• Τί ισχύει για μειωμένη και διαδοχική επικουρική σύνταξη- Διευκρινίσεις από το Υπουργείο Εργασίας
Της Αγγελικής Α. Μητροπούλου*
Με το υπ’ αριθ. πρωτ. 28027/Φ.80020/11-4-2024 έγγραφο του Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Τσακλόγλου δόθηκαν διευκρινίσεις αναφορικά με την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 116-118 και 155-156 του ν. 5078/2023 (ΦΕΚ Α 211) και την ενοποίηση των προϋποθέσεων θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος για επικουρική σύνταξη από τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου, καθώς και το ποσοστό μείωσης στην περίπτωση χορήγησης μειωμένης επικουρικής σύνταξης λόγω ορίου ηλικίας.
Πιο συγκεκριμένα, στο ανωτέρω διευκρινιστικό έγγραφο αναφέρονται τα εξής:
1. Ενοποίηση των προϋποθέσεων για χορήγηση της ενιαίας επικουρικής σύνταξης. Διαδοχική ασφάλιση για επικουρική σύνταξη
Με τις διατάξεις του άρθρου 116 του ν. 5078/2023 προστέθηκε μετά το άρθρο 96 του ν.4387/2016, νέο άρθρο 96Α, με το οποίο ενοποιούνται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης για επικουρική σύνταξη λόγω γήρατος, για όλους τους ασφαλισμένους των ενταγμένων φορέων, λογαριασμών και κλάδων στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ, καταργώντας ταυτόχρονα τις διατάξεις του άρθρου41 του ν.4052/2012. Επομένως, από 20-12-2023 για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος για επικουρική σύνταξη λόγω γήρατος, δεν απαιτείται να έχει συμπληρωθεί κάποια από τις απαιτούμενες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, που προβλέπει η νομοθεσία του αντίστοιχου φορέα κύριας ασφάλισής τους.
Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου116, θεσπίζεται για ΟΛΟΥΣ τους ασφαλισμένους του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ, μια ενιαία προϋπόθεση, με την οποία θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα για επικουρική σύνταξη λόγω γήρατος. Συνεπώς, τα εν λόγω πρόσωπα δικαιούνται επικουρική σύνταξη λόγω γήρατος εφόσον έχουν συμπληρώσει 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης και συνταξιοδοτηθούν για την αυτή αιτία από τον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης και Λοιπών παροχών του e-ΕΦΚΑ.
Για τη συμπλήρωση του εν λόγω χρόνου ασφάλισης εφαρμόζονται:
α) οι διατάξεις του άρθρου19 του ν.4387/2016, όταν πρόκειται για χρόνο ασφάλισης σε φορείς, λογαριασμούς και κλάδουςτου Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ,
β) οι διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης του ν.δ.4202/1961, καθώς και οι διατάξεις του άρθρου 4 του ν.4225/2014 για συνυπολογισμό διαδοχικού χρόνου ασφάλισης και με φορείς επικουρικής ασφάλισης εκτός e-ΕΦΚΑ και
γ) συνδυαστικά οι ανωτέρω δύο περιπτώσεις.
Επίσης, εφόσον πλέον ισχύει μία και μοναδική προϋπόθεση για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος για επικουρική σύνταξη κατά τα παραπάνω αναφερόμενα, στις περιπτώσεις που υφίσταται διαδοχικός χρόνος ασφάλισης σε περισσότερους από έναν εντασσόμενους λογαριασμούς, φορείς ή κλάδους αποκλειστικά εντός του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ, δεν τηρείται πλέον η διαδικασία εύρεσης αρμόδιου φορέα (όπως αυτή περιγράφεται στην παρ. 1α του άρθρου 19 του ν.4387/2016). Αντ’ αυτού εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 48 του ν.4921/2022 (όπως ισχύει), σύμφωνα με τις οποίες οι πράξεις απονομής της επικουρικής σύνταξης εκδίδονται από τον πρώην εντασσόμενο φορέα, λογαριασμό ή κλάδο, στον οποίο έχει υποβληθεί η σχετική αίτηση.
Στις παρ. 2 και 3 του άρθρου 116 του ν. 5078/2023 ορίζονται οι προϋποθέσεις θεμελίωσης για χορήγηση επικουρικής σύνταξης λόγω αναπηρίας και λόγω θανάτου. Με τις παραγράφους αυτές δεν επέρχεται κα μία τροποποίηση όσον αφορά την θεμελίωση δικαιώματος για επικουρική σύνταξη λόγω αναπηρίας και λόγω θανάτου στους ασφαλισμένους του Κλάδου, καθόσον εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι προϋποθέσεις θεμελίωσης δικαιώματος για κύρια σύνταξη για την αυτή αιτία.
