Μετεξεταστέα μένει η κυβέρνηση σε πάρα πολλούς τομείς, καθώς, παρά τις πομπώδεις κατά καιρούς εξαγγελίες της, οι περίφημες μεταρρυθμίσεις της είτε καθυστερούν σημαντικά είτε έχουν παγώσει. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. ήδη εισήλθε στον έβδομο χρόνο της θητείας της και ακόμα αναζητεί μεταρρυθμιστικό ρυθμό.
Μόλις στις 25 Ιουλίου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προήδρευσε του Υπουργικού Συμβουλίου όπου παρουσιάστηκε ο χάρτης 25 μεταρρυθμίσεων έως το τέλος του 2025. Εάν δει όμως κανείς αναλυτικά τον πίνακα που έδωσε το Μέγαρο Μαξίμου στη δημοσιότητα, θα διαπιστώσει ότι πολλές από αυτές έπρεπε ήδη να έχουν ολοκληρωθεί.
Η προ ημερών απόρριψη των αιτήσεων αδειοδότησης ορισμένων ιδιωτικών πανεπιστημίων, μεταξύ των οποίων και της πολυδιαφημισμένης Σορβόννης – Paris 13 Sorbonne Paris Nord, που διεκδικούσαν να λειτουργήσουν στην Ελλάδα μέσω κολεγίων, τα οποία δραστηριοποιούνται εδώ και χρόνια στη χώρα μας, ήταν ένα φιάσκο για την κυβέρνηση. Και αυτή την ήττα δεν μπορεί να την καλύψει ούτε η συνταγματική αναθεώρηση που θέλει η κυβέρνηση να εκκινήσει από το φθινόπωρο, δίνοντας έμφαση και στην αλλαγή του άρθρου 16 που αφορά την ίδρυση και ιδιωτικών ΑΕΙ.
Ειδικά στον χώρο της εκπαίδευσης διαπιστώνονται πολλά πισωγυρίσματα, καθώς αρκετές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις δεν έχουν προχωρήσει. Βέβαια ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιμένει ότι από το φθινόπωρο θα ξεκινήσει η λειτουργία των μη κρατικών πανεπιστημίων, αν και από ό,τι φαίνεται όχι με το πρεστίζ που η κυβέρνηση επιδίωκε να επενδύσει τη συγκεκριμένη μεταρρύθμιση.
Στα δημόσια πανεπιστήμια, μολονότι ψηφίστηκε η ρύθμιση για την κατάργηση του ασύλου, η εφαρμογή της απέτυχε να δημιουργήσει νέες συνθήκες στα ΑΕΙ. Για παράδειγμα, συνεχίζουν να υπάρχουν προβλήματα ασφάλειας και εγκαταλελειμμένων υποδομών, ενώ οι πρυτάνεις πιέζονται να λάβουν νέα μέτρα. Η περίφημη πανεπιστημιακή αστυνομία, η οποία αποτελούσε μία από τις εμβληματικές προεκλογικές υποσχέσεις του κ. Μητσοτάκη το 2019, χάθηκε άδοξα στη μάχη με όσα υποτίθεται ότι θα καταπολεμούσε. Το στοίχημα για την κυβέρνηση παραμένει κατά πόσο θα εφαρμοστεί ουσιαστικά το νέο πλαίσιο ρυθμίσεων και κυρώσεων για την αντιμετώπιση της βίας στα δημόσια ΑΕΙ.
Οι συζητήσεις για τον σιδηρόδρομο
Στο μείζον θέμα της τραγωδίας των Τεμπών, δυόμισι χρόνια μετά, το σιδηροδρομικό δίκτυο δεν έχει εκσυγχρονιστεί και η κυβέρνηση ακόμα συζητεί τη βελτίωσή του. Μόλις στις 18 Ιουλίου ψηφίστηκε στη Βουλή σχετικό νομοσχέδιο – το δεύτερο μάλιστα σε διάστημα επτά μηνών – με το υπουργείο Μεταφορών να υπόσχεται πως θα αλλάξουν όλα και θα θεραπευθούν οι παθογένειες του παρελθόντος.
Στις 28 Απριλίου ο Πρωθυπουργός είχε δηλώσει στο Υπουργικό Συμβούλιο ότι «θα αλλάξουν πολλά, όσα δεν άλλαξαν εδώ και δεκαετίες», δίνοντας την υπόσχεση ότι μέχρι το τέλος της τετραετίας ο βασικός εθνικός σιδηρόδρομος θα διαθέτει πλήρη τηλεδιοίκηση και σηματοδότηση, αλλά και επιπλέον αυτόματη πέδηση.
Το περίφημο «επιτελικό κράτος» που ευαγγελίστηκε ο κ. Μητσοτάκης «κόλλησε» στο βαλτώδες πολιτικό περιβάλλον που συντήρησε και η Ν.Δ. τις τελευταίες δεκαετίες, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση αυτή του «αμαρτωλού» ΟΠΕΚΕΠΕ που ανέδειξε όλες τις παθογένειες και τις υστερήσεις του κράτους, τις οποίες η κυβέρνηση όχι μόνο δεν αντιμετώπισε, αλλά αντίθετα επέτρεψε σε διάφορα «γαλάζια» πελατειακά δίκτυα να τις εκμεταλλεύονται για πλουτισμό και ψηφοθηρία.
