποίας η ΑΑΔΕ χορηγούσε στον e-ΕΦΚΑ και στην Διεύθυνση Υποστήριξης Λειτουργιών της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης αρχείομε τα στοιχεία των δικαιούχων που πληρούσαν σωρευτικά τις προϋποθέσεις του νόμου. Στην συνέχεια με την λήψη του αρχείου αυτού ο e-ΕΦΚΑ προχώρησε στην καταβολή του τελικού ποσού των ενισχύσεων. Η όλη διαδικασία ρυθμίζεται στις παρ.6-8 του άρθρου 25 του ν. 4865/2021 και πανομοιότυπη είναι και η ρύθμισή της στις παρ.6-8 του άρθρου 53 του ν. 4917/2022 για το Πάσχα 2022.

Στα αρχεία όμως αυτά δεν συμπεριλαμβάνονταν ως δικαιούχοι, όσοι είχαν ήδη υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης και οι αιτήσεις τους εκκρεμούσαν ή και είχαν μόλις διεκπεραιωθεί. Έτσι, αν και στις περισσότερες των περιπτώσεων οι σχετικές συνταξιοδοτικές αποφάσεις εκδόθηκαν αμέσως μετά, οι συγκεκριμένοι δικαιούχοι ενώ πληρούσαν όλες τις προϋποθέσεις, στερήθηκαν τις σχετικές ενισχύσεις και τις επιταγές ακρίβειας και δεν τούς καταβλήθηκαν ούτε μετά την χορήγηση της σύνταξης, προφανώς με το σκεπτικό ότι τους συγκεκριμένους μήνες αναφοράς (Δεκέμβριος 2021 και Μάρτιος 2022) δεν «έλαβαν» σύνταξη.

ΙΙΙ. Αυθαίρετη και παράνομη η εξαίρεσή τους!

Έτσι, η Ανεξάρτητη Αρχή, αφού ερεύνησε ικανό αριθμό περιπτώσεων μη καταβολής των έκτακτων ενισχύσεων Χριστουγέννων 2021 και Πάσχα 2022 σε συνταξιούχους που πληρούσαν τις προϋποθέσεις χορήγησής τους, απευθύνθηκε στη Γενική Διεύθυνση Πληροφορικής και Επικοινωνιών του e-ΕΦΚΑ προς διασταύρωση των απόψεών του και έλαβε το υπ’ αριθ. πρωτ. 255088/31.5.2022 απαντητικό έγγραφο, στο οποίο αναφέρεται ότι ο λόγος που δεν καταβλήθηκε η ενίσχυση στις περιπτώσεις αυτές ήταν το γεγονός ότι«..δεν βρέθηκαν στα αρχεία πληρωμών συντάξεων κατά τους μήνες Νοέμβριο 2021 και Μάρτιο 2022, όπως ορίζεται στους ανωτέρω νόμους, οπότε δεν συμπεριελήφθησαν στους δικαιούχους των ενισχύσεων».

Είναι σαφές ότι, αναφορικά με τον όρο «λαμβάνουν» που αναγράφεται και στους δύο νόμους 4865/2021 και 4917/2022, στον e-ΕΦΚΑ επικράτησε η στενή ερμηνεία. Ο e-ΕΦΚΑ θεώρησε δηλαδή δικαιούχους αυτούς στους οποίους πράγματι καταβλήθηκε/εκταμιεύτηκε σύνταξη τους συγκεκριμένους μήνες (τους αμέσως προηγούμενους των μηνών καταβολής της επιταγής ακρίβειας) αποκλείοντας, όλως αυθαιρέτως και εσφαλμένως, αυτούς που είχαν καταθέσει αίτηση συνταξιοδότησης και ανέμεναν συνταξιοδοτική απόφαση από τον e-ΕΦΚΑ, ο οποίος καθυστερούσε.

1. IV. Συνήγορος του Πολίτη: Αποκλείστηκαν χωρίς δική τους υπαιτιότητα!

Η προσέγγιση όμως των συγκεκριμένων διατάξεων υπό αυτή την ερμηνεία οδηγεί, σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη, στο λογικό παράδοξο (και εν προκειμένω τελολογικά ανακόλουθο και ασύμβατο), συνταξιούχοι που πληρούσαν όλους τους (ίδιους ακριβώς) όρους και προϋποθέσεις, να αντιμετωπίζονται διαφορετικά και άνισα, μόνο και μόνο επειδή ο ασφαλιστικός φορέας (για δικούς του λόγους, χωρίς υπαιτιότητα των συνταξιούχων) είχε προχωρήσει για κάποιους ασφαλισμένους στην καταβολή της σύνταξης που είχαν ζητήσει, ενώ για άλλους όχι, ενώ δικαιούνταν τη σύνταξη, είχαν υποβάλει σχετική αίτηση χορήγησης και ήσαν καθ’ όλα πραγματικοί δικαιούχοι.