Στις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 116, ορίζονται τα πρόσωπα για τα οποία δεν εφαρμόζεται η διάταξη της παρ. 1 δεδομένου ότι τα πρόσωπα αυτά θεμελιώνουν δικαίωμα για επικουρική σύνταξη με ευνοϊκότερες διατάξεις.
2. Τί ισχύει για τις «fast-track» επικουρικές και τις εκκρεμείς αιτήσεις
Στο έγγραφο του Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης αποσαφηνίζεται ότι, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 117, καταργείται η προϋπόθεση β που έθετε η παρ. 4 του άρθρου 48 του ν.4921/2022, με την οποία το σύνολο ή μέρος του χρόνου επικουρικής ασφάλισης έπρεπε να έχει διανυθεί στο πρώην ΕΤΕΑΜ ή σε φορείς που είχαν ενταχθεί σε αυτό, προκειμένου ο ασφαλισμένος ηλικίας 67 ετών και άνω, ο οποίος έχει πραγματοποιήσει 4.500 ημέρεςεπικουρικής ασφάλισης να δικαιωθεί επικουρικής σύνταξης. Επιπλέον με τις διατάξεις της παρ. 2του ιδίου άρθρου τροποποιείται η παρ. 1 του άρθρου 49 του ν.4921/2022 και προβλέπεται:
α) χρονικό περιθώριο ενός έτους για τον έλεγχο των πράξεων απονομής επικουρικής σύνταξης που εκδίδονται με την διαδικασία της ταχείας απονομής, και
β) μετά την πάροδο τριών ετών από την έκδοσή τους, ο εν λόγω έλεγχος αποκλείεται.
Οι διατάξεις των άρθρων 116 και 117, εφαρμόζονται κατ’ εφαρμογή του άρθρου 155, για αιτήσεις που έχουν υποβληθεί από 20-12-2023 και εφεξής, καθώς και για αιτήσεις που βρίσκονται στη διαδικασία ελέγχου του άρθρου 49 του ν.4921/2022, αλλά και για εκκρεμείς αιτήσεις. Στις ανωτέρω περιπτώσεις τα οικονομικά αποτελέσματα ανατρέχουν στην ημερομηνία υποβολής της αρχικής αίτησης συνταξιοδότησης. Ως εκκρεμείς νοούνται οι αιτήσεις επί των οποίων μέχρι και19-12-2023 δεν έχει εκδοθεί: α) απόφαση από τον φορέα ή β) απόφαση από την αρμόδια Διοικητική Επιτροπή, κατόπιν υποβολής ένστασης του ασφαλισμένου επί της απόφασης.
Σε περίπτωση ρητής ή σιωπηρής απόρριψης, προκειμένου να επανεξεταστεί η απονομή επικουρικής σύνταξης από τη διοίκηση, απαιτείται νέα αίτηση του διοικουμένου, η ημερομηνία της οποίας λογίζεται ως χρονικό σημείο έναρξης καταβολής της επικουρικής, εφόσον η αίτηση γίνει δεκτή. Ως σιωπηρά απορριφθείσες θεωρούνται οι αιτήσεις, για τις οποίες δεν έχει εκδοθεί καμία απόφαση σε διάστημα πενήντα (50) ημερών από την υποβολή της αίτησης του διοικουμένου (άρθρο 4 ΚΔΔ).
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι επί του θέματος της εν λόγω προθεσμίας εκδόθηκε και το υπ’ αριθ. 32545/20-5-2024 διευκρινιστικό έγγραφο της Προϊσταμένης της Γενικής Διεύθυνσης Κοινωνικής Ασφάλισης (κατόπιν ερωτήματος με το υπ’ αριθ. πρωτ. 583680/19-4-2024 έγγραφο), στο οποίο αποσαφηνίζεται ότι η προθεσμία των 50 ημερών του άρθρου 4 του Κ.Δ.Δ. εκκινεί από τη συγκέντρωση του συνόλου των απαιτούμενων δικαιολογητικών, πιστοποιητικών και στοιχείων στις αρμόδιες Υπηρεσίες του φορέα, καθώς και μετά τις προθεσμίες που ορίζουν οι ειδικότερες διατάξεις του άρθρου 48 του ν. 4921/2022 (3 έως 6 μήνες).
