Τι ισχύει με το σύστημα της αναλογικής και τι ποσοστό χρειάζονται δύο ή περισσότερα κόμματα για να έχουν την πλειοψηφία στην Βουλή
Αύριο Κυριακή από τις 7 το πρωί ανοίγουν οι κάλπες και μέχρι τις 7 το απόγευμα μπορούν οι ψηφοφόροι να προσέλθουν στα εκλογικά τμήματα και να επιλέξουν τους αντιπροσώπους τους. Όπως είναι γνωστό τοις πάσι οι εκλογές της 21ης Μαΐου θα διεξαχθούν με το σύστημα της απλής αναλογικής.
Με την απλή αναλογική ένα κόμμα για να καταφέρει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση θα πρέπει να πιάσει ένα ποσοστό που να ξεπερνάει το 46%. Το ίδιο ισχύει και εάν δύο ή περισσότερα κόμματα αποφασίσουν αν συνεργαστούν. Θα πρέπει το άθροισμα των ποσοστών του να ξεπερνά το 46% για να έχουν την πλειοψηφία στην Βουλή.
Αν τώρα τα κόμματα δεν καταφέρουν να συνεννοηθούν, τότε οι εκλογές θα επαναληφθούν στις 2 Ιουλίου. Όμως τότε το εκλογικό σύστημα θα είναι με ενισχυμένη αναλογική με σταδιακό μπόνους στο πρώτο κόμμα, το οποίο θα φτάσει μέχρι και 40 έδρες, ανάλογα με το ποσοστό που θα πιάσει, αλλά και με την διαφορά με το δεύτερο.
Τι είναι η απλή αναλογική
Με το σύστημα της απλής αναλογικής, για να υπάρξει πλειοψηφία 151 εδρών απαιτείται ποσοστό κοντά στο 50% για τον σχηματισμό κυβέρνησης, ανάλογα με τη μη αντιπροσωπευόμενη ψήφο (ανάλογα το ποσοστό των κομμάτων που έμειναν εκτός Βουλής).
Κύριο χαρακτηριστικό του νόμου 2016 της απλής αναλογικής, είναι ότι σχεδόν απαγορεύει τις μονοκομματικές πλειοψηφίες. Από το σύστημα αυτό δεν μπορεί να προκύψει μονοκομματική κυβέρνηση, καθώς δεν υπάρχει κανένα μπόνους εδρών.
Τι είναι η ενισχυμένη αναλογική
Σε περίπτωση που δεν προκύψει κυβέρνηση στις 21 Μαΐου, οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής που ψηφίστηκα από τη Βουλή το 2020. Σύμφωνα με το νόμο αυτό το πρώτο κόμμα αν καταφέρει να λάβει πάνω από 25% παίρνει μπόνους 20 εδρών. Από το 25% πάνω, για κάθε 0,5% το πρώτο κόμμα θα παίρνει επιπλέον μπόνους μία έδρα, ενώ το μάξιμουμ των 50 εδρών θα το λαμβάνει εάν το ποσοστό του είναι στο 40%.
Αυτά ισχύουν και σε περίπτωση συνασπισμού κομμάτων, εφόσον ο μέσος όρος της δύναμης των κομμάτων που τον απαρτίζουν είναι μεγαλύτερος από την δύναμη του αυτοτελούς κόμματος, που συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό εγκύρων ψηφοδελτίων. Έτσι, ένα κόμμα που θα κινείται κοντά στο 37% θα μπορεί να έχει αυτοδυναμία, σε συνάρτηση και με άλλους παράγοντες, όπως ο αριθμός των κομμάτων που θα μπουν στη Βουλή.
Τι ισχύει με τις αδιάθετες έδρες
Όσες έδρες στο τέλος της κατανομής παραμείνουν αδιάθετες λόγω της στρογγυλοποίησης, καταλήγουν στους συνδυασμούς με τα μεγαλύτερα υπόλοιπα.
«Αν το άθροισμα των ως άνω ακέραιων μερών των πηλίκων υπολείπεται του αριθμού 300, τότε παραχωρείται, κατά σειρά, ανά μία έδρα και ως τη συμπλήρωση αυτού του αριθμού στους σχηματισμούς, των οποίων τα πηλίκα εμφανίζουν τα μεγαλύτερα δεκαδικά υπόλοιπα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο 4406/2016.
Η διαδικασία των διερευνητικών εντολών
Όταν έχουν πλέον καταμετρηθεί οι ψήφοι της πρώτης εκλογικής αναμέτρησης, ακολουθεί η διαδικασία των διερευνητικών εντολών. Σύμφωνα με το άρθρο 37 του Συντάγματος που ορίζει τη διαδικασία, «αν κανένα κόμμα δεν διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία διερευνητική εντολή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Κυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Βουλής».
Σε περίπτωση που δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, τότε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος. Να σημειωθεί πως κάθε διερευνητική εντολή ισχύει για τρεις ημέρες.
Αν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής, επιδιώκει τον σχηματισμό Κυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Βουλής για τη διενέργεια εκλογών, ενώ σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου τον σχηματισμό Κυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Βουλή.
Καμία προσπάθεια συνεννόησης
Να σημειωθεί ότι με βάση τα όσα έχουν πει οι πολιτικοί αρχηγοί (Μητσοτάκης-Τσίπρας-Ανδρουλάκης) δεν φαίνεται ότι υπάρχει πεδίο συνεννόησης. Τα όσα έχουν ειπωθεί τις τελευταίες ημέρες και οι κατηγορίες που έχουν ανταλλάξει κάνουν τους αναλυτές να υποστηρίζουν ότι πολύ δύσκολα θα σχηματιστεί κυβέρνηση.
Από τη μεριά της Νέας Δημοκρατίας, ειδικά μέσα από τις ομιλίες και τις συνεντεύξεις του Κυριάκου Μητσοτάκη, κάτι τέτοιο δεν συζητιέται, με την Πειραιώς να επιμένει να ζητά αυτοδύναμη, μονοκομματική κυβέρνηση με το επιχείρημα ότι «έτσι η χώρα δεν θα μπει σε περιπέτειες». Μάλιστα, το «γαλάζιο» στρατόπεδο ρίχνει τα «πυρά» του τόσο στον Αλέξη Τσίπρα, όσο και στον Νίκο Ανδρουλάκη, κάνοντας ξανά και ξανά λόγο για «κυβέρνηση των ηττημένων» με αφορμή και τη συζήτηση που άνοιξε περί «κυβέρνησης ειδικού σκοπού».
Αντίθετα, η μόνιμη τοποθέτηση από τη μεριά του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι αν το κόμμα «κερδίσει στις εκλογές, στις 22 Μαΐου θα έχουμε κυβέρνηση», με την Κουμουνδούρου να τείνει χείρα συνεργασίας τόσο στο ΠΑΣΟΚ, όσο και στο ΚΚΕ, έστω κι αν ο Περισσός έχει αποκλείσει κατηγορηματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Από τη μεριά του το ΠΑΣΟΚ ζητά τη στήριξη των ψηφοφόρων για να έχει τέτοιο ποσοστό που να μην το καθιστούν «δεκανίκι» σε μια κυβέρνηση συνεργασίας.
Πάντως, πολλοί είναι εκείνοι που τονίζουν, ανεξαρτήτως πολιτικής απόχρωσης, ότι πολλά λέγονται πριν από τις εκλογές, ωστόσο όταν η «σπάθη» της ακυβερνησίας βρεθεί πάνω από τα κεφάλια των πολιτικών αρχηγών που σήμερα αρνούνται τις συνεργασίες, τότε πολλά μπορεί να αλλάξουν.