Έτσι αυτοί, όλως παρανόμως, τίθενται σε δυσμενέστερη θέση αφού και η δικαιούμενη σύνταξη καθυστέρησε να καταβληθεί, χωρίς δική τους υπαιτιότητα και από αυτόν τον λόγο έχασαν και τα προβλεπόμενα στην περίπτωσή τους, ποσά έκτακτης ενίσχυσης (επιταγές ακρίβειας).

Ενδεικτικές είναι οι περιπτώσεις συνταξιούχων και μάλιστα αναπηρίας, οι οποίοι δεν έλαβαν μία ή και τις δύο ενισχύσεις επειδή τον μήνα αναφοράς -για κάποιο λόγο και απολύτως χωρίς δική τους ευθύνη- δεν εκταμιεύτηκε κανονικά η σύνταξη, η οποία τους καταβλήθηκε τον επόμενο ή τον μεθεπόμενο μήνα, αναδρομικά. Σε μια μάλιστα περίπτωση συνταξιούχου λόγω θανάτου, η διακοπείσα σύνταξη του Μαρτίου 2022 της καταβλήθηκε αναδρομικά, αλλά είχε ήδη στερηθεί την οικονομική ενίσχυση του Πάσχα 2022 (επιταγή ακρίβειας Απριλίου 2022) ύψους 200 ευρώ!

V. Σ υνήγορος του Πολίτη: Λάθος η καθυστέρηση της Διοίκησης!

Ο Συνήγορος του Πολίτη εκτιμά ότι η υλοποίηση των σχετικών διατάξεων δεν θα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε πολίτες που (για οποιοδήποτε λόγο που δεν ανάγεται στη δική τους ευθύνη), ενώ πληρούν τις αντικειμενικές προϋποθέσεις, αποκλείονται από την ενίσχυση, επειδή δεν τους καταβλήθηκε τους συγκεκριμένους μήνες αναφοράς η σύνταξη (είτε από λάθος είτε από καθυστέρηση της Διοίκησης), η οποία άλλωστε τελικά τους χορηγήθηκε αναδρομικά έναν-δύο μήνες αργότερα.

Παρόλο δηλαδή που κυρίαρχο κριτήριο της στέρησης των συγκεκριμένων ενισχύσεων (επειδή για οποιαδήποτε λόγο δεν ήταν ενημερωμένα τα σχετικά αρχεία) θα έπρεπε να είναι η πλήρωση των ουσιαστικών προϋποθέσεων τού σχετικού νομοθετικού πλαισίου, αυτή η αντιμετώπιση μιας ιδιαίτερης ευάλωτης ομάδας πολιτών είναι πλήρως ανεπιεικής. Στον βαθμό μάλιστα που, εκ των υστέρων, αποδειχθεί ότι κάποιοι ωφελούμενοι αδίκως (υπό οποιαδήποτε έννοια του όρου) δεν έλαβαν τις οικονομικές ενισχύσεις, η Διοίκηση θα πρέπει
-συνταυτιζόμενη με τις βασικές παραδοχές της αρχής της χρηστής διοίκησης- να προβεί άμεσα στις ανάλογες διορθωτικές ενέργειες.

Αυτή την άδικη αντιμετώπιση των συγκεκριμένων συνταξιούχων έθεσε υπόψη της Διοίκησης του e-ΕΦΚΑ και της κυβέρνησης ο Συνήγορος του Πολίτη με την πρόσφατη Απόφαση-Πόρισμα, προκειμένου το ζήτημα να αντιμετωπιστεί με πνεύμα κοινωνικής αλληλεγγύης (σκοπός άλλωστε των νομοθετικών διατάξεων), στο πλαίσιο των αρχών της χρηστής διοίκησης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του ασφαλισμένου.

VΙ. Ο Συνήγορος του Πολίτη καλεί το Υπουργείο Εργασίας να χορηγήσει αναδρομικά την επιταγή ακρίβειας

Με τη δημοσιοποίηση του Πορίσματος-«βόμβα» της Ανεξάρτητης Αρχή, που απευθύνεται ευθέως στην κυβέρνηση και ειδικότερα στον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Κωστή Χατζηδάκη, ο Συνήγορος του Πολίτη τον καλεί να καταβάλει τις επιταγές ακρίβειας (ύψους 250 ευρώ για τον Δεκέμβριο 2021 και ύψους 200 ευρώ για τον Απρίλιο 2022), άμεσα και αναδρομικά, σε όσους κατά την ημεροχρονολογία χορήγησής τους και χωρίς δική τους ευθύνη, όπως παρατηρεί η Απόφαση, δεν λάμβαναν σύνταξη, ενώ δικαιούνταν.

Το θέμα είναι επιτακτικό και επίκαιρο, αφού, στο τέλος τού χρόνου (πιθανώς πριν τα Χριστούγεννα), όπως αποφάσισε η κυβέρνηση θα κατατεθεί νέα επιταγή ακρίβειας ύψους 250 ευρώ και είναι σίγουρο ότι θα εμφανιστούν και άλλες χιλιάδες χαμηλοσυνταξιούχων που, για τον ίδιο λόγο (καθυστέρηση έκδοσης της απόφασης συνταξιοδότησης), θα αποκλειστούν παράνομα και αυθαίρετα από την χορήγησή της.

• Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