Τέλος, στο υπ’ αριθ. πρωτ. 28027/Φ.80020/11-4-2024 έγγραφο του Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης διευκρινίζεται ότι, επί αιτήσεων που είχαν υποβληθεί πριν την έναρξη ισχύος του νέου νόμου 5078/2023 (20-12-2023) και για τις οποίες έχουν εκδοθεί από τις υπηρεσίες του e-ΕΦΚΑ αποφάσεις αναγνωρίσεων χρόνων ασφάλισης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, ισχύουν τα εξής:
α) Για αποφάσεις αναγνώρισης χρόνων ασφάλισης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος που κατά την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου δεν είχε παρέλθει η νόμιμη προθεσμία για την εξόφληση του ποσού εξαγοράς, εκδίδεται απόφαση απονομής επικουρικής σύνταξης με το νέο νομοθετικό πλαίσιο και τα οικονομικά αποτελέσματα ανατρέχουν στην ημερομηνία υποβολής τής αρχικής αίτησης. Ταυτόχρονα πρέπει να πληρούται η προϋπόθεση των 4.500ημερών ασφάλισης.
β) Στην περίπτωση αποφάσεων αναγνώρισης χρόνου ασφάλισης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, για τις οποίες έχει παρέλθει άπρακτη η προθεσμία για την εξόφληση του ποσού εξαγοράς, όπως αυτό αναγράφεται στην απόφαση, απαιτείται η υποβολή νέας αίτησης. Τα οικονομικά αποτελέσματα εκκινούν από την ημερομηνία της νέας αίτησης.
3. Ως προς τη μειωμένη επικουρική σύνταξη και τον ασφαλιστικό δεσμό. Μείωση της επικουρικής σύνταξης κατ’ αντιστοιχία με την κύρια
Στο ανωτέρω έγγραφο του Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης διευκρινίζεται ότι, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 118, προστίθεται περίπτωση γ στην παρ. 5 του άρθρου 42 του ν.4052/2012, σύμφωνα με την οποία «γ) Στις περιπτώσεις χορήγησης μειωμένης κύριας σύνταξης, εφαρμόζεται μείωση στο τμήμα της επικουρικής σύνταξης που αφορά χρόνο ασφάλισης μέχρι την 31η.12.2014, σε ποσοστό ίσο με αυτό που επιβλήθηκε στην κύρια σύνταξη λόγω μειωμένου ορίου ηλικίας, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 7 του ν. 4387/2016.».
Έτσι, το ποσοστό μείωσης που έχει εφαρμοστεί στην κύρια σύνταξη (τμήμα εθνικής σύνταξης) λόγω μειωμένου ορίου ηλικίας (παρ. 3 του άρθρου 7 τουν.4387/2016), εφαρμόζεται και στην επικουρική σύνταξη, στο Α΄ τμήμα της επικουρικής σύνταξης που αφορά χρόνο ασφάλισης μέχρι 31-12-2014.
Επισημαίνεται επίσης, ότι στις περιπτώσεις που η αίτηση για επικουρική σύνταξη υποβληθεί μετά την παρέλευση του τριμήνου από την κοινοποίηση της απόφασης συνταξιοδότησης της κύριας σύνταξης, όπως ορίζεται στις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν.4578/2018, για την οποία τα οικονομικά αποτελέσματα εκκινούν από τον επόμενο του μήνα υποβολής της σχετικής αίτησης(παρ. 1 του άρθρου 8 του ν.4578/2018), το ποσοστό της μείωσης που θα επιβληθεί στην επικουρική σύνταξη παραμένει ίδιο με εκείνο που επιβλήθηκε στην εθνική σύνταξη και αναγράφεται στην απόφαση συνταξιοδότησης του κύριου φορέα.
Τέλος, οι διατάξεις που προέβλεπαν την ύπαρξη ασφαλιστικού δεσμού για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σε μειωμένο όριο ηλικίας πλέον δεν εξετάζονται, διότι αφενός μεν δεν προβλέπονται στην διάταξη και αφετέρου η ύπαρξη ασφαλιστικού δεσμού αποτελεί μία εκ των προϋποθέσεων θεμελίωσης για μειωμένη κύρια σύνταξη που πλέον όμως δεν λαμβάνονται υπόψη για θεμελίωση δικαιώματος για επικουρική σύνταξη.
• Η Αγγελική Α. Μητροπούλου είναι Διδάκτωρ-Δικηγόρος
