Με βάση τα λεγόμενα του υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής εντός των επόμενων ημερών αναμένεται να δημοπρατηθεί ένα έργο ύψους 2,5 εκατ. ευρώ για να αναβαθμιστεί ο κεντρικός λιμένας της Τήνου. Ενός νησιού των Κυκλάδων όπου δέχεται μεγάλο όγκο τουριστών όλο το καλοκαίρι και πολλούς συνταξιούχους (τους περισσότερους από άλλα μέρη) τον Σεπτέμβριο.
Οι επενδύσεις, όπως δεσμεύθηκε, θα υλοποιηθούν «καλώς εχόντων των πραγμάτων», όταν ολοκληρωθεί η φετινή τουριστική περίοδος. Άρα τα όποια προβλήματα υπάρχουν στην Τήνο δεν πρόκειται να επιλυθούν την εποχή όπου το νησί θα δέχεται το ένα πλοίο πίσω από το άλλο είτε αυτά προέρχονται από τον Πειραιά, είτε από την Ραφήνα.
Η Τήνος, όμως δεν είναι το μοναδικό νησί που αντιμετωπίζει προβλήματα με το λιμάνι του. Και να σημειωθεί ότι το νησί της Παναγιάς έχει σχετικό νέο λιμένα. Δυστυχώς για τη χώρα μας υπάρχουν 850 τουριστικά λιμάνια σε όλη την Ελλάδα, όμως ελάχιστα διαθέτουν επίσημη άδεια λειτουργίας, καθώς δεν καλύπτουν συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές ασφαλείας.
Άλλωστε, οι ανακοινώσεις του υπουργού για το λιμάνι της Τήνου, ήρθαν λίγες μόλις ημέρες μετά το περιστατικό που σημειώθηκε στο λιμάνι της Αλοννήσου, όπου πλοίο παρασύρθηκε από τους ανέμους -που δεν ήταν ιδιαιτέρως ισχυροί-, με αποτέλεσμα να σπάσει ο κάβος. Ο Βασίλης Κικίλιας διέταξε τη διενέργεια ΕΔΕ προκειμένου να εξεταστούν οι συνθήκες που οδήγησαν στο περιστατικό. Παράλληλα, ανακοινώθηκε η -προσωρινή- απομάκρυνση του λιμενάρχη Αλοννήσου, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση των κατοίκων, οι οποίοι εδώ και χρόνια αντιδρούν για τις ελλιπείς λιμενικές υποδομές.
Ο υπουργός δήλωσε πως «σε θέματα ασφάλειας δεν υπάρχει καμία απολύτως ανοχή». Η πραγματικότητα όμως τον διαψεύδει, καθώς η δυσκολία πρόσδεσης των πλοίων στο συγκεκριμένο λιμάνι, είναι ένα πρόβλημα εδώ και καιρό γνωστό στις ηγεσίες του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Κι αυτό επειδή σύμφωνα με την έκθεση βελτίωσης λιμένων, που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιούλιο από την Πανελλήνια Ένωση Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού (ΠΕΠΕΝ), στο συγκεκριμένο λιμάνι παρατηρείται «επικίνδυνη πρυμνοδέτηση στον εξωτερικό προβλήτα λόγω γειτνίασης με τα βράχια του λιμενοβραχίονα».
Προβλήματα σε 100 λιμάνια
Βέβαια, το λιμάνι της Αλοννήσου, δεν αποτελεί πρωτοφανή περίπτωση. Στην ίδια έκθεση, καταγράφονται προβλήματα και σημαντικές ελλείψεις σε περίπου 100 λιμάνια της χώρας. Σήμερα, περίπου ένα χρόνο μετά, σε λίγα μόλις από αυτά τα λιμάνια έχουν ξεκινήσει -ή ολοκληρωθεί- οι απαραίτητες εργασίες αποκατάστασης κι αυτό παρότι κάθε καλοκαίρι υποδέχονται έναν τεράστιο αριθμό τουριστών.
