- Η ενδεδειγμένη αντιμετώπιση είναι η ολιστική συνδυαστική προσέγγιση όλων των παραγόντων επιρροής με τα ειδικά χαρακτηριστικά τους
Του Γιώργου Βλασσόπουλου*
Η μοναξιά είναι μία δύσκολη κατάσταση για κάθε άνθρωπο. Όμως επηρεάζει πολύ περισσότερο τους ηλικιωμένους λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών της καθημερινότητάς τους. Αφορμή για το άρθρο αυτό είναι μία εξαιρετική ερευνητική εργασία της διακεκριμένης καθηγήτριας Sophie Guthmuller με σχετικό θέμα και τίτλο « Loneliness among other adults in Europe», που δημοσιεύθηκε μόλις τον περασμένο Μάιο ( journals.plos.org).Η εργασία αυτή βασίστηκε σε πλούσιο υλικό στο πλαίσιο της Έρευνας για την υγεία, τη γήρανση και τη συνταξιοδότηση στην Ευρώπη ( SHARE).
Πέρα από τις γνωστές παραμέτρους της κατάστασης της υγείας ( βασικός παράγων σε ποσοστό επιρροής 50%), αλλά και του εν γένει κοινωνικού περιβάλλοντος ( επίδραση σε ποσοστό 27%)που συναρτώνται με το φαινόμενο της μοναξιάς στη Τρίτη Ηλικία, αναδεικνύονται από την έρευνα άλλοι δυο σημαντικοί παράγοντες.
Ο πρώτος αφορά τα χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας του ηλικιωμένου (επίδραση σε ποσοστό 7% σύμφωνα με την έρευνα της Αυστριακής καθηγήτριας- ερευνήτριας). Πιο συγκεκριμένα η βίωση της παιδικής ηλικίας απομονωμένα ή χωρίς φίλους σε συνδυασμό με το οικογενειακό περιβάλλον διαπιστώθηκε ότι συμβάλλουν στη μοναξιά των ηλικιωμένων αργότερα στη ζωή τους. Ο δεύτερος παράγων είναι τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας κάθε ανθρώπου με έμφαση στον βαθμό κοινωνικότητάς του από τα πρώτα χρόνια της ζωή του και στην εξέλιξή της.
Αυτό σημαίνει ότι η καλή γνώση των προσωπικών χαρακτηριστικών κάθε ηλικιωμένου σε συνδυασμό με την αποτύπωση του τρόπου ζωής του κατά τη παιδική ηλικία του μπορούν να συμβάλλουν σε μία καλύτερη διαμόρφωση των σχετικών εφαρμοσμένων δράσεων. Η ενδεδειγμένη αντιμετώπιση είναι η ολιστική συνδυαστική προσέγγιση όλων των παραγόντων επιρροής με τα ειδικά χαρακτηριστικά τους.
Δύο συνιστώσες
Για παράδειγμα, ο δεύτερος σημαντικότερος σε επιρροή παράγων της κοινωνικής υποστήριξης στους ηλικιωμένους αναλύεται σε δύο σημαντικές συνιστώσες: αφενός το ρόλο των οικογενειακών και κοινωνικών δικτύων και αφετέρου τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες και την ενδυνάμωσή τους με ψηφιακές δεξιότητες. Πέραν των ανωτέρω, σε μικρότερο βαθμό επιδρούν παράγοντες, όπως δημογραφικά και κοινωνικοοικονομικά δεδομένα ( σε ποσοστό 6%) .Ιδιαίτερα οι μηχανισμοί που συνδέουν τη μοναχικότητα στα ευαίσθητα παιδικά χρόνια με τη μοναξιά στη Τρίτη Ηλικία αξίζει να μελετηθούν ακόμη πιο επισταμένα στο μέλλον τόσο σε ερευνητικό- ακαδημαϊκό επίπεδο όσο και σε επίπεδο εφαρμοσμένης πολιτικής.
Συμπερασματικά, η μάστιγα των σύγχρονων καταναλωτικών κοινωνιών που ακούει στο όνομα μοναξιά λειτουργεί ακόμη πιο αρνητικά για τους ηλικιωμένους. Η αξιοποίηση των πορισμάτων σημαντικών ερευνών όπως η προαναφερθείσα μπορεί, εκ των πραγμάτων, να συμβάλλει σε μία πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση των αιτίων της σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
Υπό το πρίσμα αυτό η ενσυναίσθηση ως ατομική αρετή, αλλά και ως συλλογική αξία με θεσμική κατοχύρωση μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη εμπλουτισμού κάθε μελλοντικού ολοκληρωμένου σχεδίου καταπολέμησης της μοναξιάς, ως προϊόν βεβαίως του ευρύτερου δυνατού κοινωνικού διαλόγου, με όρους αξιοπρέπειας , όπως αρμόζει σε έναν πραγματικά ανθρωποκεντρικό πολιτισμό , χωρίς αποκλεισμούς και εξαιρέσεις, για μία αληθινά συμπεριληπτική κοινωνία στη πράξη…
- Ο Γιώργος Βλασσόπουλος είναι Δικηγόρος-Διδάκτωρ Νομικής