Πρόσφατη έρευνα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, με τίτλο «Οι Ευρωπαϊκές Προοπτικές Διορθωτικών Μεταρρυθμίσεων σε Εθνικό Επίπεδο» (WP/25/104), επισημαίνει την ανάγκη για σημαντική ενίσχυση της διαφάνειας και της χρηστής διακυβέρνησης. Και στα δύο η κυβέρνηση έχει μείνει πίσω. Στο πεδίο του δημόσιου τομέα, αν και είχε εξαγγείλει την ανασυγκρότηση του κράτους ώστε να γίνει εργαλείο ανάπτυξης, δεν έκανε πολλά από όσα υποσχέθηκε.
Μόνο ο νέος Υπαλληλικός Κώδικας άρχισε «να τρέχει», ενώ το σύστημα αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων, που διαφήμιζε και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός από την περίοδο που ήταν υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης, δεν εφαρμόστηκε, με πολλά προβλήματα που έτρωσαν το κύρος του. Η υπόσχεση όμως παραμένει και στο πρόσφατο Υπουργικό Συμβούλιο επαναλήφθηκε ότι στόχος είναι η ψήφιση και εφαρμογή του νέου πειθαρχικού Κώδικα δημοσίων υπαλλήλων με ταχύτερες πειθαρχικές διαδικασίες και αυστηρότερες κυρώσεις.
Στον λαβύρινθο της γραφειοκρατίας
Στην οικονομία, αν και έχουν ληφθεί μέτρα φοροελαφρύνσεων, δεν έχουν γίνει ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Το άνοιγμα των λεγόμενων «κλειστών» επαγγελμάτων, που συζητείται έντονα από την περίοδο του πρώτου μνημονίου, παρέμεινε εκεί που το άφησαν οι θεσμοί. Το φορολογικό και ασφαλιστικό σύστημα παραμένουν πολύπλοκα, ενώ ζητήματα όπως η πρόωρη συνταξιοδότηση και η εξαγορά πλασματικών χρόνων εργασίας παραμένουν προβληματικά.
Κατά καιρούς σε όλα τα οικονομικά φόρα ο Πρωθυπουργός επιμένει ότι η Ελλάδα αναπτύσσεται ραγδαία, τονίζοντας την αύξηση των ρυθμών ανάπτυξης. Όμως, τροχοπέδη στην ανάπτυξη και στη διευκόλυνση νέων επενδύσεων παραμένουν η γραφειοκρατία και η πολυνομία, παρά τις διακηρύξεις για την αντιμετώπισή τους. Χρειάστηκε να φτάσει η κυβέρνηση στα μέσα της δεύτερης θητείας της για να υποσχεθεί εκ νέου ο Κ. Μητσοτάκης ότι θα απλουστευθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον και θα μειωθούν η γραφειοκρατία και τα διοικητικά βάρη κατά 25%, ενώ θα ψηφιστεί και σχέδιο νόμου για την αρχή εποπτείας της αγοράς.
«Γνωρίζουμε καλά ότι υπάρχουν ακόμα πολλές εστίες γραφειοκρατίας, οι οποίες μπορούν να αντιμετωπιστούν έτσι ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη» είπε ο Πρωθυπουργός προ μηνός στο Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής, με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη να σημειώνει ότι το τρέχον εξάμηνο θα προχωρήσει η απλούστευση της διαδικασίας αδειοδοτήσεων για τις επιχειρήσεις.
Προχειρότητα στη Δικαιοσύνη
Δεν είναι τυχαίο ότι και μεγάλα διεθνή ΜΜΕ, όπως π.χ. οι «Financial Times», γράφουν ότι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της Δικαιοσύνης, της εκπαίδευσης και της δημόσιας διοίκησης κρίνονται ελλιπείς («baby steps»). Ειδικά στη Δικαιοσύνη μπορεί να έχει εξαγγελθεί η ψηφιοποίησή της με βήματα όπως η ολοκλήρωση της «ψηφιακής δικογραφίας» και η διεύρυνση υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης στα δικαστήρια, αλλά πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά.
Σύμφωνα με τους δικηγορικούς συλλόγους, οι αργοί ρυθμοί στην απονομή της δικαιοσύνης δεν αντιμετωπίζονται με μέτρα όπως η αυστηροποίηση στις εξετάσεις των δικηγόρων ή η επιβολή «κόφτη» στην προαγωγή τους.
Ακόμα και η ενοποίηση των Ειρηνοδικείων με τα Πρωτοδικεία, ένα μέτρο που θα επιτάχυνε την απονομή δικαιοσύνης, έχει προκαλέσει στην πράξη μεγάλα προβλήματα εξαιτίας της προχειρότητας, όπως λένε δικαστές και δικηγόροι, με την οποία σχεδιάστηκε.
Άλλη μεγάλη μεταρρύθμιση που πήγαινε με «ρυθμούς χελώνας» και στην περίοδο της πρωθυπουργίας Μητσοτάκη ήταν η ολοκλήρωση της κτηματογράφησης. Από το 36% της ολοκλήρωσης που είχε επιτευχθεί τον Σεπτέμβριο του 2023 (το 2019 ήταν στο 30%), το έργο τώρα έχει ξεπεράσει το 65% στην περαίωση της κτηματογράφησης και της ψηφιακής λειτουργίας, με στόχο να φτάσει το 75% στις αρχές Σεπτεμβρίου.