Κατάσταση ιδιαιτέρως ανησυχητική, καθώς σε πολλούς από αυτούς τους λιμένες, αυτά τα προβλήματα και οι ελλείψεις, αφορούν μεταξύ άλλων, σύμφωνα με την έκθεση, καταπέλτες που γλιστράνε, ράγες και σίδερα που εξέχουν, διάβρωση ραμπών, επιμήκυνση μόλου, ανύπαρκτο φωτισμό, έλλειψη χερσαίου χώρου, αδυναμία φορτοεκφόρτωσης, έλλειψη χαρτογράφησης, «όχι τόσο ασφαλείς» δέστρες, ενώ σε κάποια, όπως αυτό της Ανάφης, είναι «επικίνδυνη η προσέγγιση και η ασφαλής πρόσδεση του πλοίου όταν επικρατεί υψηλή αποθαλασσιά και κυματισμός».
Επίσης, σε αρκετά λιμάνια, απαιτείται -βάσει πάντα της ίδιας έκθεσης-, εκβάνθυση ή προέκταση, συντήρηση ή αποκατάσταση προβλήτα, σε πολλά είναι αναγκαία η τοποθέτηση προσκρουστήρων, ενώ η διαμόρφωση κάποιων είναι τέτοια, που δημιουργεί «μεγάλη δυσκολία» στα πλοία να εισέλθουν σε αυτά. Ενδεικτική είναι και η περίπτωση του λιμανιού της Σχοινούσας, όπου η ΠΕΠΕΝ τονίζει πως είναι «άκρως επικίνδυνο» ειδικά όταν υπάρχουν νότιοι άνεμοι και «πρέπει οπωσδήποτε και άμεσα να γίνει αλλαγή τοποθεσίας λιμένος».
Σημειώνεται πως σε ότι αφορά το λιμάνι της Τήνου, στην έκθεση σημειώνεται πως «έχουν κατατεθεί άπειρες προτάσεις για την κατασκευή ενός ασφαλούς λιμένα, χωρίς μέχρι τώρα να ληφθούν υπόψη». Από την πλευρά του, ο Βασίλης Κικίλιας ανακοίνωσε πως η τελική υποβολή της μελέτης για το νέο master plan του νέου λιμανιού, θα πρέπει να υποβληθεί έως τις 30 Αυγούστου.
Ήρωες οι λιμενικοί
Με αφορμή το περιστατικό που σημειώθηκε στο λιμάνι της Αλοννήσου, ο Κωνσταντίνος Κυράνης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Λιμενικών, σχολίασε, «τον δύσκολο ρόλο των στελεχών του Λιμενικού Σώματος, που δεν μπορούν να απαγορεύσουν τον κατάπλου και απόπλου, εφόσον δεν υπάρχει απαγορευτικό».
Σε ότι αφορά το συγκεκριμένο λιμάνι, ο ίδιος σχολίασε ότι «υπάρχει σοβαρό ζήτημα. Δεν υπάρχει κυματοθραύστης, δεν μπορούν να ανακοπούν τα ισχυρά κύματα. Είναι ενδεικτικό ότι τη συγκεκριμένη ημέρα δεν υπήρχαν πολλά μποφόρ».
Βέβαια, πρόκειται για κάτι που δεν αφορά μόνο το συγκεκριμένο λιμάνι. Κι αυτός είναι ο λόγος που «εδώ και χρόνια οι κάτοικοι και οι φορείς των νησιών, ζητούν τη δημιουργία υποδομών για την ασφαλή πρόσδεση των πλοίων, προκειμένου να μην παρατηρούνται αντίστοιχα φαινόμενα. Πολλές φορές, οι λιμενικοί και τα πληρώματα, κινούνται σε ρόλο “ήρωα” προκειμένου να δέσουν τα πλοία, ειδικά όταν δεν ευνοεί ο καιρός και υπάρχουν ισχυροί άνεμοι. Ειδικά τα μικρά λιμάνια των νησιών που δέχονται χιλιάδες κόσμου, έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα».
Η αναβάθμιση των λιμανιών, αποτελεί σύμφωνα με τον κ. Κυράνη, «καθαρά κυβερνητική γραμμή. Αφορά τα κονδύλια, που πολλές φορές είναι ευρωπαϊκά. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια να υπάρξει επένδυση σχετικά με την ασφάλεια των λιμανιών. Σίγουρα όμως έχουμε μείνει αρκετά πίσω. Σε αρκετές περιπτώσεις, τα οικονομικά κόστη για τη βελτίωση των λιμανιών είναι τεράστια κι αυτός είναι ο βασικότερος λόγος που δεν έχουν προχωρήσει στο επίπεδο που θα έπρεπε».
Παράλληλα, «τεράστιες ελλείψεις υπάρχουν και σε ότι αφορά το προσωπικό του Λιμενικού Σώματος. Το οργανόγραμμα προβλέπει 10.000 εργαζόμενους και υπάρχουν περίπου 7.500. Αυτοί το έλλειμμα περίπου 2.500 λιμενικών, ως επί το πλείστον λείπει από τα νησιά. Οι υπηρετούντες είναι σχεδόν οι μισοί από αυτούς που προβλέπει η σύνθεση του Λιμενικού για κάθε νησί. Οι συνάδελφοι που υπηρετούν εκεί, δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν σε αυτόν τον φόρτο εργασίας».
Λίγα με επίσημη άδεια
Από την πλευρά του ο Φίλιππος Βιντζηλαίος, πρόεδρος του Πανελλήνιου Σωματείου Ιδιοκτητών Ιστιοφόρων, σχολίασε ότι περιστατικά όπως αυτό που σημειώθηκε στο λιμάνι της Αλοννήσου, «δεν οφείλονται στους κυβερνήτες των πλοίων, αλλά στις υποδομές. Πολλά λιμάνια σε όλη τη χώρα, επειδή φτιάχτηκαν πριν πολλές δεκαετίες, δεν προστατεύονται από τις καιρικές συνθήκες».
Το σημαντικότερο πρόβλημα όμως σύμφωνα με τον κ. Βιντζηλαίο είναι ότι «τα περισσότερα τουριστικά λιμάνια της χώρας δεν έχουν το νομικό καθεστώς που επιβάλλεται σε μια χώρα με τόσο σημαντικό τουρισμό. Αυτό σημαίνει, ότι τα περισσότερα από αυτά τα λιμάνια, έχουν κατασκευαστεί ως αλιευτικά καταφύγια κι ως τέτοια παραμένουν».
Άλλωστε, όπως σημείωσε ο ίδιος, «από τα περίπου 850 τουριστικά λιμάνια της χώρας, λιγότερα από είκοσι έχουν επίσημη άδεια λειτουργίας, έστω σαν τουριστικά αγκυροβόλια. Τα περισσότερα είναι απλώς αλιευτικά καταφύγια, ως τέτοια έχουν κατασκευαστεί κι έτσι παραμένουν».
Τα λιμάνια που χρήζουν άμεσης παρέμβασης
Από τη μακρά λίστα των λιμανιών που περιλαμβάνεται στην Έκθεση Λιμένων 2024, σε τουλάχιστον 20 λιμάνια αναφέρονται σοβαρότατες παρατηρήσεις και τουλάχιστον στα 12 από αυτά απαιτούνται άμεσες εργασίες. Παρακάτω, οι περιπτώσεις που κρίνονται πιο επικίνδυνες αυτή τη στιγμή:
Αίγινα: Υπάρχουν στρεβλωμένες προεξέχουσες μεταλλικές ράγες, λείπουν μπαλόνια και τα μικρά μπαλόνια που υπάρχουν είναι έτοιμα να φύγουν, απαιτείται εκβάθυνση της λιμενολεκάνης, καθαρισμός της εισόδου και νέα χαρτογράφηση, όπως επισημαίνεται στην έκθεση μεταξύ άλλων.
Ανάφη: Χρήζει άμεσης βυθοκόρησης και εκβάθυνσης, ενώ αναφέρεται χαρακτηριστικά πως είναι «άκρως επισφαλής και επικίνδυνη η προσέγγιση και η ασφαλής πρόσδεση του πλοίου όταν επικρατεί υψηλή αποθαλασσία και κυματισμός». Το λιμάνι της Ανάφης είναι αχαρτογράφητο, δεν είναι προστατευόμενη η προβλήτα από τους εξωτερικούς κυματισμού και απουσιάζουν οι προσκρουτήρες.
Θάσος: Χρήζει άμεσης βυθοκόρησης και εκβάθυνσης, σημειώνεται στην έκθεση, καθώς είναι «άκρως επισφαλής και επικίνδυνη η προσέγγιση και η ασφαλής πρόσδεση του πλοίου, όταν επικρατεί υψηλή αποθαλασσία και κυματισμός».
Σχοινούσα: Ένα «άκρως επικίνδυνο λιμάνι ειδικά με τους νότιους καιρούς», όπου η μορφολογία της προβλήτας καθιστά αδύνατη τη χρήση των καταπελτών των επιβατών, οπότε όλη η αποβίβαση γίνεται με καθυστέρηση από τον καταπέλτη οχημάτων. Ακόμη πιο σημαντική παρατήρηση είναι πως καθ όλη τη θερινή περίοδο υπάρχουν ανεξέλεγκτα αγκυροβολημένα κότερα στο λιμάνι, κάνοντας την προσέγγιση «άκρως δύσκολη και επικίνδυνη».
Χάλκη: Το πρόβλημα με την ανεξέλεγκτη κατάσταση των σκαφών και των τουριστικών πλοίων αντιμετωπίζουν αρκετά νησιά πια, όπως το Κουφονήσι αλλά και η Χάλκη, με το δεύτερο λιμάνι να αντιμετωπίζει επίσης ελλείψεις στη φωτοσήμανση, τις βυθομετρήσεις και τη χαρτογράφηση.
Κάσος: Απαιτείται επιδιόρθωση της επιφάνειας πέδησης του καταπέλτη σε όλο το μήκος της προβλήτας, τοποθέτηση σημαντήρα στον λιμενοβραχίονα και προσκρουστήρων, ενώ είναι ανεπαρκής η επιφάνεια της λιμενολεκάνης για ελιγμούς.
Αμοργός (Αιγιάλη): «Δεν υπάρχει δυνατότητα ασφαλούς πρόσδεσης», αφού εξέχουν οι ράγες, με αποτέλεσμα ο καταπέλτης να γλιστράει και η άγκυρα να μαγκώνει, σε σημείο να υπάρχει «κίνδυνος στρέβλωσης ή/και απώλειας, ή/και τραυματισμού επιβάτη ή μέλους του πληρώματος από το τράνταγμα».
Ζάκυνθος: Πέραν του ότι εκ κατασκευής το λιμάνι είναι διαμορφωμένο με τρόπο που δημιουργεί δυσκολία στους ελιγμούς του πλοίου, ούτε επαρκής φωτισμός υπάρχει, ούτε προσκρουτήρες, ούτε δέστρες σε σημεία, ενώ το σημαντικότερο είναι πως «πρέπει να γίνει άμεσα εκβάθυνση στα επικίνδυνα αβαθή που υπάρχουν στο κέντρο του λιμένα».
Πάρος: Το πρόβλημα με τις προεξέχουσες ράγες και την αστάθεια του καταπέλτη αντιμετωπίζει, επίσης, το λιμάνι της Πάρου, στο οποίο όμως, πέρα από τις κατασκευαστικές ελλείψεις, εντοπίζεται υψηλός κίνδυνος λόγω της προοδευτικής αύξησης του τουρισμού και της ανεξέλεγκτης κίνησης στη λιμενολεκάνη.
Κάρπαθος (Διαφάνι): Λόγω του μικρού πλάτους της προβλήτας, για την ασφαλή πρόσδεση του πλοίου ιδιαίτερα με δυτικούς, βορειοδυτικούς ανέμους, πρέπει να γίνει επέκταση της προβλήτας.
Κρήτη (Σούδα): Στο λιμάνι της νότιας Κρήτης, η προβλήτα όπου ελλιμενίζεται το πλοίο έχει μήκος 160 μ., ενώ το μήκος του πλοίου είναι 214 μ., με συνέπεια το πλοίο να παραμένει εκτεθειμένο και να κινδυνεύει σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες.
